Sàn giao dịch hàng hóa: Ra mắt rầm rộ, biến mất lặng lẽ

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Ngày 28- 11, Sàn giao dịch gạo đầu tiên tại Việt Nam sẽ ra mắt nhân Festival lúa gạo lần thứ nhất tại Hậu Giang. Trước sàn này, hàng loạt sàn, trung tâm giao dịch hàng hóa khác như: thủy sản, điều, cà phê, thép, trái cây, gạo… đua nhau ra đời nhưng hoạt động kém  hiệu quả.

Có sàn giao dịch thủy sản nhưng nông dân không mặn mà

Người bán kẻ mua thiếu mặn mà

Tháng 3 - 2002, Sàn giao dịch hạt điều do Hiệp hội điều Việt Nam mở ngay tại Trung tâm GDCK TP HCM khá hoành tráng. Nhưng chỉ sau một phiên giao dịch, sàn này bắt đầu vắng và một năm sau, biến mất.

Tháng 5 - 2002, Sàn giao dịch Thủy sản Cần Giờ (TP HCM- Cangio ATC) khai trương khá rầm rộ và được kỳ vọng đây là nơi giao dịch thủy sản hàng đầu Việt Nam và sẽ nhân rộng ra nhiều nơi khác. Sàn mở ra mục đích giúp nông dân và doanh nghiệp chế biến mua bán trực tiếp với nhau, hoạt động  theo mô hình công ty, được UBND TPHCM giao cho Cholimex (một doanh nghiệp chế biến thuỷ sản) làm chủ đầu tư.

Nhưng vài tháng sau, Cangio ATC không người giao dịch và chết yểu. Lý do chính là nông dân vẫn thích bán cho thương lái hơn là bán trực tiếp cho doanh nghiệp và doanh nghiệp cũng muốn mua sỉ qua thương lái hơn là mua lẻ qua nông dân.

Tháng 12 - 2008, Trung tâm giao dịch cà phê Buôn Mê Thuột cũng ra đời trong buổi lễ khá trang trọng. Nhưng sau 4 tháng giao dịch chỉ đạt một tỷ đồng và èo uột mãi đến hôm nay. Nguyên nhân chính cũng là do nông dân mua bán trực tiếp với thương lái tiện lợi hơn là qua sàn.

Những bài học trên khiến các doanh nghiệp, hiệp hội muốn lập sàn giao dịch tiêu, trái cây, nông sản khác… ngần ngại mở sàn. Hiệp hội Xuất khẩu tiêu VN có ý định mở sàn giao dịch hồ tiêu từ đầu năm 2009 nhưng cho đến nay chưa thấy bóng dáng sàn này.

Không chỉ các sàn trên mà nhiều trung tâm giao dịch nông, thủy sản, chợ đầu mối gạo, trái cây tại TPHCM và ĐBSCL cũng trong tình trạng tiến thoái lưỡng nan. Như Chợ trái cây Quốc gia do do Satra Group (TPHCM) xây tại Tiền Giang giờ được xem là món nợ của Tổng Cty này.

Bao giờ có sàn hấp dẫn khách?

Ông Nguyễn Minh Châu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam, nói về cảnh chợ chiều của Chợ trái cây Quốc gia: “Ngay từ khi triển khai dự án này, chúng tôi đã góp ý. Theo tôi, nguyên tắc thiết lập chợ là nên gần với khách hàng hơn là gần nông dân. Xây chợ trái cây còn phải gần với thị trường tiêu thụ nội địa và xuất khẩu như các siêu thị và bến cảng, phi trường. Nếu đặt ở địa điểm quá xa thì họ sẽ lấy trái cây ở các chợ đầu mối như Bình Điền, Hóc Môn, Thủ Đức (TPHCM) mà không tới Tiền Giang”.

Đây cũng là lý giải cho những thất bại của nhiều sàn giao dịch hàng hóa khác. Khi xây, nhiều địa phương và chủ đầu tư tìm mọi cách để được cấp vốn, cấp đất mà bỏ qua những khuyến cáo về tính hiệu quả.

Hậu Giang cũng không phải là địa phương đầu tiên có ý tưởng mở sàn giao dịch gạo. Năm 2000, Bộ NN&PTNT, giao cho Tổng Công ty Lương thực miền Nam làm chủ đầu tư 3 dự án chợ đầu mối gạo ở ĐBSCL. Chín năm trôi qua, những dự án trên hoặc chưa ra đời hoặc ra đời thì doanh số rất thấp, thua cả những đại lý lớn. Như sàn thép mới mở tại NH Sacombank (TP HCM) cũng đang sống trong lo âu.

Ông Nguyễn Thế Vinh, Chủ tịch HĐQT Sàn thép Sacombank (Sacom - STE) cho biết, ước có 100 doanh nghiệp đăng ký tham gia giao dịch thử nghiệm trong thời gian chờ đến khi sàn giao dịch chính thức tháng 12 - 2009. Nhưng vẫn khó khẳng định sàn giao dịch thép hấp dẫn giới kinh doanh hay không bởi tất cả đang trong giai đoạn thử nghiệm.

Ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thép VN nhận định: “Xu hướng đưa các loại sản phẩm quan trọng trong cuộc sống lên sàn là khó tránh khỏi. Vấn đề là làm sao tìm được mô hình hài hòa, phù hợp với đặc điểm kinh doanh của giới doanh nghiệp, nhà kinh doanh nhỏ lẻ lẫn tổ chức đầu tư quy mô lớn”.

Gần 10 năm qua, nhiều sàn giao dịch vẫn loay hoay tìm mô hình đó và cho đến giờ chưa có mô hình nào giúp cho sàn sôi động, tấp nập kẻ bán người mua trong thời gian dài.

Ông Nguyễn Thọ Trí, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam lo ngại về sàn gạo Hậu Giang: “Khó để sàn giao dịch lúa gạo đem lại hiệu quả như nhà tổ chức mong muốn. Mua bán trên sàn đòi hỏi người giao dịch phải rành máy tính, công nghệ thông tin... nhưng đến nay chẳng có mấy nông dân thông thạo lĩnh vực này. Ý tưởng thành lập chợ gạo mà còn làm chưa xong thì việc thành lập sàn giao dịch lúa gạo rất khó khả thi”.

(Theo Hà Phan // Tienphong Online)