Không ngăn được việc doanh nghiệp ép lương lao động

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Lương tối thiểu hiện do Chính phủ quy định, còn mức lương thực nhận của người lao động vốn được gọi là lương thị trường lại do doanh nghiệp quyết định mà không phải do thị trường lao động. Điều này khiến nhiều lao động bị ép lương.

Bí cách, công nhân đã chọn con đường đình công để đòi tăng lương. Ảnh: L.A.Đ

Ai quyết định mức lương theo thị trường?

Tại diễn đàn (trên mạng) của các nhân viên và giám đốc phụ trách nhân sự (Hrlink), một thành viên có tên duylonghr với nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại các công ty Nhật Bản cho biết, các doanh nghiệp Nhật ở Việt Nam tổ chức một hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản. Hiệp hội doanh nghiệp này phân chia rõ các doanh nghiệp trong từng lĩnh vực bao gồm: sản xuất, dịch vụ, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm… và tổ chức giao lưu định kỳ. Điều đặc biệt là tại các cuộc giao lưu đó các doanh nghiệp thống nhất với nhau về nhân sự, tiền lương với những quy định cụ thể về mức trần, mức sàn tại các ngành nghề. Bởi vậy sự chênh lệch về các mức lương tại các công ty Nhật Bản là rất ít. Điều đáng nói là mức lương được xây dựng thường bám vào lương tối thiểu. Tuy Chính phủ quy định lương của người lao động đã qua đào tạo phải cao hơn ít nhất 7% lương tối thiểu nhưng trong thực tế tổng thu nhập của công nhân tại các doanh nghiệp này cũng không bao nhiêu. Người lao động muốn chuyển tới doanh nghiệp khác làm việc cũng không thể có mức lương cao hơn.

Ông Phạm Minh Huân, thứ trưởng bộ Lao động – thương binh và xã hội nhiều lần làm việc với đại diện hiệp hội này và biết có chuyện đó, nhưng không thể can thiệp bởi luật pháp không cấm dù biết đó là cách ép lương và có thể làm méo mó sự phát triển của thị trường lao động.

Tình trạng này diễn ra ở rất nhiều doanh nghiệp đơn lẻ hiện nay. Một thành viên có tên trungpc tại Hrlink gợi ý: “Theo tôi thì doanh nghiệp chỉ áp dụng hệ thống thang bảng lương của Nhà nước vào việc thực hiện ký kết hợp đồng lao động và thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp vì như vậy quỹ lương tham gia bảo hiểm xã hội sẽ không nhiều và khi biến động tăng lương tối thiểu chung của Nhà nước thì quỹ lương doanh nghiệp sẽ không chịu biến đổi nhiều – chỉ tăng 18% trên số người sử dụng lao động phải trích nộp và được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh. Nếu trong hợp đồng lao động ghi luôn mức lương cố định mà không ghi theo hệ số lương và mức lương này vẫn đảm bảo cao hơn mức lương tối thiểu mới của Nhà nước (sau khi đã tăng) thì không nhất thiết phải tăng quỹ lương vì doanh nghiệp vẫn đảm bảo quy định của Nhà nước về việc ký hợp đồng lao động không thấp hơn mức lương tối thiểu chung”.

Kẽ hở chính sách

Trong bối cảnh cung vẫn lớn hơn cầu lao động, thị trường lao động chưa đủ minh bạch để xác định được mức lương cho từng ngành nghề, luật pháp còn nhiều kẽ hở… đây là cách các doanh nghiệp đã tìm lách luật và ép người lao động về lương.

Việc các doanh nghiệp cùng ngồi với nhau thống nhất mức lương chung để trả cho người lao động giống như việc đưa ra mức “lương thị trường” để ép người lao động mà không có vai trò của cơ quan quản lý Nhà nước về lương. Theo quy định của pháp luật hiện hành, Chính phủ chỉ quy định mức lương tối thiểu chung, lương tối thiểu vùng, còn mức lương thực nhận của người lao động là do thoả thuận. Chỉ ở những doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp mới bắt buộc phải tuân thủ hệ thống thang, bảng lương do Chính phủ ban hành, còn ở các loại hình doanh nghiệp khác được tự xây dựng thang bảng lương và chỉ phải đăng ký hệ thống thang bảng lương với cơ quan quản lý (sở Lao động – thương binh và xã hội hoặc các ban quản lý khu chế xuất khu công nghiệp).

Quy định này sẽ không có vấn đề gì nếu thị trường lao động nước ta phát triển đủ minh bạch để tự đưa ra được mức lương trung bình hợp lý, thay vì mức lương thị trường lại do chính các doanh nghiệp xác định. Mỗi khi Chính phủ tăng lương tối thiểu, chưa chắc lương thực nhận của người lao động đã tăng vì chủ sử dụng có thể chuyển các “phần mềm” trong tổng thu nhập vào “phần cứng” như gợi ý của trungpc. Trong lúc thị trường lao động chưa đủ phát triển để đưa ra mức lương trung bình, đại diện của người lao động chưa đủ năng lực để đàm phán về lương cho người lao động, thì yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ đăng ký thang, bảng lương cần được thực hiện. Bởi hiện tại, doanh nghiệp hầu như không tuân thủ đăng ký thang, bảng lương nên cơ quan quản lý không biết thực sự doanh nghiệp đang trả lương thế nào. Tại khu công nghiệp Thăng Long, nơi toàn bộ các nhà đầu tư là doanh nghiệp Nhật, chỉ có 49/86 doanh nghiệp đăng ký thang bảng lương với cơ quan quản lý.

( Theo Lê Phượng // SGTT Online)