Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (29): Vùng đất trống trong nội địa - Phần 2

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Dấu ấn của con người

Ở bang Nevada, các cơ quan chính quyền khác nhau kiểm soát tới gần 90% tổng số đất đai. Mặc dù ở những nơi khác tỷ lệ này có thấp hơn, song trên toàn khu vực Empty Interior thì hình mẫu cơ bản vẫn là sự kiểm soát của chính quyền.

Không có gì phải ngạc nhiên khi vẫn còn nhiều đất đai nằm trong tay chính quyền như vậy. Vùng đất này, cùng với Alaska, là những khu vực cuối cùng mà một số lượng người bất kỳ có thể nghĩ tới việc chiếm đóng, và các chương trình của liên bang về phân phối đất để khuyến khích sử dụng đất cho nông nghiệp đã không phù hợp, bởi đất đai ở đây hầu như không có gì hứa hẹn thực sự đối với nông nghiệp. Cục Điều tra dân số Hoa Kỳ đã công bố chấm dứt các đường biên giới định cư từ năm 1890, thời mà hầu hết khu Interior West còn chưa có người ở. Hơn nữa, lúc bấy giờ những nhóm lợi ích khác, như xẻ gỗ, khai thác mỏ, cũng bắt đầu thúc đẩy quyền sở hữu lớn hơn đối với đất tư nhân, chính phủ liên bang cũng đánh giá lại những chương trình trước đó trong đó đất đai được tiến hành phân phối gần như miễn phí

Một bộ phận đáng kể của tổng thể hệ thống công viên quốc gia của Mỹ nằm ở vùng nội địa phía tây, trong đó có những công viên nổi tiếng như Yellowstone, Glacier, và Grand Canyon. Nhưng các công viên quốc gia cũng chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng diện tích đất công. Phần lớn nhất của đất công thuộc sự kiểm soát của Cục Quản lý đất, một bộ phận của Bộ Nội vụ Hoa Kỳ, và được sử dụng vào nhiều mục đích, trong đó quan trọng nhất là để chăn thả gia súc. Đây cũng là cơ quan chính tiến hành xây dựng hệ thống thủy lợi cùng các con đập thủy điện trong vùng.

Sở Lâm nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ là cơ quan liên bang kiểm soát đất đai lớn thứ hai. Trong trách nhiệm của mình liên quan tới nhiều mục đích sử dụng đất, theo truyền thống thì cơ quan này chú trọng việc khai thác gỗ và chăn thả gia súc, và nó cũng đã làm cho việc sử dụng đất đai vào các hoạt động vui chơi giải trí tăng thêm về chất lượng và khối lượng.

Hai cách thức sử dụng đất đai khác của Empty Interior nói lên nhiều điều về quá khứ của khu vực này và thái độ của nước Mỹ đối với chất lượng và tính hữu ích của đất đai. Thứ nhất, một số trong các khu bảo tồn lớn nhất của người Mỹ bản địa đã được thấy ở đây, đặc biệt là vùng Bắc Arizona và New Mexico. Hơn nữa, nơi đây còn có những khu vực thả bom và chế tạo đại bác lớn nhất trong cả nước, cũng như các thiết bị thử bom nguyên tử duy nhất của nước này. Dân cư ở đây thưa thớt, và những nhu cầu khác về đất đai không lớn.

Khi đường ranh giới nông nghiệp chuyển dịch về phía tây trong những thập niên cuối của thế kỷ XIX, nó đã xua đi quá khứ của Interior West. Trên thực tế, nếu không nhằm vào việc khai thác mỏ, giao thông vận tải và các Giáo phái chúa Giê su của dòng Latter - Day Saints, thì cho tới thế kỷ này cũng chẳng có mấy người dân lựa chọn khu vực này.

Dòng Latter - Day Saints, hay thường gọi là giáo phái Mormon, được thành lập ở vùng ngoại vi Bắc New York năm 1830. Giáo phái cùng các tín đồ của nó liên tục bị tấn công cả bằng ngôn từ lẫn bằng vũ lực, do những đức tin được coi là “không bình thường” của họ. Người theo giáo phái Mormon đã nhiều lần di chuyển để tìm kiếm nơi hành đạo. Nhiều người Mormon đã chân đất tiến về miền Tây, nơi họ hy vọng sẽ tạo lập được một bang Mormon độc lập.

Nơi họ chọn làm khu định cư ban đầu ở phía tây là Thung lũng Wasatch lọt vào giữa Wasatch Mountains và Hồ Great Salt ở phía bắc Utah, về sau trở thành Thành phố Hồ Muối (Salt Lake). Địa điểm này hẳn đã không thích hợp cho một sự bắt đầu cuộc sống định cư dựa vào nông nghiệp. Khí hậu khô, hồ nhiễm mặn và không sử dụng được, đất đai thì cằn cỗi. Tuy nhiên, người Mormon đã nhanh chóng triển khai các hoạt động nông nghiệp, những khu định cư của họ được mở rộng khi có thêm những người mới đến. Tỷ lệ sinh cao cũng làm tăng dân số ở đây. Họ đã mơ ước tạo dựng nên một xứ sở độc lập với tên gọi là Deseret, chạy lên phía bắc tới nơi mà ngày nay là Oregon và Idaho, và xuống phía nam tới Los Angeles, California, và các cộng đồng người Mormon được thiết lập ngày càng ở cách xa Thành phố Salt Lake.

Rút cuộc thì người Mormon đã không thực hiện được ước vọng của họ là tạo ra Deseret. Với việc tìm ra vàng ở California và Nevada, sự bành trướng của người Mỹ đã vượt qua cả khu vực của người Mormon, và những người Mormon lại cảm thấy họ chịu sự chi phối của Hoa Kỳ. Trên thực tế, Deseret bị phân tách theo sáu bang khác nhau.

