Chạy đua lãi suất: Bản lĩnh nhà quản trị

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Chạy đua lãi suất để huy động tiền từ dân cư dang là câu chuyện thời sự của các ngân hàng hiện nay

Từ câu chuyện chạy đua lãi suất của các ngân hàng thương mại hiện nay thấy rõ việc nâng cao năng lực quản trị, điều hành là một trong những thách thức lớn của các ngân hàng thương mại trong nước trong năm 2010 và nhiều năm tới.

Trên danh nghĩa lãi suất huy động VND hiện chưa vượt rào 10,5%/năm. NHNN cũng khẳng định các NHTM không có vấn đề gì về thanh khoản. Thế nhưng, sự căng thẳng về nguồn VND đang ở đỉnh điểm khi một tháng qua lãi suất huy động trên cả thị trường liên ngân hàng và thị trường dân cư đều liên tục bị đẩy lên cao ngất ngưởng.

Lãi suất huy động: Xoay các kiểu

Trên bảng lãi suất, chưa có NHTM nào công bố mức lãi suất huy động vốn từ khu vực dân cư vượt mức 10,5%. Nhưng nếu nhìn vào các chiêu của NHTM thì thấy họ đang “nóng” đến mức nào trong việc huy động vốn. Hầu hết các NHTM đều tung ra tất cả những chiêu có thể để  thu hút khách hàng. Mức lãi suất thưởng thấp nhất mà các ngân hàng đưa ra ở mức 0,05 % và cao nhất có thể lên đến 0,42%/năm. Do đó, thực tế khi cộng lãi suất từ các hình thức thưởng (thưởng tiền, thưởng lãi suất, lãi suất cho sản phẩm huy động đặc biệt) thì lãi suất huy động của nhiều NHTM đã vượt rào 10,5%/năm. Điểm mặt các NHTM đang thực hiện những chương trình khuyến mại hấp dẫn thì thấy đủ cả, từ NHTM nhà nước lớn đến NHTMCP lớn, nhỏ. Thế nhưng, kết quả không mấy khả quan khi dự tính trong năm nay, tính chung toàn ngành tăng trưởng huy động vốn vẫn thấp hơn tăng trưởng tín dụng khoảng 9%.

Trên thị trường liên ngân hàng, theo công bố của NHNN, doanh số giao dịch trong tuần gần đây nhất đạt xấp xỉ 120.350 tỷ VND và 2.033 triệu USD, tăng tiếp 8.507 tỷ đồng và 580 triệu USD so với trung tuần tháng 12/2009. Và đây là tuần thứ ba liên tiếp giao dịch trên thị trường này tăng cao. Sự căng thẳng về thanh khoản còn thấy rõ hơn khi doanh số giao dịch kỳ hạn qua đêm và 1 tuần chiếm tỷ trọng lớn nhất; trong đó giao dịch kỳ hạn 1 tuần chiếm 46%/tổng doanh số giao dịch. Và tất nhiên, lãi suất giao dịch bình quân trên thị trường liên ngân hàng tiếp tục tăng lên trên 10%/năm. Hiện lãi suất bình quân qua đêm đang ở mức 10,71%/năm. Lãi suất bình quân cao nhất, theo công bố của NHNN, là 12%/năm. Nhưng lãnh đạo một NHTM cho biết, muốn có con số này trên thực tế thì phải cộng thêm vài điểm phần trăm nữa!

“Quân tử” phòng thân

Tăng trưởng tín dụng quá cao là nguyên nhân chính khiến thị trường huy động vốn căng thẳng như hiện nay. Theo thống kê của NHNN, hiện tăng trưởng tín dụng đã ở mức 37,73% - cách xa con số 25% mà NHNN đưa ra hồi đầu năm và vượt gần 8% so với “phanh” dự kiến của NHNN trong những tháng cuối năm là 30%. Thực tế, việc tăng trưởng tín dụng đã được NHNN và cả các NHTM lường trước do chương trình hỗ trợ lãi suất (tính chung là có đến 5 chương trình) được triển khai từ đầu năm đến nay. Dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất tuy ở mức hơn 445.000 tỷ đồng, song đây chính là lực đẩy khiến “con tàu tín dụng” không sao phanh lại được, dù NHNN liên tục có cảnh báo đối với các tổ chức tín dụng.

