Gạch ốp lát Trung Quốc ngập chợ

Hiện gạch ốp lát của Trung Quốc tràn lan trên thị trường, từ cao cấp đến hàng kém chất lượng, chưa kể công nghệ Trung Quốc ở các công ty sản xuất trong nước. Đến độ, “trên là trời, dưới là gạch Trung Quốc”, ông Trần Quát, chuyên viên nghiên cứu thị trường của một công ty sản xuất gạch có tên tuổi trong nước nói

Theo tạp chí Asian Ceramics thì Trung Quốc (TQ) gần như đứng đầu thế giới về các sản phẩm gạch ngói nói chung và họ xuất khẩu vào hầu hết các thị trường trên thế giới. Cả những nước khó tính nhất như Tây Ban Nha cũng không theo nổi TQ về chất lượng, mẫu mã. Gạch ốp lát cao cấp của TQ – giá cả cũng mắc nhất thế giới: từ 1,3 đến 3 triệu đồng/m2.

Trà trộn hàng tốt – xấu, giá cả bất thường

Hàng gạch granite tốt của chính hãng nhập từ TQ do các nhà phân phối chính thức cung ứng thường có xuất xứ, hoá đơn thanh toán hẳn hoi và giá cao. Hàng bậc khá giá từ 250.000 – 350.000đ/m2 thường đi theo đường tiểu ngạch. Hai bậc hàng này không nhiều trên thị trường và cũng không là mối lo lắm cho các công ty trong nước. “Tuy nhiên hàng cấp trung, cấp thấp, giá nào bán cũng được mới đáng sợ”, ông Quát cho biết, “họ đưa mẫu thì đẹp như tranh vẽ nhưng xếp 10 viên lại thì lệch màu sắc, kích cỡ, độ thẩm thấu cao, độ cứng bề mặt kém, dễ bị xước…” Mặt hàng cấp thấp này nhập ồ ạt vào Việt Nam, chủ yếu bằng đường tiểu ngạch, giá chỉ 120.000 – 200.000đ/m2 và bán linh động, mức giá nào cũng được và hầu như không có hoá đơn chứng từ.

Ông Phạm Quốc Thăng, phó giám đốc công ty Đăng Hà chuyên phân phối gạch ốp lát cao cấp của TQ cho biết, khởi đầu vào những năm 2003 công ty cũng phân phối hàng dạng trung bình mang tính đại trà, lúc đó gạch TQ không có chất lượng. Qua quá trình tìm hiểu và lựa chọn đến năm 2004 – 2005 công ty chuyển sang phân phối độc quyền nhãn hiệu gạch nổi tiếng TQ Sand-Debo của tập đoàn Tân Trung Nguyên – một trong năm tập đoàn lớn nhất TQ và vài nhãn hiệu cao cấp khác có chất lượng cũng của TQ. “Phân phối sản phẩm của TQ cũng gặp những khó khăn vì người tiêu dùng lúc đó quan niệm, hàng TQ thường rẻ tiền và không tốt; hàng TQ lại có rất nhiều loại từ thấp đến cao và giá nào cũng có”. Và “công khai với khách hàng mình bán sản phẩm của TQ nên phải giải thích, đưa ra các thông số chất lượng theo tiêu chuẩn châu Âu”. Hiện nay Đăng Hà còn xuất khẩu đi các nước như Đức, Úc, Tây Ban Nha, Malaysia. Tuy nhiên, trên thị trường cũng có các mặt hàng mẫu mã gần giống với sản phẩm của công ty nhưng giá rẻ hơn từ vài chục ngàn đến 200.000đ/m2. “Việc này gây khó khăn nhưng mình phải chứng minh cho khách hàng có sự khác biệt về nguồn gốc”, ông Thăng nói.

Ông Thanh Lai, một nhà phân phối gạch lâu năm cho rằng: Hiện thị trường rất nhiều gạch TQ nhưng người bán nói sai xuất xứ để thu lợi nhuận. Các hàng này không được đảm bảo về chất lượng và giá cả bất thường. Hiện cũng có một số nhà phân phối nhập hàng TQ có thương hiệu, có kiểm tra chất lượng và công khai thông tin cho khách hàng nhưng dạng đó không nhiều. Việc sản phẩm gạch Việt Nam còn thua trên thị trường đó chính là do mẫu mã. Hàng TQ liên tục đưa ra mẫu mới vì họ sản xuất số lượng nhiều nên đủ để thay đổi mẫu. Có nhà sản xuất Việt Nam đã từng làm những mẫu cao cấp giống như của TQ nhưng do số lượng ít nên giá thành sản phẩm cao và vấn đề về kỹ thuật như màu sắc, đường nét vẫn chưa đạt độ tinh xảo.

Cạnh tranh có sòng phẳng?

