Bảo hộ thương mại leo thang - Đàm phán thương mại toàn cầu bị kéo lùi

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Bảo hộ thương mại ngày càng leo thang

Hãng thông tấn Reuters tại Geneva đưa tin, theo báo cáo nghiên cứu công bố ngày 14/12 của Tổ chức cảnh báo thương mại toàn cầu (GTA), mặc dù nửa cuối năm nay, nền kinh tế của nhiều quốc gia đã xuất hiện dấu hiệu phục hồi, nhưng áp lực của chủ nghĩa bảo hộ thương mại vẫn chưa giảm bớt.

Báo cáo này đã hình thành nên một bức tranh tả thực về sự trái ngược rõ nét với những lời cam kết cần phải ngăn chặn hành vi chủ nghĩa bảo hộ thương mại trong thời kỳ khủng hoảng trước đó của nhóm G20.

Khoảng 15 nền kinh tế, trong đó có Nhật Bản và Braxin, đã kêu gọi chống lại chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch để bày tỏ nỗi quan ngại của họ về phản ứng của các nước trước cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Nhóm 15 nước và vùng lãnh thổ trên được biết đến với tên gọi "những người bạn chống bán phá giá" do họ đang gây sức ép đòi Mỹ thay đổi phương pháp tính thuế bán phá giá mà bị coi là sai lệch nhằm bảo vệ hàng hoá sản xuất trong nước.

Các cuộc thương lượng về các quy tắc thương mại, trong đó có các biện pháp chống bán phá giá và trợ giá, nằm trong khuôn khổ các cuộc đàm phán thương mại đa phương của Vòng đàm phán Doha được khởi động tại thủ đô Doha của Cata từ năm 2001. Nhưng cho tới nay, Vòng đàm phán này vẫn đang bị bế tắc bởi sự bất đồng giữa nhóm các nước giàu và nhóm các nước nghèo về vấn đề nông nghiệp.

Nguy cơ trong giai đoạn tiếp theo của cuộc khủng hoảng kinh tế là các nước sẽ đưa ra những chính sách ưu ái các công ty trong nước và ngừng nhập khẩu các sản phẩm của nước ngoài. Rõ ràng, những lo ngại về một trào lưu chủ nghĩa bảo hộ mới không phải không có cơ sở, đặc biệt tại các nền kinh tế phát triển. Tại Mỹ, các nghị sỹ Đảng Dân chủ đã thành công trong việc đưa các điều khoản “Mua hàng nước Mỹ” trong gói kích thích kinh tế của Tổng thống Obama. Chính phủ Anh cũng đưa ra các giải pháp giải cứu trị giá 3,3 tỷ USD để hỗ trợ ngành công nghiệp ô tô. Chính phủ Pháp cũng đang chịu sức ép bảo hộ mạnh ở trong nước. Tất cả những động thái sẽ càng làm giảm sút hoạt động thương mại giữa các nước này với các nước khác, nhất là các nước đang phát triển.

Ngoài ra, WTO cũng cho rằng, thế giới hiện nay vẫn chưa thoát khỏi vết xe đổ của chủ nghĩa bảo hộ theo kiểu “đánh thuế quan cao ngất ngưởng” trong những năm 1930 của thế kỷ trước. Ông Gary Cohn, đồng Giám đốc điều hành Ngân hàng Đầu tư Goldman Sachs, cho rằng giờ đây các chính phủ đang bị ám ảnh bởi những ký ức của cuộc đại suy thoái thập niên 1930, khi đó cuộc chiến tranh thương mại, mà nổi bật là những mức thuế quan cao ngất để cản trở nhập khẩu, đã làm trầm trọng thêm những khó khăn kinh tế thời đó.

Tuy nhiên, ông Simon Evenett, giáo dự chuyên ngành thương mại quốc tế của trường Đại học St Gallen Simon (Thụy Sỹ) cho hay: “Đương nhiên, chủ nghĩa bảo hộ thương mại hiện tại vẫn chưa đạt mức độ của những năm thập niên 30 thế kỷ 20, nhưng đã có đủ sức công phá mạnh mẽ”.

