Tuần Nobel: Lễ hội tôn vinh Trí tuệ

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Tuần Nobel kéo dài từ ngày 7 đến 12 tháng 12 hàng năm - một lễ hội đặc biệt diễn ra ở Thuỵ Điển vào dịp Alfred Nobel qua đời và tổ chức lễ trao giải Nobel. Một lễ hội đặc biệt mà đối tượng tôn vinh là trí tuệ nhân loại.

Quang cảnh Lễ trao giải thưởng Nobel trong Tuần Nobel ở Stockholm - Ảnh: Jonas Ekströmer

Trong ý nguyện cuối cùng mà theo “truyền thuyết” là hối hận trước việc phát minh ra thuốc nổ của mình đã gây ra bao nhiêu nỗi khổ đau cho loài người nhà sáng chế thiên tài Alfred Nobel đã để lại một tài sản khổng lồ gọi là Quỹ Nobel. Lãi suất từ số tiền này hàng năm được trao cho những cá nhân “có đóng góp lớn lao nhất” trong các lĩnh vực Vật lý Hoá học Y học / Sinh lý học Văn chương và Hoà bình (sau này thêm giải Kinh tế nhưng không lấy từ Quỹ Nobel) không phân biệt giới tính tuổi tác quốc tịch. 

Thoạt tiên những người thực hiện di chúc rất bối rối. Làm thế nào để ý nguyện Nobel trở thành hiện thực và để những người xứng đáng nhất nhận được giải mà không có bất cứ sự sự thiên vị hoặc bỏ sót nào? 

Cuối cùng phải đến năm 1900 tức 15 năm sau khi Nobel mất người ta mới thống nhất được quy chế lựa chọn công bằng khách quan. Năm 1901 những giải Nobel đầu tiên được trao tặng. Từ đó giải Nobel là sự kiện đáng chú ý nhất của hành tinh. Đó là câu chuyện thần tiên tuyệt đẹp mà người Thuỵ Điển đã sản sinh ra.

Nobel gia họ là ai? 

Đã 109 năm trôi qua đã hình thành một lớp người vượt qua những cuộc tuyển chọn hết sức khắt khe với sự đề cử của hàng nghìn nhà khoa học có uy tín nhất thế giới thuộc những ngành kiến thức nói trên và sự quyết định cuối cùng của Ủy ban Nobel (Viện HLKH Hoàng gia Thuỵ Điển). Họ trở thành những Nobel gia (Nobelist). 

Những Nobel gia mới nhất - Ảnh: nobelprize

Đó là những trí tuệ lớn được thừa nhận mà các thành tựu họ đạt được dều là những cột mốc trên con đường phát triển kho tàng kiến thức loài người. Trở thành Nobel gia là việc vô vùng khó khăn dành cho những tài năng thực sự có những thành công mang tính khai phá. Trừ một số giải về Hoà bình (đôi khi cả văn học) còn gây tranh cãi vì sự khác biệt quan điểm những giải về Khoa học tự nhiên và Y học đã bảo dảm được phương châm “công bằng”. Nhà bác học Nga Kapitsa thừa nhận: “Giải thưởng Nobel là giải giá trị nhất trên quy mô toàn cầu. Đó là thành tích xuất sắc của các nhà khoa học Thuỵ Điển vì riêng việc chọn được đúng người để trao giải đã là một sự khôn ngoan rất lớn rồi”. 

Theo thông lệ vào tháng 10 hàng năm người ta háo hức đón chờ những tin nóng từ Stockholm phát ra: Viện HLKH Hoàng gia Thuỵ Điển công bố danh sách các Nobel gia vừa được tuyển chọn rồi sau đó kỷ niệm ngày mất của Nobel người ta lại hướng về quê hương Nobel chứng kiến một Lễ hội tưng bừng của Trí tuệ diễn ra trong suốt một tuần gọi là Tuần Nobel (Nobel week). 

Người ta thường nói trong Tuần Nobel Stockholm không còn là thủ đô của riêng Thuỵ Điển nữa mà đã trở thành Thủ đô của cả hành tinh.

Tuần Nobel 

Buổi lễ trao giải Nobel hàng năm luôn diễn ra vào 10-12 nhưng trước đó từ ngày 5/12 cả nước Thuỵ Điển đã bước vào Tuần Nobel. Stockholm được trang hoàng lộng lẫy khác thường. Hoa và hoa bạt ngàn. Đường phố đông đúc nhộn nhịp những khách nước ngoài chủ yếu là giới khoa học. Sinh viên chiếm tỷ lệ cao nhất. 

Công chúa Thụy Điển Victoria đeo huy chương có hình Nobel trong Dạ tiệc - Ảnh: Henrik Montgomery

Các tân Nobel gia các trí tuệ uyên bác nhất của nhân loại trong năm đã đến đủ. Theo chương trình hoạt động được tính toán đến từng giây họ gặp gỡ trao đổi với các Nobel gia lớp trước như những khách mời đương nhiên đến thăm các Trường ĐH các Viện nghiên cứu giao lưu với học sinh sinh viên. Một trong những hoạt động quan trọng nhất là đến các Viện KH để trình bày một bản báo cáo đặc biệt gọi là diễn văn Nobel (Nobel lecture) nói về thành tích nghiên cứu của mình dẫn đến giải xu hướng và triển vọng của ngành kiến thức đó. Bên cạnh hoạt động của họ còn nhiều Hội nghị khác của giới trẻ sinh viên… thổi bùng lên không khí học thuật và khát vọng chinh phục những đỉnh cao tri thức.
Sáng 10.12 bước vào ngày Hội chính gọi là Nobel Ceremony. 

Từ 4 giờ chiều những chiếc Limousine lịch lãm dừng trước thềm Nhà hát giao hưởng Thủ đô đưa 1.300 quan khách đến dự lễ. Ngoài các tân Nobel gia cùng vợ con và Hoàng gia còn có Thủ tướng các bộ trưởng nghị sĩ Thuỵ Điển các bậc trưởng lão của khoa học thế giới hậu duệ của Nobel đặc biệt cả 250 sinh viên ưu tú triển vọng của thế hệ nối tiếp. Sân khấu được trang hoàng bằng hoa và cờ cùng một bức tượng bán thân của Người sáng lập ra giải. Các tân Nobel gia ngồi sẵn trong những chiếc ghế bành mạ vàng trên sân khâu. Họ trịnh trọng trong bộ đuôi tôm màu đen như các nhạc trưởng sơ mi và nơ đeo cổ màu trắng. Mọi người đồng loạt đứng dậy khi Vua và Hoàng hậu Thuỵ Điển bước vào an tọa trên những chiếc ghế bành sang trọng đặt trước mặt các tân Nobel gia. 

Ảnh chụp từ Nobel Day 2008 - Ảnh: Valariebudayr

Lễ trao giải bắt đầu. Một nhà khoa học nhân danh Quỹ Nobel đọc một bài diễn văn ngắn bằng tiếng Thụy Điển nói về giải năm nay rồi chuyển sang tiếng Anh mời những người được giải lên nhận bằng và huy chương vàng từ tay vua Thuỵ Điển Karl XVI Gustav trao tặng. Cứ mỗi người nhận xong giải dàn nhạc lại tấu lên những bản nhạc cổ điển để chào mừng. 

Đúng 19 giờ tất cả cùng có mặt ở Toà thị chính thành phố để dự một bữa tiệc gọi là Nobel banquet. Gian phòng rất rộng trang trí cầu kỳ với 10.000 đoá hoa ngát hương gửi sang từ thành phố San Remo nước Ý nơi Alfred Nobel đã sống những ngày cuối đời vào năm 1896. Thực khách lên tới 1.300 người thì quả là đai tiệc. Thực đơn rất cầu kỳ được các bếp trưởng bàn bạc kỹ để dù trên 100 Nobel banquet mà chẳng lần nào menu lại giống lần nào và cũng được giữ bí mật đến phút chót. Khi tiệc tan mọi người lên phòng dạ hội khiêu vũ. Suốt 5 tiếng đồng hồ khán giả thế giới được chứng kiến toàn bộ buổi lẽ phát trên các kênh truyền hình quan trọng nhất. 

Trong khi đó những cuộc vui nổ trời của sinh viên diễn ra tại khuôn viên những trường đại học ở Thủ đô triền miên đến sáng. Lễ hội này là của họ - Lễ hội tôn vinh trí tuệ tài sản quý nhất của loài người. 

Ngày hôm sau Quỹ Nobel tiếp các tân Nobel gia và trao cho họ tấm ngân phiếu của giải (năm 2009 là 10 triệu cuaron Thuỵ Điển tương đương 14 triệu đôla). 

Sáng 13/12 tuần Nobel kết thúc. Sáng dậy các Nobel gia dùng bữa điểm tâm mùa đông kiểu Thuỵ Điển. Chính hôm đó cả nước Thuỵ Điển bước vào ngày Nữ thánh Lucia. Vừa thưởng thức xong món đặc sản các Nobel gia nhìn lên đã thấy một cô thiếu nữ tuyệt đẹp của xứ Bắc Âu mến khách đội vương miện trên đó những ngọn nến nhỏ cháy lung linh trang phục trắng muốt tươi cười dẫn đầu một nhóm ca sĩ chuyên nghiệp đến chúc mừng và đồng thanh hát bài thánh ca Santa Lucia để tiễn đưa.

Khán phòng sang trọng đầy ánh sáng của trí tuệ - Ảnh: sweden.se

Tuần Noel 2009 có gì mới? 

Tuần lễ Nobel năm 2009 bắt đầu bằng chuyến đi thăm Bảo tàng Nobel trong một toà nhà chứng khoán cổ kính toạ lạc ở khu phố cổ của thủ đô Stockholm. Vào ngày 7 và 8 tháng 12 những Nobel gia sẽ trình bày “diễn văn Nobel” của mình ở giảng đường Aula Magna Trường ĐH Stockholm (về vật lý hoá học và khoa học kinh tế) ở giảng đường Jockob Berzelius của Học Viện Karolinska (về sinh lý học lý và y học) và tại Viện HLKH Hoàng gia Thuỵ Điển (về văn học). 

Trong tuần lễ này người ta sẽ tổ chức những buổi gặp gỡ để những Nobel gia làm quen và trao đổi những ý tưởng chuyên môn với nhau. 

Vào ngày 8 tháng 12 các nhà khoa học sẽ đến dự một buổi hòa nhạc của Dàn nhạc hoàng gia Stockholm Philharmonic với nghệ sĩ độc tấu Martha Argerich dưới sự chỉ huy của Yuri Temirkanov nhạc trưởng của dàn nhạc St.Petersburg Philharmonic 

Việc trao giải Nobel 10 tháng 12 sẽ tổ tại Phòng hoà nhạc Stockholm. Lúc lúc giải lao giàn nhạc Hoàng gia Stockholm Philharmonic sẽ biểu diễn diễn dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Michael Bartosch. Mira Pyne sẽ đơn ca. Sau đó các quan khách sẽ tham dự bữa tiệc Nobel 2009 tại toà thị chính Stockholm. Tại đây các vị khách sẽ một lần nữa thưởng thức âm nhạc do Dàn nhạc Romeo & Juliet trình diễn. 

Lễ trao giải Nobel và tiệc Nobel được truyền hình trực tiếp trên truyền hình Thuỵ Điển (Sveriges Television).

(Theo Vietnamnet)