Mô hình tăng trưởng kinh tế cho Việt Nam

Tuy nhiên, mâu thuẫn cần giải quyết ở chỗ, khi nền kinh tế không đảm bảo tốc độ thoả đáng, sự tụt hậu sẽ xa hơn; nhưng nếu chọn tốc độ với bất kỳ giá nào, sự tụt hậu về chất lượng sẽ dẫn nền kinh tế Việt Nam sa vào bẫy thu nhập trung bình và khó có thể thoát nổi.   Đó là một trong những vấn đề được thảo luận tại Hội thảo Mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam: hiện trạng và lựa chọn cho giai đoạn 2011-2020 được tổ chức giữa tuần qua tại Hà Nội.

Tại Hội thảo, nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan đã đưa ra một nhóm gồm tới 10 đầu mục mất cân đối trong mô hình kinh tế Việt Nam cần được khắc phục.

Đó là sự mất cân đối giữa tốc độ và hiệu quả; giữa phát triển và bền vững; mất cân đối trong cơ cấu kinh tế lạc hậu; trong cân đối vĩ mô; giữa thị trường trong nước và nước ngoài; giữa nhu cầu phát triển và hạ tầng cơ sở cũng như nguồn lực; mất cân đối trong phân bổ nguồn lực, giữa phát triển và thể chế và mất cân đối giữa tập quyền và phân quyền.

“Mất cân đối bao trùm là nhu cầu phát triển và tính bền vững. Nền kinh tế Việt Nam đang ở ngã ba, chúng ta vừa muốn đi nhanh để tránh tụt hậu, nhưng càng đi càng tụt hậu xa hơn vì xuất phát điểm thấp và hiệu quả của nền kinh tế kém”, ông Vũ Khoan phân tích.

Tư duy quản lý kinh tế hiện tại cũng được giới nghiên cứu kinh tế cho là phát sinh nhiều vấn đề. Cấu hình kinh tế bàn cờ là mô hình mà ông Vũ Thành Tự Anh, Phó tổng giám đốc Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright sử dụng để mô phỏng mô hình hiện tại của nền kinh tế Việt Nam với sự phân tách khá rõ trong quản lý của 26 bộ, ngành và 63 tỉnh thành, địa phương. Hệ quả của bàn cờ kinh tế Việt Nam khi các bộ, ngành khó đối thoại được với nhau, các địa phương cạnh tranh thiếu lành mạnh và sự điều phối từ cấp trung ương chưa tốt là tỷ lệ dự án thâm dụng đất, kém hiệu quả tăng, là sự phát triển mất cân đối của các nhà máy thuỷ điện ở miền Trung, là sự bất cập trong quy hoạch phát triển ngành, vùng cũng như các địa phương. “Cộng với tư duy nhiệm kỳ, nền kinh tế Việt Nam hiện không chỉ bị chia sẻ về không gian, mà còn cả thời gian. Điều này khó đem lại chính sách tốt trong quản lý kinh tế”, ông Vũ Thành Tự Anh nói.

Giới nghiên cứu kinh tế đồng thuận mấu chốt vẫn là tư duy. Ngay với những khiếm khuyết hiện tại của nền kinh tế, đặc biệt là các yếu tố tạo nên tăng trưởng như hiệu quả, năng suất..., đáp số cho bài toán kinh tế dường như khá rõ ràng, song việc giải quyết dường như không đơn giản. Thậm chí, giáo sư Võ Đại Lược còn cho rằng, việc lựa chọn các mô hình phát triển trong kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế sẽ không có hiệu quả, nếu như tư duy quản lý kinh tế không có bước đột phá.

“Các bước chuyển đổi đều cần thời gian quá độ. Có thể không phải đặt rõ 5 năm tới là giai đoạn quá độ bởi sẽ có những việc có thể làm ngay, có những kế hoạch cần phải có bước chuẩn bị. Tuy nhiên, quan điểm của tôi là phải bắt đầu ngay từ bây giờ. Hiện tại, các động thái liên quan đến vấn đề dường như vẫn đang ở trên bàn”, ông Vũ Khoan bình luận và cho rằng, hai rào cản lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam hiện tại là vượt qua chính mình và lựa chọn bắt đầu từ đâu.

Sự kỳ vọng của giới nghiên cứu kinh tế đặt vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2010 - 2015 và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011- 2020 đang được thảo luận. Trách nhiệm quyết định đang đặt nặng lên vai các nhà lãnh đạo.