Từ khi công bố một báo cáo nghiên cứu trước thềm hội nghị thượng đỉnh G20 tại Pittsburgh diễn ra cho đến nay, GTA đã đưa ra 183 bản báo cáo mới liên quan đến các biện pháp bảo hộ thương mại của chính phủ. Các biện pháp này có thể ảnh hưởng tới thương mại quốc tế.

Trong báo cáo này, có tới 105 bản báo cáo phân tích đầy đủ về bản chất của chủ nghĩa bảo hộ thương mại theo kiểu “đánh thuế cao”, còn các biện pháp có lợi cho thương mại lại chỉ có 12 bản.

Báo cáo còn cho biết, trong 3 tháng trước, những biện pháp chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa thi hành đã tăng từ 134 lên 188. “Các biện pháp chủ nghĩa bảo hộ thương mại sắp tung ra không ngừng gia tăng, hiện tại vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt. Các biện pháp này có thể hạn chế khả năng xuất khẩu thúc đẩy sự phục hồi kinh tế”, báo cáo nhấn mạnh.

Đàm phán thương mại toàn cầu bị kéo lùi

Cuộc khủng hoảng tài chính-kinh tế toàn cầu vẫn diễn biến phức tạp. Nhiều chỉ số kinh tế ở chỗ này dịu, chỗ khác vẫn nghiêm trọng. Một số chính phủ tăng thêm các biện pháp bảo hộ sản xuất và mậu dịch, khiến cho hoạt động thương mại quốc tế rất ảm đạm. Thời hạn kết thúc vòng đàm phán Doha của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) một lần nữa bị lùi lại.

Tổng Giám đốc WTO Pascal Lamy cho biết, thương mại trở thành nạn nhân của khủng hoảng kinh tế. Giá trị thương mại toàn cầu năm 2008 đạt 15.800 tỷ USD, con số này trong năm 2009 dự báo giảm 1.400 tỷ USD còn 14.400 tỷ USD. Ðây là mức giảm nhiều nhất trong vòng mấy năm qua. Tổng Giám đốc Pascal Lamy cho rằng, trước những ảnh hưởng ngày càng trầm trọng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và suy thoái kinh tế thế giới hiện nay, hệ thống thương mại toàn cầu sẽ phải đối phó thêm những căng thẳng về mặt chính trị. Khủng hoảng kinh tế làm tăng nguy cơ trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ và gây ra làn sóng thất nghiệp ồ ạt khắp thế giới.

Thực tế là, hoạt động thương mại phụ thuộc vào "sức khỏe" của nền kinh tế các nước và khối nước. Các chuyên gia và tổ chức tài chính và kinh tế thế giới đưa ra những đánh giá khác nhau về hiện trạng và tương lai của cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu. Có những dấu hiệu trong quý cuối cùng của năm nay cho thấy, nền kinh tế ở một số nước và khu vực trên thế giới đã có dấu hiệu tăng trưởng nhẹ, song đa số các nền kinh tế vẫn chìm trong suy thoái. Một số nước lại phải gánh chịu hậu quả của thiên tai, xung đột, khủng bố. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, triển vọng nền kinh tế toàn cầu đang ở trong tình trạng "bất ổn một cách bất thường" và năm 2010 vẫn còn mong manh, thương mại toàn cầu trong năm nay sẽ bị giảm 9,7% so với năm ngoái. Ðầu tư và các nguồn tài chính khác đổ vào các nước đang phát triển chỉ còn khoảng 385 tỷ USD, giảm 30% so với con số 707 tỷ USD của năm 2008. Chủ tịch WB, ông Robert Zoellick nêu rõ: "Ngay cả khi thị trường tài chính tại các nền kinh tế phát triển ổn định trở lại, tình trạng thất nghiệp và hoạt động sản xuất ở mức thấp vẫn tiếp tục gia tăng, qua đó tạo áp lực suy giảm đối với nền kinh tế thế giới". Chương trình Lương thực thế giới (WFP) cho biết, những nước nghèo nhất đang phải chịu ảnh hưởng nặng nhất của khủng hoảng kinh tế, do dòng vốn bị đảo chiều, phí vay tiền tăng lên, thương mại thế giới và giá hàng hóa giảm và nguồn tiền từ nước ngoài gửi về bị cắt giảm.