Nguyên nhân thứ ba, để bình ổn thị trường ngoại hối, trong tháng 12/2009, NHNN đã bán ra một lượng lớn ngoại tệ nên các NHTM cũng “tốn” một lượng VND không nhỏ cho việc này. Trước tình hình căng thẳng của thị trường, NHNN đã phát đi thông điệp sẽ hỗ trợ thanh khoản cho NHTM nào thiếu hụt tạm thời. Hiện tổng phương tiện thanh toán đã ở mức 28,67% - vượt mức dự kiến (25%) của NHNN. Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cũng hơn một lần khẳng định sẽ làm mọi cách để giữ mức cung tiền trong tầm kiểm soát. Vì thế, NHNN sẽ không dễ gì tung tiền ra “cứu” NHTM.

Nếu như trước đây một ngân hàng nào đó thiếu thanh khoản sẽ được những ngân hàng lớn hỗ trợ, thì ba năm trở lại đây tinh thần “tương thân tương ái” này giữa các NHTM không còn nữa. Hầu hết NHTM lớn đều “làm ngơ” trước khó khăn của ngân hàng nhỏ. Một lãnh đạo NHTM đã phải thốt lên: “Trong thời buổi khó khăn này “quân tử phòng thân” là hơn cả”. Thậm chí, số ít ngân hàng còn lấy sự khó khăn thanh khoản của ngân hàng bạn làm cơ hội kiếm lời cho mình! Đây cũng là một trong những lý do khiến lãi suất trên thị trường liên ngân hàng bị đẩy lên vượt cả lãi suất cơ bản.

Thanh khoản: Cốt lõi là ở năng lực quản trị ngân hàng

Thanh khoản của các NHTM luôn là vấn đề nhạy cảm và được “dự cảm” hàng năm, nhất là vào dịp tết Nguyên Đán, khi cả nhu cầu tín dụng và chi tiêu của người dân lẫn doanh nghiệp đều tăng. Thêm vào đó là sự “chia sẻ” nguồn vốn cho các thị trường khác (chứng khoán, bất động sản, vàng...). Đây là vấn đề thường niên của các NHTM. TS. Lê Xuân Nghĩa, Phó Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia cho rằng, vấn đề thanh khoản hiện chưa nghiêm trọng như năm ngoái, nhưng nếu không xử lý kịp thời sẽ gây khó khăn cho các NHTM.

Hai năm nay, nhiều NHTM đã tăng vốn điều lệ, tăng năng lực cạnh tranh từ chất lượng sản phẩm, dịch vụ, đến cải thiện hỉnh ảnh trong mắt người dân... nhưng vẫn thua tính chuyên nghiệp của các NH ngoại. Chuẩn mực từ chất lượng dịch vụ, chất lượng tín dụng, các chỉ số an toàn... là đánh giá chung đối với các NH nước ngoài có mặt tại Việt Nam hiện nay.

Một quan chức của NHNN đặt vấn đề: Tại sao trong lúc NHTM trong nước “cuống” lên vì thanh khoản thì ngân hàng nước ngoài vẫn “bình chân như vại”? Nếu nói do họ có sự hỗ trợ của ngân hàng mẹ là không đúng. Vì, trong bối cảnh khủng hoảng vừa qua, chính những ngân hàng mẹ của họ đang gặp khó khăn thì khó có thể hỗ trợ cho ngân hàng con. Tại sao trong lúc các NHTM trong nước đẩy tăng trưởng tín dụng lên cao quá khả năng của mình thì NH nước ngoài vẫn kiên định theo cách: chậm mà chắc? Nhiều NH nước ngoài, thậm chí NH 100% vốn nước ngoài (hạch toán độc lập với ngân hàng mẹ), chẳng hạn như ANZ, không chỉ là ngân hàng bán buôn, mà họ đã thực sự trở thành ngân hàng bán lẻ trên thị trường khi triển khai không thiếu hình thức tín dụng nào trên thị trường Việt Nam, kể cả chương trình hỗ trợ lãi suất. Nhưng hiện không có NH nước ngoài nào gặp vấn đề về thanh khoản, dù là tạm thời. Vậy, vấn đề nằm ở chỗ năng lực quản trị điều hành của các ngân hàng nội. Vị quan chức NHNN này khẳng định. Và đây cũng chính là một trong những thách thức lớn mà các ngân hàng thương mại trong nước phải đối mặt trong năm 2010 và nhiều năm tiếp theo.

(Theo Thanh Hằng // Diễn đàn doanh nghiệp)