Don là một trong những đặc sản đồng nội trong danh mục ẩm thực ở miền đất Quảng Ngãi. Đối với người dân nơi đây, don chất chứa linh hồn miền quê hương núi Ấn sông Trà.
Gần tết, các quán don gần Cống Kiểu trên đường Quang Trung, tại xã Nghĩa Hoà, Nghĩa Phú... luôn nhộn nhịp khách ra vào. Hương vị từ tô don thơm lựng đã níu giữ bước chân những người con xa quê đau đáu nỗi nhớ tìm về. Trong một quán don tại Nghĩa Hoà, những tô don đã ăn hết được thực khách xếp thành chồng trên bàn. Chủ quán don thoăn thoắt đôi tay múc don, tính tiền, dọn bàn. Chị ơi cho thêm một tô... hai tô nữa – tiếng khách hàng í ới. Em chọn tô don thường hay tô đặc biệt? – chị chủ quán không quay lại, hỏi.
Don cũng có loại đặc biệt, loại thường? Chị chủ quán giải thích – Nếu khách ưng quá thì mình đổ thêm ruột vô tô don và tính giá tám – chín ngàn đồng. Nhưng, nếu khách yêu cầu đặc biệt hơn nữa thì mình không bán. Vì don ăn nhẹ nhàng thì ngon, đậm đặc quá dễ chán ngấy. Vào quán don, dường như ai cũng ăn đến tô thứ hai hoặc thứ ba thì cảm giác “ghiền” mới được “no nê”. Giá một tô don ngày bình thường là bốn ngàn đồng, tết tăng lên sáu ngàn đồng. Đãi đám chiến hữu một vài bữa don thoả thích, tổng cộng chỉ hết trăm ngàn, không lo chuyện cháy túi.
Don vàng nấu lên, đánh ruột thật kỹ, cho ra tô nước don màu vàng, mùi thơm lựng, hương vị đậm đà. Don đen nấu lên cho màu nước xanh, mùi hương không đượm bằng don vàng. Mùa xuân, người cào don sông Trà, sông Vệ đánh bắt được don vàng. Vì vậy, tô don ngày tết đã để lại nỗi nhớ không phai về đặc sản quê hương núi Ấn sông Trà trong lòng người tha hương.
Anh Nhàn, chủ một quán don trên đường Quang Trung tâm sự, từ đời cha anh đã mở quán don. Giờ đây, anh và người em trai kế nghiệp. Ngót nghét quán don đã trên hai mươi năm tuổi. Mấy chục năm qua, anh rút ra được nhiều điều: giá tô don bình dân – lãi suất ít – ngày thường khách không tấp nập. Vì vậy, tính ra thì đủ sống chớ làm giàu từ nghề bán don là điều không thể. Nhưng anh kết luận rằng, làm nghề này cũng có cái vui vì đã góp phần gìn giữ món ăn truyền thống của quê hương Quảng Ngãi.
( Theo Lê Văn Chương // SGTT Online)