Tin kinh tế, tài chính, đầu tư, chứng khoán,tiêu dùng

Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (17): Appalachia và Ozark - Phần 3

Hình mẫu kinh tế và định cư (Tiếp theo)

Khoảng 1/2 lượng than được khai thác tại Kentucky và gần như toàn bộ số than được khai thác ở Ohio và Alabama đều từ các mỏ than lộ thiên, trong khi hầu hết số than từ Pennsylvania, Virginia, và Tây Virginia- trong đó 2/3 được khai thác tại Appalachia - đều từ các mỏ than hầm lò.

Vùng than quan trọng nhất ở Appalachia lại không phải là những vùng than có nhựa đường của vùng cao nguyên. Việc khai thác trước tiên được tiến hành tại vùng than ăngtraxít ở đầu phía bắc của đỉnh núi và thung lũng thuộc miền Pennsylvania. Than ăngtraxít là loại than rất cứng, ít khói hơn và rất quan trọng đối với việc sưởi ấm trong nhà. Than ăngtraxít cũng là nguồn nhiên liệu chính trong nung chảy quặng trước khi có các kỹ thuật sản xuất than cốc từ than chứa nhựa đường vào những năm 1860. Sự suy giảm trong việc sử dụng than làm nhiên liệu sưởi ấm đi đôi với việc thiếu những phương án thay thế khác cho than ăngtraxít đã dẫn đến sự suy thoái kinh tế ở vùng than này. Mặc dù vẫn còn những nguồn dự trữ than ăngtraxít nhưng việc sản xuất loại than này ngày nay được hạn chế ở mức tối thiểu.

Than đem đến cả những thuận lợi và khó khăn cho người dân vùng Appalachia. Từ lâu than đã trở thành rường cột kinh tế cho các vùng rộng lớn trong khu vực và tạo nên công ăn việc làm, một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, cho hàng trăm nghìn công nhân. Tuy nhiên, hàng chục nghìn người đã chết trong các tai nạn ở hầm mỏ. Bệnh nám phổi, kết quả của nhiều năm hít thở quá nhiều bụi than đã ảnh hưởng đến vô số người khác. Gần đây, sự phục hồi sản xuất than nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường tăng lên chủ yếu là diễn ra song song với quá trình cơ giới hóa mạnh hơn. Hầu hết các quyền lợi về khoáng sản đều nằm trong tay những công ty đã sớm giành được các mỏ than với mức giá thấp trước đây. Mặc dù một số bang ở vùng Appalachia phải trả một khoản phí ban đầu và phí phát sinh cho việc khai thác than ở bang của mình, nhưng thuế đánh vào than vẫn rất thấp và hầu như khu vực này chẳng được lợi ích gì từ than.

Trong các hoạt động khai thác mỏ khác, vùng Tri States (Ba Bang) ở Ozarks, nơi gặp nhau của các đường địa giới của ba bang Oklahoma, Kansas, và Missouri, từ lâu đã là khu vực khai thác chì quan trọng. Đông Nam Missouri, nằm ngoài Appalachia, đã sản xuất chì được 250 năm, và các mỏ lộ thiên vẫn chiếm tầm quan trọng nhất ở Mỹ. Missouri đã cung cấp hầu hết số lượng chì được khai thác ở Hoa Kỳ và hiện đang sản xuất hơn 3/4 tổng sản lượng chì quốc gia.

Giếng dầu đầu tiên ở Hoa Kỳ được khoan ở Bắc Pennsylvania vào năm 1859 và bang này dẫn đầu đất nước về sản xuất dầu trong gần suốt thế kỷ XIX. Ngày nay, khu vực này cung cấp chỉ một phần nhỏ nhu cầu dầu thô của quốc gia nhưng vẫn là một nơi sản xuất quan trọng dầu và dầu nhớt chất lượng cao.

Cuối cùng, vùng Đông Nam Tennessee là khu vực còn lại quan trọng nhất trong sản xuất kẽm ở Hoa Kỳ. Ngoài ra, một số mỏ xung quanh Ducktown, Tennessee, gần Bắc Carolina, và ranh giới Georgia, là những nhà sản xuất đồng lớn duy nhất ở miền Đông sông Mississippi.

Các chương trình phát triển khu vực

Giống như than, các dòng sông của Appalachia có tác động hai chiều đối với khu vực này. Một số dòng sông đã trở thành những tuyến giao thông quan trọng, và sức nước đã được sử dụng bởi những cối xay và các xưởng cưa đầu tiên. Mặt bất lợi của những con sông này là chúng thường xuyên gây lũ lụt cho những thung lũng hẹp xung quanh trong thời kỳ mưa lớn. Các vùng đất cao phía nam là những khu vực ẩm ướt nhất của vùng bờ biển phía đông của Thái Bình Dương.

Với ước muốn kiểm soát một trong những con sông này - sông Tennessee, người ta đã thực hiện một chương trình phát triển khu vực lớn nhất và có lẽ thành công nhất trong lịch sử nước Mỹ. Vào những năm 1930, một kế hoạch được vạch ra nhằm khai thác con sông Tennessee và sử dụng nó để cải thiện các điều kiện kinh tế của toàn bộ Thung lũng Tennessee. Kết quả là, Chính quyền Thung lũng Tennessee được trao trách nhiệm trước tiên phát triển con sông Tennessee thành tuyến đường thuỷ. Ngày nay, một con kênh đào có chiều rộng bằng ba chiếc xà lan nằm cách thượng nguồn con sông một khoảng bằng khoảng cách tới Knoxville thuộc Tennessee.

