Luật tài chính mới của Mỹ và ảnh hưởng khổng lồ của Timothy Geithner

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

“Dự luật sẽ giúp hồi phục sức mạnh vĩ đại của hệ thống tài chính Mỹ, một hệ thống khi ở trong trạng thái tốt nhất luôn phát triển những các thức sáng tạo để cung cấp tín dụng và vốn, không chỉ cho những công ty lớn trên toàn cầu, mà cho cả những cá nhân với một ý tưởng hay kế hoạch tốt.”  (Geithner)

Nửa năm sau khi một số người dự đoán Timothy Geithner sẽ bị loại khỏi nội các của Obama, vị Bộ trưởng Tài chính này vẫn đứng vững và còn nắm quyền lực rất lớn trong việc định hình những luật lệ ngân hàng mới, giám sát các thị trường tài chính và xây dựng một cơ quan bảo vệ khách hàng.

Ít có Bộ trưởng Tài chính nào trong lịch sử từng có ảnh hưởng rộng lớn như Geithner khi tổng thống Obama ký bộ luật cải cách tài chính tổng thể này. Bộ luật đã được Quốc hội Mỹ thông qua tuần trước.

Nỗ lực gia tăng đột ngột các luật lệ tài chính mang dấu ấn của không ai khác ngoài Geithner. Bộ luật này không chỉ rất gần với bản dự thảo đầu tiên do Geithner đề xuất mùa hè năm ngoái, mà ông còn được bổ nhiệm làm chủ tịch một hội đồng giám sát tài chính mới gồm các nhân vật cao cấp cho tới khi nào còn giữ chức Bộ trưởng Tài chính.

Bộ Luật mới cũng đặt Geithner vào vị trí giám đốc một cơ quan bảo vệ khách hàng mới cho tới khi một giám đốc chính thức được Thượng viện bổ nhiệm, cho phép vị Bộ trưởng tài chính toàn quyền giám sát trong những tháng tới. Và việc đề xuất hàng loạt những vấn đề chưa được giải quyết bởi bộ Luật cũng sẽ phụ thuộc vào Geithner, ví dụ như liệu loại hình tài chính phái sinh nào nên bị những quy tắc chặt chẽ của luật mới áp chế, hay những hoạt động rủi ro nào các ngân hàng lớn được yêu cầu phải coi như sản phẩm phụ.

“Dự luật sẽ giúp hồi phục sức mạnh vĩ đại của hệ thống tài chính Mỹ, một hệ thống khi ở trong trạng thái tốt nhất luôn phát triển những các thức sáng tạo để cung cấp tín dụng và vốn, không chỉ cho những công ty lớn trên toàn cầu, mà cho cả những cá nhân với một ý tưởng hay kế hoạch tốt.” Geithner nói vậy với những phóng viên ngay sau khi dự luật được thông qua. Obama sẽ ký dự luật này vào giữa tuần tới, các quan chức Nhà Trắng cho biết.

Đây là một bước ngoặt đáng kể với vị Bộ trưởng tài chính mới 48 tuổi này, người mới chỉ mấy tháng trước thôi còn bị các nghị sỹ yêu cầu từ nhiệm, hậu quả của sự tức giận trước việc Bộ tài chính Mỹ tung nhiều tiền cứu những ngân hàng gặp khó khăn và tỉ lệ thất nghiệp tăng nhanh. Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 1, Geithner gọi những lời ong tiếng ve xung quanh vị trí của ông là “cái giá của cái ghế” ấy.

Đến lúc này, ở thời điểm luật mới sắp đi vào thực tiễn, mọi người ở cả trong chính quyền lẫn đồi Capitol đều thừa nhận rằng Geithner sẽ không đi đâu cả ít nhất trong thời gian trước mắt. Nhà Trắng nói những lời đồn thổi trước đây về khả năng ra đi của ông là sự hiểu lầm về vị trí của Geithner trong chính quyền.

Các quan chức Nhà Trắng cho biết, Geithner được lòng Obama và các cố vấn cấp cao toà Bạch ốc khi ra sức ủng hộ một giải pháp cho cuộc khủng hoảng và giải pháp ấy sau này đã được chứng minh là đúng. Geithner đã quyết liệt chống lại lời kêu gọi của nhiều nghị sỹ và chuyên gia tài chính đòi quốc hữu hoá một số ngân hàng lớn và khốn khó nhất trong giai đoạn cao trào của khủng hoảng. Thay vào đó, ông giúp nền tài chính từ từ trở lại điểm cân bằng, đặc biệt bằng cách thúc đẩy những cuộc sát hạch gắt gao với các ngân hàng lớn. Kết quả của những cuộc kiểm tra ấy cho thấy hầu hết các ngân hàng có thể tự điều chỉnh để chống chịu cơn bão tài chính và nhanh chóng hồi phục lại niềm tin của nhà đầu tư.

Chiến dịch vận động thông qua dự luật tài chính mới được điều khiển chủ yếu bởi Bộ Tài Chính cho thấy Geithner đã giành được ảnh hưởng to lớn trong chính quyền, rất lớn so với những ngày đầu tiên khi các quan chức cấp cao Nhà Trắng soi xét mọi bài phát biểu trước công chúng của ông và cố gắng tìm cách phá hoại hình ảnh của Geithner.

“Đây là một chiến thắng rất quan trọng đối với Tổng thống, và cũng nhờ uy tín trong khả năng lãnh đạo của Tim mà chúng ta mới có thể có được một cuộc cải cách nhanh chóng đến vậy.” Lawrence H.Summers, chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia đồng thời là nhà tư vấn cấp cao cho Tổng thống Obama cho biết.