Người Mormon là những người Mỹ đầu tiên phải đương đầu với những vấn đề của cuộc sống trên vùng Interior West và họ đã giải quyết phần lớn những vấn đề đó. Trong số các giải pháp của họ thì quan trọng hơn cả là nước tưới. Người Mỹ trước đây hoàn toàn không cần đến một hệ thống tưới nước rộng khắp và hơn nữa, chưa biết đến các kỹ thuật cũng như sự kiểm soát tập trung cần thiết cho việc tích trữ và vận chuyển nước tới một số lượng lớn những người sử dụng nước cho nông nghiệp. Người Mormon đã xây dựng rất nhiều đập dự trữ nước trên những sườn phía tây của dãy Wasatch, và nhiều kilômét kênh đào đã chuyển nước tới những người sử dụng ở các thung lũng thấp hơn. Những nỗ lực này đã mang lại thành quả ngày nay, mùa màng nông nghiệp, cây cối và những thảm cỏ xanh đã bao trùm lên thung lũng. Những nỗ lực ban đầu đối với hệ thống thủy lợi quy mô lớn là sự mở đầu cho cuộc bùng nổ về thủy lợi ở vùng nội địa phía tây.

Những người theo giáo phái Mormon vẫn tiếp tục có những tác động to lớn lên vùng Interior West. Trong số 11 triệu cư dân ở đây thì hơn 1,5 triệu người theo giáo phái Mormon.

Cấu trúc kinh tế phân tán

Thủy lợi và nông nghiệp

Phần lớn dòng chảy của những con sông quan trọng ở Empty Interior được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, trong đó tưới nước chiếm phần quan trọng nhất. Đạo luật Khai hoang năm 1902 đã đảm bảo sự hỗ trợ ở tầm liên bang cho việc xây dựng các đập, kênh và cuối cùng là những hệ thống thủy điện phục vụ cho 17 bang miền tây (không kể Alaska và Hawaii). Ngày nay, hơn 80% lượng nước từ những dự án do liên bang hỗ trợ được sử dụng để tưới cho hơn 4 triệu hecta. Trong khi phần lớn đất được tưới nước này là thuộc về California, thì các dự án tưới nước lớn lại phân tán trên toàn khu vực.

Một triệu hecta được tưới nước ở vùng đồng bằng sông Snake đã khiến Idaho trở thành bang dẫn đầu khu vực này về diện tích đất được tưới nước. Điều đó cho phép bang này trở thành một trong những nhà sản xuất hàng đầu của Mỹ về khoai tây và củ cải đường; cũng như cỏ linh lăng và gia súc. Dự án Khai hoang Thung lũng Columbia, được cung cấp nguồn nước khổng lồ của sông Columbia chứa sau đập Grand Coulee ở trung tâm Washington, bao trùm lên 400.000 hecta đất, sản xuất các loại cây trồng như cỏ linh lăng, khoai tây, củ cải đường. Hệ thống tưới nước dọc theo Thung lũng Wasatch đã mở rộng hơn chút ít kể từ những thập niên đầu của sự định cư của người theo giáo phái Mormon. Khoảng hơn 400.000 hecta đất được tưới nước ở đây được dành chủ yếu cho sản xuất cỏ linh lăng và củ cải đường. Thung lũng Grand dọc sông Colorado - trung tâm Colorado, có cây trồng chính là khoai tây và cỏ linh lăng, mặc dù cây ăn quả, đặc biệt là đào, cũng quan trọng. Tại Washington, các phụ lưu của sông Columbia, đặc biệt là các Yakima và Wenatchee đã cung cấp nước tưới cho những vùng sản xuất táo nổi tiếng nhất của Mỹ.

Mỗi khu vực trong số này chỉ sản xuất một số cây trồng có hạn. Mùa sinh trưởng ngắn của khu vực không cho phép trồng những loại cây dài ngày. Nhu cầu của địa phương cũng bị hạn chế, làm giảm thiểu nhu cầu về sữa và rau quả.

Các vùng phía nam được tưới nước, mặc dù bị ảnh hưởng bởi việc thiếu nguồn nước dự trữ, nhưng lại lợi thế so với những đối tác phương Bắc là mùa sinh trưởng kéo dài hơn nhiều. Thung lũng Imperial thuộc California có hơn 300 ngày không bị sương giá là một trong các vùng sản xuất nông nghiệp quan trọng của Mỹ. Đây là nguồn cung cấp rau diếp mùa đông chính cho nước Mỹ, ngoài ra khu vực này còn cung cấp nho, sợi bông và cỏ linh lăng để vỗ béo bò. Đàn gia súc ở đây lên tới 250.000 con. Một nhà máy phát điện mới được xây dựng để sử dụng phân của gia súc làm nguồn nhiên liệu. Thung lũng Imperial có mùa sinh trưởng đủ dài để sản xuất hai vụ và vì vậy, làm tăng năng suất tổng thể.

Thung lũng Coachella nằm ở phía bắc biển Salton của bang, chuyên trồng các loại cây như chà là, nho và bưởi. Thung lũng Yuma dọc theo hạ lưu sông Colorado cung cấp bông, củ cải đường, và cam. Trong Thung lũng sông Salt gần thành phố Phoenix thuộc Arizona, cây trồng chính là rau diếp đông, cam và bông. Khác với các loại cây trồng ở vùng xa phía bắc, những cây trồng này ở miền Nam hầu như không phải cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm nông nghiệp trên các thị trường chính thuộc miền Đông Hoa Kỳ.

(Nguồn: Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam)