Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (10): Khu siêu đô thị - Phần 3

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Những hình mẫu đang thay đổi ở Megalopolis

Có lẽ chuyển biến căn bản nhất và lớn lao nhất ở Megalopolis trong suốt 40 năm qua là sự mở rộng thật sự to lớn của các vùng đô thị lớn. New York rộng lớn hơn rõ ràng đã tăng dân số với tốc độ nhanh nhất, nhưng các vùng Boston, Philadelphia, Baltimore và Washington cũng đã phát triển mạnh mẽ. New York vừa có dân số ban đầu lớn nhất, vừa có sự tập trung kinh tế mạnh nhất, nhưng 3 thành phố cảng kia cũng có những nền tảng vững chắc cho tăng trưởng. Đồng thời, chính phủ liên bang cũng nhanh chóng mở rộng hoạt động điều hành của mình. Quận Columbia (Washington và quận Columbia có quy mô tương đương) không còn đủ lớn để có thể thu hút số dân hoạt động trong các ngành dân chính mới ra đời và số lượng ngày càng tăng những người cần ăn, mặc, và những người khác phục vụ họ. Phát triển đô thị đã tràn sang các bang lân cận là Virginia và Maryland.

Việc giải toả dân chúng đô thị ra khỏi những giới hạn của thành phố cũng có tác động mạnh mẽ đến các hoạt động trong vùng nông thôn của Megalopolis. Do dân số thành phố tăng lên, một số lượng người lớn hơn cần đến lương thực, thực phẩm từ các vùng nông thôn chuyển đến. Hàng chục triệu người tại khu đô thị Megalopolis đã tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp từ khắp nước Mỹ và cả sản phẩm nhập khẩu. Tuy nhiên nhiều trong số những người canh tác trên đất nông nghiệp gần các thành phố đã chọn việc chuyên môn hóa sản xuất các loại thực phẩm có giá cao hơn và những sản phẩm dễ hư hỏng hơn. Các sản phẩm từ sữa, cà chua, táo, rau diếp và nhiều loại đặc sản được sản xuất mạnh khác đã trở thành sản phẩm chính trong các vùng nông thôn của Megalopolis.

Bên cạnh đó, khi mật độ dân cư dầy đặc và các hoạt động kinh tế náo nhiệt đã tràn về các vùng giáp ranh nông thôn với ngoại ô của đô thị, thì giá đất bị đẩy lên cao. Một trang trại rộng 60 hecta được mua với giá 20000 đôla cách đây nhiều thập kỷ để làm đất nông nghiệp, nay có thể được bán cho một nhà phát triển bất động sản với giá 1 triệu đôla. Nhà thầu này, đến lượt mình, lại có thể chia nhỏ mảnh đất thành 250 lô nhỏ, mỗi lô 0,2 hecta. Sau khi được bổ sung những dịch vụ công ích và đường sá, mỗi lô có thể bán được với giá 25000 đôla, và tổng số là 6,25 triệu đôla.
 

Ngay cả khi một gia đình nông dân có thể cưỡng lại khả năng thu lợi nhuận của chuyện kinh doanh như thế, thì thuế đất cũng tăng mạnh hướng tới những mức ở thành phố khi các vùng vành đai bắt đầu được sử dụng vào những hoạt động đô thị. Cho tới khi những hoạt động kiểm soát việc sử dụng đất được thực hiện nhằm giữ lại đất đai cho nông nghiệp, thì cách duy nhất để cho một gia đình tiếp tục canh tác là phải theo đuổi việc sản xuất nông nghiệp theo hướng thâm canh, dành cho những sản phẩm có giá trị cao.

Sự mở rộng đô thị và những chuyển dịch tương ứng trong các hoạt động nông nghiệp ở Megalopolis diễn ra chủ yếu dọc theo những tuyến đường chính nối liền các trung tâm đô thị lớn. Những luồng giao thông dày đặc phát triển từ rất sớm giữa các thành phố của Megalopolis. Khi những người vẫn tiếp tục làm việc trong các thành phố lớn thay đổi chỗ ở của họ, thì một điều rất tự nhiên là một tỷ lệ cao trong số đó sẽ lựa chọn những khu vực cho phép họ dễ dàng đến được với các trung tâm nơi họ làm việc. Các địa điểm gần các đường cao tốc huyết mạch và ở một mức độ thấp hơn là các đường sắt liên đô thị, các trục đường chính đã trở thành những nơi mà dân đô thị đã tràn ra trước tiên và xa nhất để cư trú. Kết quả là, các khu vực đô thị hóa đã sáp nhập với nhau, trước tiên là dọc theo những tuyến đường liên đô thị chủ yếu này. Và do nhu cầu về việc đi lại dễ dàng hơn, ngày càng có nhiều công trình giao thông liên đô thị tốt hơn được xây dựng lên.

