Rủi ro tỉ giá: Nguy cơ thật hay mối lo 'hão'?

Tỷ giá hiện đang có được diễn biến tích cực, mang lại những kỳ vọng về sự bình ổn dài hạn trong tương lại. Tuy nhiên, những dự báo của một số chuyên gia và một số tổ chức tín dụng về khả năng tỷ giá tăng lên về cuối năm, cảnh báo về sự tăng trưởng cao của tín dụng USD... đang gây ra nhiều lo ngại cho thị trường. Trái lại, Ngân hàng Nhà nước lại cho rằng những tình huống bất lợi về tỷ giá như trước đây sẽ không lặp lại. Rủi ro tỷ giá liệu có lặp lại hay những nỗ lực quản lý ngoại hối của cơ quan nhà nước sẽ tạo ra tình huống có lợi mới.

Rủi ro không lặp lại?

Những biến động tỷ giá vào cuối năm gây ra những rủi ro cho DN, người dân và nền kinh tế. Trong nhiều năm qua, đó như là một chu kỳ biến động đáng sợ nhưng rất khó tránh khỏi. Thậm chí, năm 2010, DN và người dân như ăn phải "quả đắng" khi tỷ giá ổn định gần như cả năm nhưng rồi đột ngột tăng mạnh vào cuối năm khiến cho không ít người tự trách mình "cả tin" bán USD, vay ngoại tệ để rồi bị thiệt.

Ám ảnh về rủi ro tỷ giá cuối năm khiến cho không ít người tiếp tục lo ngại trong những tháng tiếp theo của năm 2011. Trái với lo ngại của nhiều người, Ngân hàng Nhà nước lại có sự tự tin khi cho rằng các chính sách mới sẽ tạo ra những tình huống mới có lợi hơn. Rủi ro như những năm trước sẽ không lặp lại.

Trao đổi về vấn đề này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết một thông tin lạc quan: Nguồn cung ngoại tệ đang tăng lên, Ngân hàng Nhà nước đã và đang mua là một lượng ngoại tệ lớn để gia tăng dữ trự quốc gia. Có thể nói, chưa bao giờ, dự trữ quốc gia có tốc độ tăng tốt như thời gian vừa qua.

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu cho biết: Năm 2010, cân đối ngoại tệ bị thâm hụt khoảng 3 tỷ USD nhưng 2011 sẽ thặng dư 1 tỷ USD. Những chính sách chung thắt chặt tiền tệ và các chính sách quản lý ngoại hối thời gian qua như hạn chế đối tượng cho vay, tăng dữ trữ bắt buộc, mở rộng đối tượng bắt buộc bán USD cho ngân hàng... đã phát huy tác dụng. Những biện pháp này thực thi đồng bộ đã tạo ra quan hệ cung cầu mới cho ngoại tệ. Thi trường ổn định, dự trữ tăng lớn... tạo được niềm tin cho người dân và sự ổn định của chính sách.

Chính vì thế, ông Giàu nhận định: Rủi ro ngoại tệ sẽ không có cơ hội diễn ra những năm trước. Đối với vay và trả ngoại tệ mức tăng 22% so với 48% cả năm là không đáng ngại. Việc cho vay ngoại tệ đã được thu hẹp đối tượng chi cho vay đối với những ai có nguồn ngoại tệ trả nợ, nếu không có nguổn thì phải được ngân hàng cam kết bán lại USD để trả nợ... Như thế, chu kỳ tín dụng như các năm trước sẽ không lặp lại.

Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ và tài khóa tiếp tục được thắt chặt. Các biện pháp để khuyến khích người dân và DN chuyển từ USD sang VND tiến tới xóa bỏ quan hệ huy động cho vay bằng quan hệ mau bán sẽ tiếp tục được kiên trì áp dụng. Đây là thuận lợi lớn cho điều hành.

Giữ một thái độ lạc quan, một số chuyên gia và các tổ chức tín dụng cho rằng áp lực tỷ giá chưa xảy ra ở thời điểm này. Việc ngân hàng tăng giá mua bán mạnh trong 1 -2 ngày gần đây chỉ là diễn biến thông thường trên thị trường. Hoàn toàn không đủ cơ sở đế lo ngại về việc tăng tỷ giá. Việc cân đối trạng thái USD sẽ khiến nhu cầu USD tăng và đẩy giá USD đi lên trong thời điểm ngắn hạn. Mức tăng 100 - 200 đồng là hợp lý vì vẫn nằm trong tầm an toàn và phù hợp với khuyến cáo không nên để USD giảm giá quá nhiều như thời gian qua. Đặc biệt, lạm phát đang giảm dần, các chính sách tiền tệ tiếp tục thắt chặt sẽ làm giảm áp lực đối với tỷ giá thời gian tới.

Phó tổng giám đốc Vietinbak Lê Đức Thọ cho rằng, tỷ giá bị đẩy cao lên, sau đó hạ xuống cũng là biểu hiện bình thường của thị trường. Với tình hình hiện tại, chưa có áp lực với tỷ giá trong ngân hàng, việc nâng, hạ giá mua bán USD vẫn nằm trong biên độ cho phép. Bên cạnh đó, giá USD tự do biến động theo ngân hàng, thậm chí còn thấp hơn nên chưa có gì đáng ngại.

Những nỗi lo còn lại

Thành công trên thị trường ngoại hối cho tới thời điểm này chính là tạo ra được một thị trường ổn định khi tỷ giá ngân hàng đã tiếp cận với tỷ giá thực trên thị trường. Nguồn cung ngoại tệ được tăng lên đáng kể. Các chính sách của nhà nước mang nặng tính hành chính và điều chỉnh bắt buộc đã khiến cho việc nắm giữ USD trong dân giảm xuống. Bên cạnh đó, lãi VND cao đã tạo thuận lợi cho việc chuyển USD sang VN, có lợi cho nguồn cung. Đặc biệt, việc bắt buộc DNNN bán USD cho ngân hàng đã tạo ra một nguồn cung lớn. Sự tăng trưởng của nguồn cung chủ yếu là do "ép tăng cung" tức là giảm nắm giữ trong dân chúng và doanh nghiệp