Bạn đang nhìn gì thế?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Hai con vượn cáo đang nhìn cùng 1 hướng, thể hiện hành động ‘nhìn theo người khác’. (Ảnh: April Ruiz)

Tại sao chúng ta lại nhìn khi thấy người khác nhìn? Phải chăng chúng ta đang tìm kiếm một điều thú vị nào đó hay có lẽ là một lời cảnh báo về một mối nguy hiểm sắp xảy đến chăng? Hay chỉ vì quá tò mò? Khuynh hướng nhìn theo khi thấy người khác nhìn chằm chắm vào cái gì đó ở người có thể xuất phát từ họ hàng xa nhất của con người, theo một báo cáo khoa học gần đây.

Các nghiên cứu gia thuộc Trường Đại học St Andrews đã phát hiện thấy bằng chứng cho rằng, hành động này là một kỹ năng nhận thức ban sơ đã tồn tại từ thời của những chú linh trưởng đầu tiên.

Các tâm lý gia April Ruiz, Juan Carlos Gomez và Richard Byrne cũng tin rằng, họ đã tìm ra lời giải cho sự nghịch biện tiến hoá về lí do vì sao những động vật như con chó có thể dõi theo hướng nhìn của chủ nhân nó để tìm ra phần thưởng còn họ hàng gần nhất của chúng ta lại không thể.

Giáo sư Byrne cho biết rằng, “Con người cảm thấy rằng, không thể không ngước lên nhìn khi họ thấy ai đó đang nhìn chằm chằm lên bầu trời, thậm chí khi họ biết rằng đó chỉ là 1 trò lừa bịp. Không chỉ chúng ta có thói quen này mà một số loài linh trưởng như khỉ hình người và khỉ cũng có khuynh hướng nhìn theo tương tự. Nhưng chúng hoàn toàn thất bại khi sử dụng điều này để tìm ra những thông tin hữu ích (ví dụ như thức ăn được cất dấu ở đâu).

Tiến sĩ Gomez nói thêm, “Khả năng dõi theo hướng nhìn thể hiện rõ ràng đối với một động vật sống bầy đàn như loài linh trưởng, bởi vì nó có thể đưa ra các manh mối về nguồn thức ăn, nơi nào có thú ăn thịt để tránh và các viễn cảnh xã hội để ghi nhớ…. Cho đến nay, các khả năng hiểu được hướng nhìn của loài linh trưởng không phải người đã khiến các khoa học gia phải ‘động não’. 

Nhóm nghiên cứu của trường St Andrews đã nghiên cứu loài vượn cáo – một loài linh trưởng có họ hàng rất xa với loài người và giống mèo nhiều hơn giống khỉ - để tìm ra manh mối. Cuộc nghiên cứu gần đây cho biết những gì mà những cuộc nghiên cứu trước đây đã không tìm ra, rằng loài vượn cáo có khả năng phản ứng lại một cách thông minh với cái nhìn chằm chằm của một con khác, bằng cách vận dụng cái nhìn đó để tìm ra những điều mà nó quan tâm.

Nhóm nghiên cứu của Trường St Andrew cộng tác cùng Jean Jacques Roeder thuộc Trung tâm Primatologie của Trường Đại học Louis Pasteur ở Strasbourg. Các nghiên cứu gia đã thực hiện một cuộc nghiên cứu kết hợp giữa 2 nhân tố ‘nhìn chằm chằm và tìm kiếm’. Họ nhận thấy rằng, bất kỳ lúc nào con vượn cáo nhìn vào một nơi được ra hiệu bằng cái nhìn chằm chằm, nó có thể chọn vị trí đó để tìm kiếm thức ăn. Trái ngược với những cuộc thử nghiệm trước đây với những loài linh trưởng, loài vượn cáo có thể sử dụng việc nhìn chằm chắm để tăng khả năng tìm kiếm thức ăn của chúng.

Cuộc nghiên cứu nhấn mạnh rằng, họ không khẳng định rằng loài vượn cáo có khả năng giống người. Chúng tôi gọi tiến trình này là ‘dõi theo hướng nhìn’, giáo sư Byrne cho biết. Dõi theo hướng nhìn của một người khác hướng sự chú ý của động vật đến 1 nơi, và nếu đó là nơi có thức ăn, thì động vật đó sẽ có khả năng tìm kiếm thức ăn ở đó nhiều hơn, nếu đó là nơi ẩn náu sự nguy hiểm thì động vật đó có thể chọn hướng ngược lại và tránh xa nơi đó.

“Nghiên cứu của chúng tôi giúp chúng tôi hiểu thêm về cách thức chúng ta có thể hiểu cái nhìn chằm chằm của 1 người khác”, April Ruiz kết luận. Khi bạn đang nói xấu ai đó mà người bạn của bạn đột nhiên nhìn chằm chằm vào vai bạn, phải chăng chủ nhân câu chuyện bạn đang ‘tám’ đã xuất hiện hay không? Hoặc bạn đang đi trên đồi và thấy những người bạn của mình đang nhìn về một hướng. Phải chăng họ đã nhìn thấy một chú báo đã bị sổng chuồng? Hay chỉ là cơn mưa đang kéo đến? Mấu chốt ở đây là việc nhìn chằm chằm không thể định hướng được những gì đang xảy ra.”

(Theo Physorg - Sở KHCN Đồng Nai )