Khi dân số ở những khu vực đô thị riêng biệt tăng lên, thì thành phần của dân số cũng thay đổi. Trước năm 1910, các thành phố của Megalopolis thu hút một khối lượng lớn người di cư từ châu Âu. Những người di cư này đã vượt qua một trong số các cảng lớn của Megalopolis, thường là cảng New York. Những người không muốn tiếp tục tiến lại phía tây để tới những khu vực trang trại hay những trung tâm đô thị miền Midwest và Great Plains đã định cư tại những tụ điểm đông đúc trong các thành phố của Megalopolis, thường hình thành lên những cộng đồng có cùng một quốc tịch.

Khi Chiến tranh Thế giới Thứ nhất nổ ra ở châu Âu, dòng người di cư này đã ngưng lại, và những dòng di cư mới lại bắt đầu tràn vào Megalopolis - những dòng người da đen di cư từ các bang miền Nam, trước kia chỉ là nhỏ giọt, bắt đầu lớn lên. Những người di cư da đen và những nhóm người da trắng ở nông thôn từ khu vực này đã lặp lại những hình mẫu định cư của những nhóm di cư từ châu Âu trước đây. Phần lớn người da đen định cư ở những thành phố thuộc những vùng đã bị chiếm giữ bởi một số lượng nhỏ người da đen.

Do việc di cư của người da đen đã tiếp tục cho đến giữa thế kỷ, nên mật độ dân số đã tăng lên và khu dân cư đã mở rộng ra hơn từ những khu vực trung tâm ban đầu. Thông thường sau nhiều thập kỷ tăng dân số trong một thành phố, mật độ người da đen cũng bắt đầu tăng lên ở những khu vực nằm ngoài các khu định cư da đen.

Trong những năm gần đây, hai khía cạnh hoàn toàn mới của sự thay đổi đô thị đã xuất hiện – một sự thay đổi mà xét về quy mô có thể mang tính quốc gia nhưng ở những thành phố lớn nhất và cổ nhất như những thành phố cảng của Megalopolis thì nó là sự thay đổi gây ấn tượng lớn nhất.

Thứ nhất, trong những năm cuối của thập niên 1960, lần đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ, dân chúng bắt đầu rời bỏ những khu vực đô thị lớn nhất – kể cả các thành phố trung tâm lẫn các vùng ngoại ô - với số lượng lớn hơn số lượng người chuyển đến. Những thành phố nhỏ hơn và các thị trấn cũng như những vùng nông thôn nằm giữa chúng nói chung là những nơi tiếp nhận số người chuyển đi này.

Thứ hai, có một sự bùng nổ những cụm toà nhà cao tầng làm văn phòng tại những địa điểm khác nhau trong các vùng đô thị. Sự xuất hiện những nhà chọc trời mới dùng cho văn phòng với những vật liệu kính và kim loại đã làm thay đổi đường nét in lên nền trời của nhiều thành phố Mỹ kể từ giữa những năm 1970. Nhưng đặc điểm này đã không bị hạn chế trong những trung tâm cũ của thành phố. Rất nhiều các khu văn phòng đồ sộ đã được xây dựng tại các vùng ngoại vi – nhiều trong số đó đã vượt qua các khu văn phòng ở trung tâm thành phố về mặt diện tích mặt bằng. Sự thay đổi này dường như đã ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến vị trí của việc làm và hình mẫu của sự đi lại tới những vị trí đó, hơn là đến sự định vị của cư dân.

Rõ ràng là các khu vực đô thị là vùng đất đang biến đổi, và những thay đổi ở Megalopolis là phù hợp với những đặc trưng khác thường của khu vực này. Những thay đổi ở đây diễn ra liên tục, mãnh liệt và trên một quy mô không nơi nào khác trên thế giới sánh kịp.

(Nguồn: Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam)