Cạnh tranh mua nguyên liệu: thua thiệt trên sân nhà

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Xe tải chở hàng xuất khẩu Việt Nam chuẩn bị chạy qua cánh cổng cửa khẩu vào Trung Quốc ở cửa khẩu Tân Thanh, Lạng Sơn-Ảnh: Hồng Văn

Thương nhân Trung Quốc tới tận ao mua tôm, tới tận cảng cá chờ tàu cá cập bến và hình như luôn luôn lúc nào họ cũng mua cao hơn một vài giá so với doanh nghiệp chúng ta”, ông Trần Văn Lĩnh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Thuận Phước ở Đà Nẵng than thở chuyện các doanh nghiệp thủy sản ở miền Trung đang bị thiếu nguyên liệu trầm trọng mà một phần là do cạnh tranh không lại với thương nhân Trung Quốc.

Không chỉ tôm cá ở vùng biển miền Trung mà 2 năm trở lại đây, các thương nhân Trung Quốc vào Việt Nam, thông qua các thương nhân trong nước để cạnh tranh mua đủ các loại nguyên liệu, từ con cá cơm nhỏ bé tới tôm nuôi, cá biển, đồ gỗ, mủ cao su, cây cỏ làm nguyên liệu sản xuất thuốc Bắc, thậm chí các vựa ve chai cũng bị cạnh tranh khi họ đổ xô mua vỏ ruột (săm lốp) ô tô phế thải, hàng ve chai…

Mua ngay tại ao tôm, bến cá

Trước đây, các thương nhân Trung Quốc thường sang Việt Nam mua cá cơm khô thành phẩm về nước chế biến nhưng 2 năm trở lại đây, thay vì mua thành phẩm, các thương nhân nước này sang các địa phương ven biển như Kiên Giang, Phú Yên, Khánh Hoà, Bình Thuận, Ninh Thuận mở xưởng sơ chế, chế biến cá cơm mua từ các chủ vựa, ghe tàu trong nước. Tuy nhiên, để né tránh các thủ tục pháp lý, các thương nhân Trung Quốc không tự mình đầu tư mà bỏ tiền ra và thông qua một thương nhân người Việt nào đó, sau đó xuất sang Trung Quốc cũng dưới danh nghĩa doanh nghiệp 100% vốn Việt Nam.

Ông Nguyễn Ngọc Đức, Phó giám đốc Công ty TNHH Thủy sản DKPT ở TPHCM, một doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cá cơm, cho rằng các thương nhân Trung Quốc trực tiếp cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nước, trước mắt sẽ làm phá sản các chủ xưởng sấy hấp cá cơm có vốn nhỏ, không cạnh tranh nổi.

Đa phần các chủ vựa, chủ cơ sở sấy hấp cá cơm ở các tỉnh ven biển miền Trung, miền Tây Nam bộ có vốn nhỏ, vì đây là nghề làm theo mùa vụ nên không ai dám đầu tư nhiều, chủ yếu thuê mướn lao động tại chỗ trong việc phơi sấy cá cơm. Nên dần dà thị trường thu mua cá cơm đang thuộc về thương nhân Trung Quốc.

Không chỉ cá cơm, các mặt hàng thủy sản khô khác như cá chỉ vàng, mực khô hiện nay cũng đang trong tình trạng tương tự. Các thương nhân nước ngoài, trong đó chủ yếu là Trung Quốc, đến các tỉnh ven biển thu mua trực tiếp và mở xưởng chế biến ngay tại chỗ trước khi đóng container xuất về nước. “Từ cạnh tranh ở thị trường xuất khẩu, nay chuyển qua cạnh tranh ngay tại vùng nguyên liệu”, ông Đức nhận xét.

Bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Giám đốc Công ty Hải Nam ở Bình Thuận và là Chủ tịch Ủy ban thủy sản khô thuộc Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, cho biết hiện nay khó khăn lớn nhất của xuất khẩu nhóm hàng thủy sản khô là không thu mua được đủ lượng hải sản để phục vụ xuất khẩu.

“Nhiều tàu của Trung Quốc không những tiếp cận với đoàn tàu đánh bắt xa bờ của ngư dân để thu mua thủy sản tại vùng biển quốc tế mà còn vào tận cảng cá để thu mua khiến doanh nghiệp trong nước khó mua được thủy sản đánh bắt có chất lượng”, bà Sắc cho biết.

Trước đây, hàng năm cứ vào mùa mưa khi lượng tôm nuôi trong nước khan hiếm, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam phải sang Trung Quốc mua tôm thẻ chân trắng về chế biến, tuy nhiên, điều đó nay đã ngược lại. Ông Trần Văn Lĩnh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Thuận Phước ở Đà Nẵng cho biết do các nhà máy thủy sản của các tỉnh Trung Quốc giáp biên với Việt Nam đang thiếu nguyên liệu trầm trọng, do vậy họ đổ xô sang Việt Nam mua gom tôm thẻ chân trắng, khiến các nhà máy thủy sản ở miền Trung, nơi thường dùng nguyên liệu tôm thẻ chân trắng khó cạnh tranh lại.

Trong khi đó, nông dân thì thích bán cho nguyên liệu thủy sản cho thương nhân Trung Quốc, một phần vì giá tốt, một phần vì chất lượng cỡ nào cũng bán được chứ không yêu cầu quy cách, chất lượng khá chặt chẽ như doanh nghiệp trong nước. Thậm chí họ mua ngay tại ao tôm, xắn quần lội xuống ao ngã giá mua ngay, thuê xe chở tại chỗ mà không đòi hỏi chủ ao tôm phải chở tới nậu vựa như thương nhân trong nước.

Ngay cả tôm sú nuôi ở ĐBSCL cứ ngỡ xa đường vận chuyển, nên thương nhân Trung Quốc ngại vào mua nhưng thực ra, thời gian gần đây, thương nhân nước này còn đến tận Bạc Liêu, Cà Mau cạnh tranh mua tôm sú với các nhà máy tôm đông lạnh trong vùng càng làm cho tình hình thiếu tôm sú nguyên liệu càng trầm trọng thêm.

Mủ cao su mua ngay cổng nhà máy

Các nhà máy chế biến mủ cao su tư nhân là nguồn cung mà các thương nhân nhắm tới với giá cả phù hợp, thanh toán nhanh gọn, yêu cầu chất lượng không cao là lý do khiến họ có thế mạnh trong mua gom nguyên liệu-Ảnh: Hồng Văn.