Geithner không phải đã dành chiến thắng trước mọi trận chiến xung quanh Luật cải cách tài chính lần này. Có một số thất bại đáng chú ý, ví dụ như Luật mới bị các nghị sỹ đưa thêm vào điều khoản miễn trừ cho những người giao dịch tự động và ngân hàng có ít hơn 10 tỉ đôla tài sản khỏi các điều luật bảo vệ người tiêu dùng mới. Bộ phận này chiếm tỉ lệ đáng kể trong ngành tài chính quốc gia.

Nhưng bộ luật này nhìn chung đã phản ánh được niềm tin của Geithner rằng kiểm soát là cần thiết và các công ty tài chính lớn có thể được bảo vệ khỏi những biến động lớn nếu như họ để ra một khoản dự trữ vốn đủ lớn. Geithner đi theo con đường trung đạo, bác bỏ kỷ nguyên phi điều tiết đã dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính vừa rồi, nhưng đồng thời cũng gạt đi những đề xuất tái cơ cấu một cách căn bản toàn bộ nền tài chính, ví dụ như ép những ngân hàng lớn nhất phải cắt giảm quy mô.

Trong một bài phỏng vấn mùa hè năm ngoái, khi nhóm của mình đang soạn thảo dự luật, Geithner đã nói rằng trái tim của bất kỳ một cuộc cải cách tài chính nào cũng phải bao gồm “ba điều: vốn, vốn và vốn.”

Phát biểu này cho thấy sự tiến hoá trong nhận thức của Geithner từ thời điểm ông còn là thống đốc Ngân hàng dự trữ bang New York, bắt đầu vào năm 2003. Fed của New York đã cho phép CitiGroup tạo ra vô số khoản cho vay cầm cố và các tài sản khác lên tới 2 nghìn tỉ đôla, nhưng đồng thời cũng cho phép công ty này duy trì một tỉ lệ dự trữ vốn tương đối nhỏ chỉ đủ để bù lỗ trong trường hợp các khoản đầu tư trở nên xấu đi.

Ngân hàng dự trữ New York đã thúc giục Citigroup tăng mức vốn đó lên vào mùa thu năm 2007, ngay khi cuộc khủng hoảng đang bắt đầu sôi, nhưng lúc ấy thì đã quá muộn rồi. Khi danh mục đầu tư của ngân hàng này bốc hơi theo cuộc khủng hoảng, CitiGroup đã phải cần tới 45 tỉ đôla hỗ trợ trực tiếp và khoản đảm bảo của bang lên tới 335 tỉ đôla cho các tài sản xấu của họ, một khoản cứu trợ nhiều hơn bất kỳ ngân hàng nào khác.

Luật mới được thông qua tuần rồi không chỉ đặt ra hạn mức vốn cụ thể cho các ngân hàng, mà còn cho phép các nhà giám sát tài chính Mỹ làm việc với đồng nghiệp ở các nước khác để đặt ra các chuẩn mực quốc tế. Geithner đang dẫn dắt nỗ lực này, đó là một trong những cách ông có thể ghi dấu ấn của mình trong lĩnh vực ngân hàng.

Một số quan chức Bộ tài chính cũng tìm cách giảm bớt ảnh hưởng của Geithner.

Một trợ lý nói rằng dự luật này chỉ đơn thuần cụ thể hoá những quyền mà các Bộ trưởng tài chính có thể sử dụng trong một cuộc khủng hoảng, đó là quyền lực mà người tiền nhiệm của Geithner, Henry M.Paulson đã viện tới khi cuộc khủng hoảng nổ ra vào năm 2008.

“Luật này chỉ chính thức hóa khả năng của các Bộ trưởng trong việc giải quyết khủng hoảng” Quan chức trên cho biết. “Giờ đây, họ có trách nhiệm rõ ràng và cụ thể.”

Quan chức này cũng nói thêm rằng: “Trong nhiệm kỳ này, Tim rõ ràng có nhiều quyền lực nhưng tôi không nghĩ ông ta sẽ dùng chúng.”

Nhưng các nhà phân tích chính phủ lại cho rằng luật mới sẽ tăng đáng kể vai trò của Bộ Tài chính trong chính quyền.

“Bộ Tài chính và Bộ trưởng Tài chính nói riêng có ảnh hưởng tăng đáng kể so với những gì họ có trong quá khứ.” Douglas Elliot, một nhà phân tích tài chính ở Viện Brookings cho biết.

Elliot cũng lưu ý rằng ảnh hưởng của Geithner có thể vượt xa so với những gì được ghi trong luật. Với tư cách người đứng đầu Hội đồng giám sát các dịch vụ tài chính, Bộ trưởng Tài chính có thể sử dụng những lý lẽ đầy ép buộc nhằm áp đặt tư duy của các tổ chức khác trong những vấn đề như tỉ lệ dự trữ bắt buộc tại các ngân hàng. Cho dù về lý thuyết, các tổ chức này hoạt động độc lập với bất kỳ thực thể chính trị nào, ngay cả các Bộ.

Thượng nghĩ sỹ Christopher J. Dodd, người đã đưa gói cải cách tài chính tổng thể này ra Thượng Viện nói rằng ông cũng không thích để Bộ trưởng Tài chính nắm quyền ở Hội đồng mới. Ông cho rằng thà để một thành viên của FED vào vị trí đó còn hơn. Tuy vậy, ông cho rằng một thành viên nội các của Tổng thống ở vị trí đó sẽ khiến cho Hội đồng “phản ứng tốt hơn về mặt chính trị.”

“Điều đó buộc bạn phải có trách nhiệm giải trình.” Dodd nói.