Giới trong ngành cho biết, hiện có nhiều thương hiệu gạch ốp lát trong nước hay các công ty thương mại sang TQ đặt hàng, đóng chìm trên sản phẩm thương hiệu của mình hẳn hoi, nhập về công bố “hàng của TQ sản xuất”. Đó là chiêu lách thuế, nhập thô viên gạch như một dạng nhập nguyên liệu hay bán thành phẩm về gia công sản xuất để giảm thuế. Bởi thực chất, viên gạch thô đó đã hình thành, chỉ việc về đánh bóng bề mặt, mài cạnh là có viên gạch hoàn thiện. Và, những công ty đó chẳng sản xuất gì cả, dù thương hiệu của họ có ở Việt Nam từ cả chục năm nay! Vì thuế nhập khẩu gạch mà trong nước đã sản xuất được thì bị đánh thuế tới 50%.

Hiện, hàng TQ đang đưa vào Việt Nam có phân khúc thị trường giá cao hơn, chất lượng khá để cạnh tranh với hàng sản xuất trong nước. “Người Tây Ban Nha cũng đến TQ đặt hàng và tất nhiên, theo tiêu chuẩn chất lượng của họ và đóng nhãn mác Tây Ban Nha đàng hoàng”, ông Nguyễn Công Định, giám đốc chi nhánh công ty Thạch Bàn tại TP.HCM nói. Ông Định khẳng định thêm, “giá như sản xuất kinh doanh sòng phẳng, hàng rào thuế quan chặt chẽ thì những doanh nghiệp trong nước không phải lo lắm về việc cạnh tranh với hàng TQ”.

Hàng lập lờ chất lượng còn lách thuế bằng việc ghi giá thấp, giá không đúng thực tế trên hoá đơn gốc. Bà Phạm Bích Thuỷ, giám đốc tiếp thị tập đoàn Prime sản xuất gạch ốp lát nói, trong bối cảnh hàng TQ tràn ngập thì việc giữ khách hàng bằng mẫu mã, giá cả và chất lượng là điều then chốt. Tuy nhiên, “nếu hàng TQ được nhập khẩu chính thức với thuế công bằng thì công ty cũng không sợ phải cạnh tranh; nhưng hàng nhập tiểu ngạch trốn thuế, giá cả lung tung là một vấn đề khó khăn”. Tập đoàn Prime có 10 nhà máy sản xuất gạch lớn có hạng trong nước theo dây chuyền, máy móc công nghệ tiên tiến của Ý và Tây Ban Nha.

Bà Trần Thị Ngọc Diễm – công ty gạch Mỹ Đức cho biết: Mỹ Đức chủ yếu sản xuất gạch men ốp lát, với thế mạnh là mẫu mã có tính riêng lấy từ hoạ tiết trong thiên nhiên. “Chúng tôi không sợ hàng TQ bởi chúng tôi có dịch vụ trước và sau khi mua sản phẩm, điều này các loại hàng trôi nổi của TQ không làm được”, bà Diễm khẳng định.

Lệ thuộc máy Trung Quốc

Những đơn vị có thương hiệu gạch nhưng không sản xuất thường chỉ “gia công” mài, đánh bóng... là không đổi mới công nghệ. Hoặc công ty sản xuất gạch ceramic với công nghệ, máy móc của châu Âu, TQ đã cũ; làm từ đất sét, phủ men rồi nung, tạo hoa văn bề mặt bằng vỉ lưới. Do đó khó có thể cạnh tranh với hàng TQ hay các nước khác đã tiến tới làm phần xương gạch thành chất bán sứ (porcelain) và tạo bề mặt bằng máy 4 – 8 trục lăn (rotor couler).

Một người trong ngành sản xuất gạch giấu tên cho biết: Có rất nhiều nhà sản xuất nhập dây chuyền máy móc của TQ giá thành rẻ, cả máy mới và cũ; ngay một số nhà sản xuất lớn cũng vậy. Tuy nhiên, cũng có đơn vị nhập máy móc thương hiệu của châu Âu nhưng đa số đều sản xuất tại TQ.

Ông Định cho biết, về công nghệ, máy móc để sản xuất hàng bậc trung, khá của các công ty có tên tuổi ở Việt Nam khá hiện đại không thua kém TQ. Nhưng họ có nhiều lợi thế, chẳng hạn ở Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông TQ là vùng nguyên liệu mênh mông và là nguyên liệu tốt cho sản xuất gạch ốp lát các loại. Ở đó, chỉ quy hoạch mỗi việc sản xuất gạch, quy tụ đông đảo các công ty, nhà máy, mỗi nhà máy chỉ làm một công đoạn trong dây chuyền sản xuất thành phẩm; không phải vận chuyển nguyên liệu đi xa, nên họ sản xuất được số lượng hàng lớn, tinh xảo và giá thành thấp. Không riêng giá rẻ, mẫu mã còn đa dạng, chất lượng thì cấp nào cũng có.

Bạn bè của ông Định sống lâu năm tại TQ nói, nhà nước TQ hỗ trợ nhiều mặt cho các doanh nghiệp sản xuất gạch như giá thuê đất, thuế... Và, họ khuyên người bản xứ rằng, “hàng dành xuất khẩu không nên dùng”; vào cửa hàng bán gạch của TQ thì giá lại cao hơn ở Việt Nam với sản phẩm cùng loại.