Chặn đứng cơn nôn khi đi tàu xe

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Hành trình dài về quê ăn tết hay một chặng đường du lịch chơi xuân có thể làm nhiều người ói ra đến mật xanh. Nặng hơn, có người phải nhập viện cấp cứu vì những cơn nôn làm họ kiệt sức, bắt cầu cho nhiều thứ bệnh khác xuất hiện. 

Nôn là do các cơ thành bụng đột nhiên co bóp mạnh, hoành cách mô đẩy lên, tiền vị của dạ dày mở ra, các cơ dạ dày co thắt mạnh tống dịch, thức ăn từ dạ dày lên miệng và ra ngoài. Có nhiều nguyên nhân gây ra nôn trong đó say tàu xe, máy bay là thường gặp nhất.

Vì đâu ta buồn nôn?

Tai là cơ quan không chỉ đảm nhận chức năng nghe mà còn giúp điều chỉnh thăng bằng, định hướng cho cơ thể. Khi đi tàu xe do có sự chuyển động, bộ phận tai trong (gồm ốc tai, tiền đình) ở một số người nhạy cảm bị kích thích không tương hợp với mắt nhìn sự chuyển động sẽ làm cho buồn nôn. Say tàu xe, máy bay còn gây chóng mặt, nôn nao, toát mồ hôi. Đấy không chỉ do sự chuyển động mà còn kết hợp với yếu tố tâm lý. Có người vốn có chứng say tàu xe nên chỉ cần nhìn thấy tàu xe chứ chưa bước lên đã xây xẩm, muốn nôn oẹ.

Dùng thuốc chống nôn bừa bãi ở những trường hợp này sẽ nguy hiểm do che mất triệu chứng mà bác sĩ cần biết để chẩn đoán bệnh. Thêm nữa, nơi điều khiển phản xạ nôn nằm ở hành tủy trên não và trên não cũng có vùng gọi là vùng nhạy cảm mà nếu bị kích thích sẽ gây hiện tượng buồn nôn và nôn. Không những thế, dọc theo đường tiêu hóa trên như vùng hầu, thực quản, dạ dày hay như bộ phận tai trong… có những nơi gọi là thụ thể, nếu bị kích thích sẽ theo dây thần kinh truyền lên não, tác động vô vùng nhạy cảm trên đó để gây nôn. Vì vậy, các thuốc chống nôn nói chung đều nhằm tác động đến các thụ thể để gây sự ức chế; tác động lên hệ thần kinh để làm giảm sự kích thích, gây an thần hoặc làm giảm sự co thắt ở đường tiêu hóa, từ đó làm giảm cảm giác buồn nôn. Cảm giác buồn nôn không còn sẽ hạn chế được nôn ói.

Cẩn thận khi dùng thuốc chống nôn

Nếu dùng thuốc chống nôn dạng uống, nên lưu ý uống đúng liều lượng theo sự chỉ dẫn và nên uống 30 phút trước khi lên tàu xe. Trường hợp dùng dạng thuốc dán vào da sau tai, nên dán sáu tiếng đồng hồ trước khi lên tàu xe, máy bay khởi hành để có đủ thời gian cho thuốc tác dụng.

Dùng các loại thuốc chống nôn có thể sẽ bị tác dụng phụ như dùng nhóm thuốc chống tiết cholin dù là dạng băng dán vào da sau tai vẫn có thể bị khô miệng, khó tiểu, nhìn mờ…Hoặc dùng kháng histamin, ngoài tác dụng phụ giống như thuốc tiết cholin chống co thắt, còn bị ngầy ngật buồn ngủ rất khó chịu. Ngoài dùng thuốc, có thể thực hiện thêm một số biện pháp nhằm giảm bớt sự kích thích đưa đến say tàu xe, máy bay như ngồi ở chỗ thoáng mát, đầu tựa nơi cố định, không đọc sách báo hoặc nhìn các vật di chuyển bên ngoài (nhắm mắt là tốt nhất), đắp khăn mát lên trán, không ăn uống quá no…

Thủ sẵn bên mình gừng xắt lát

Thay vì dùng thuốc tân dược là hóa dược, có thể dùng thảo dược là gừng để phòng chống say tàu xe. Đối với người dễ bị say tàu xe, trước khi bước lên tàu xe nên chuẩn bị mang theo củ gừng đã xắt lát, để khi yên vị thỉnh thoảng ngậm một lát gừng. Hiện trên thị trường cũng đã có các chế phẩm gừng dùng như thuốc, đặc biệt có thuốc là bột gừng được sản xuất dạng viên nén, dùng rất thuận tiện.

PGS.TSNGUYỄN HỮU ĐỨC(Theo SGTT)