Hàng hai chiều cho khu chế xuất: Còn ít quá!

Tương tự, các DN KCX bán hàng cho thị trường nội địa cũng rất hạn chế. Chín tháng đầu năm 2009, họ chỉ bán ra thị trường nội địa khoảng 23 triệu USD, bằng 2% kim ngạch xuất khẩu sang các nước.

Gạo, đậu, khoai tây... nhập tất

Hiện nay, phần lớn các DN KCX sử dụng nguyên liệu nước ngoài để sản xuất hàng xuất khẩu từ các loại hạt nhựa, vải, sắt thép... đến nông sản thực phẩm. Ngay cả những loại nông sản vốn rất dồi dào tại VN như gạo, đậu xanh, đậu nành, khoai tây... nhiều DN cũng chọn nhập hàng từ Thái Lan, Đức, Đan Mạch.

Theo một cán bộ Ban Quản lý KCX – KCN TPHCM, hàng nội chưa “vào” được KCX một phần là nguyên liệu của các DN KCX do công ty mẹ hoặc đối tác nước ngoài cung cấp, chỉ định. Tuy nhiên, cũng phải kể đến nguyên nhân chủ quan: Chất lượng nguyên liệu nội địa chưa đồng đều, quy mô nhỏ lẻ, chưa có đơn vị sản xuất tập trung, đầu mối cung ứng sản phẩm ổn định. Ngoài ra, giá cả nhiều loại nguyên liệu nội địa cao hơn so với giá nhập từ nước ngoài khiến DN trong các KCX không ưu tiên chọn mua.

Sản xuất linh kiện ô tô tại Công ty Furukawa Sky trong KCX Tân Thuận - TPHCMẢnh: T.Thạnh

Bà Thích Nhuộc Khùy, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Đế Lĩnh chuyên sản xuất bún miến, xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, Nhật, Philippines, Úc, Trung Đông, Đức, cho biết: Công ty sử dụng nguyên liệu tinh bột đậu xanh ướt nội địa, giá thường cao hơn so với hàng cùng loại nhập từ nước ngoài (Trung Quốc), đẩy giá thành sản phẩm cao hơn so với sản phẩm cùng loại của Thái Lan nên khó cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Một số công ty chế biến hàng nông sản xuất khẩu cũng cho biết họ cảm thấy mệt mỏi vì phải phập phồng chạy theo mùa vụ khi mua nguyên liệu trong nước: trúng mùa thì nguyên liệu dồi dào, giá rẻ nhưng thất mùa thì nguyên liệu ít, không đạt yêu cầu chất lượng...

Nhiều rào cản

Từ năm 2002, các DN trong các KCX bắt đầu bán hàng ra thị trường nội địa theo hình thức xuất khẩu tại chỗ. Đến nay, sau 9 năm thực hiện, chỉ một số mặt hàng tiêu dùng như may mặc, ống nhựa, giấy dán tường, bút chì... ra được thị trường.

Chủ trương của UBND TPHCM là khuyến khích DN trong nước nhập khẩu hàng hóa, linh kiện chất lượng cao từ các DN KCX để từng bước nâng cao trình độ công nghệ của các DN nội địa nhưng đến nay, DN trong nước vẫn chưa tiếp cận được nguồn hàng này.

Theo nhiều DN KCX, nguyên nhân chủ yếu là do các DN trong nước chưa có sản phẩm tương thích có thể gắn kết đồng bộ với sản phẩm của các DN KCX. Riêng về lĩnh vực sản xuất xe hơi, máy vi tính..., dù các DN KCX thường cung cấp linh kiện cho các ngành sản xuất này nhưng do quy mô sản xuất của các DN trong nước quá nhỏ nên chưa được các DN KCX quan tâm...

Ngoài ra, đơn hàng xuất khẩu tại chỗ nhỏ, DN mua hàng luôn kéo dài thời gian thanh toán để chiếm dụng vốn, phải mất nhiều thời gian cho thủ tục (cả bên bán và bên mua đều phải mở tờ khai hải quan) và một số quy định về chính sách thuế... cũng là những rào cản không nhỏ.

Mới đây, Công ty TNHH Theodore Alexander HCM (KCX Linh Trung 2) đã kiến nghị Bộ Tài chính - Vụ Chính sách thuế, Tổng cục Thuế và Ban Quản lý KCX - KCN TPHCM xem xét và điều chỉnh thuế xuất khẩu đối với nguyên vật liệu từ nội địa bán vào KCX.

Ông Jess Rueloekke, tổng giám đốc công ty này, cho biết: Công ty sản xuất và xuất khẩu 100% hàng trang trí nội thất, nguyên liệu chính là gỗ xẻ mua từ các nguồn trong nước. Từ ngày 1-1-2009, nguyên liệu này phải chịu thuế xuất khẩu 10% và đã gây không ít khó khăn cho công ty. Công ty phải gián tiếp gánh 10% thuế xuất khẩu này từ các nhà cung cấp nên chi phí nguyên vật liệu cao hơn nhiều so với DN xuất khẩu cùng ngành không nằm trong KCX