Hầu hết các hoạt động khác của Chính quyền Thung lũng Tennessee có thể được xem như sự triển khai hợp lôgíc của sự cam kết ban đầu. Phát triển giao thông đường thủy bao gồm cả việc xây dựng hoặc mua lại một loạt các đập nước để bảo đảm luồng chảy và giảm lũ lụt. Chừng nào các đập nước còn tồn tại ở đó, thì điều đương nhiên là phải gắn vào chúng những thiết bị tận dụng sức nước. Ngày nay, trên hầu hết 30 con đập do Chính quyền Thung lũng Tennessee kiểm soát trên các con sông Tennessee và Kentucky đều có những trạm thủy điện, khoảng 80% điện năng được sản xuất tại các cơ sở của chính quyền đều từ các nhà máy nhiệt điện, trong đó có 10 nhà máy sử dụng than, và một số nhà máy dùng năng lượng hạt nhân. Chính quyền Thung lũng Tennessee sử dụng tới gần 50 triệu tấn than hàng năm và là nơi sử dụng than lớn nhất của Appalachia.

Điện năng rẻ tiền đã thu hút một số ngành công nghiệp sử dụng điện năng lớn đến thung lũng này, kể cả một số cơ sở chế biến nhôm lớn ở nam Knoxville. Cơ sở nghiên cứu nguyên tử đầu tiên của đất nước được đặt tại Oak Ridge, phía tây Knoxville, một phần cũng vì ở đây sẵn có những nguồn năng lượng lớn. Knoxville, thuộc Chattanooga, và vùng Tri Cities của Bristol, Johnson City, và Kingsport đều là những trung tâm chế tạo chủ yếu. Chính quyền Thung lũng Tennessee trở thành người triển khai chính và là nhà sản xuất phân bón nhân tạo, một ngành công nghiệp sử dụng rất nhiều điện năng.

Trên các con đập, Chính quyền Thung lũng Tennessee đã lập một chương trình lớn giúp đỡ người nông dân trong thung lũng kiểm soát sự xói mòn ở nông trại. Mục tiêu của chương trình là giữ lại một phần nước lũ tại nông trại và giảm tốc độ bị bùn lấp đầy của các hồ.

Ngoài mặt nước, Chính quyền còn sở hữu 520.000 hécta đất dọc theo các con sông. Các khu giải trí công cộng quan trọng được phát triển trên một phần vùng đất này, và khu vực này ngày nay là địa điểm giải trí lớn.

Năm 1965, Quốc hội đã thông qua Đạo luật Tái phát triển Appalachia, lập nên Uỷ ban Khu vực Appalachia (ARC). ủy ban có trách nhiệm phát triển vùng mở rộng từ New York đến Alabama, ủy ban này đã chi nhiều tỷ đôla cho một chương trình nhằm cải thiện nền kinh tế khu vực. Mục tiêu cơ bản của ủy ban là nhằm vào việc cải thiện các tuyến đường cao tốc ở Appalachia với hy vọng rằng điều này sẽ làm giảm sự biệt lập của vùng, đồng thời khuyến khích các nhà sản xuất đến xây dựng nhà máy mới trong khu vực.

Một hoạt động nữa của Chính phủ là Hệ thống giao thông đường thủy trên sông Arkansas được xây dựng trong những năm 1960 và 1970, khánh thành vào năm 1971, tạo ra một hệ thống đường thủy rộng 3 mét nối với sông Arkansas từ nơi giao nhau của nó với sông Mississippi, tới Catoosa thuộc Oklahoma, đoạn hạ lưu kể từ Tulsa. Kết quả là sự phát triển ngày càng tăng mật độ giao thông bằng phà cũng như sản xuất thủy điện từ nhiều con đập được xây dựng nhằm ổn định dòng chảy của sông.

Tương lai của khu vực này sẽ như thế nào? Chắc chắn Appalachia và Ozarka sẽ không trở thành một phần của Trọng điểm Chế tạo của nước Mỹ, và cũng có rất ít người trong những vùng này thực sự muốn điều đó xảy ra. Nhưng vẫn có một cảm nhận về sự thay đổi. Các vùng thuộc vùng cao phía nam Georgia, Carolina và Tenessee đã chứng kiến sự bùng nổ việc xây dựng các khu nghỉ ngơi giải trí. Những thiên đường giải trí có thể được tìm thấy ở Bắc Carolina, Virginia và Ozarks và vùng núi Ouachita. Tình trạng di cư kéo dài ra khỏi khu vực này tuy chưa chấm dứt hoàn toàn nhưng đã giảm đi nhiều, và khoảng cách thu nhập trên đầu người giữa khu vực này với toàn bộ Hoa Kỳ cũng đã thu hẹp lại. Xét trên phương diện kinh tế, có lẽ điều tồi tệ nhất đã qua rồi.

(Nguồn: Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam)

  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (16): Appalachia và Ozark - Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (17): Appalachia và Ozark - Phần 3
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (18): Vùng cực nam -Phần 1
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (19): Vùng cực nam -Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (20): Vùng cực nam -Phần 3
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (21): Vùng đất ven biển phía nam - Phần 1
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (22): Vùng đất ven biển phía nam - Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (23): Vùng trọng điểm nông nghiệp - Phần 1
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (24): Vùng trọng điểm nông nghiệp - Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (25): Vùng đồng bằng và thảo nguyên lớn - Phần 1
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (26): Vùng đồng bằng và thảo nguyên lớn - Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (27): Vùng đồng bằng và thảo nguyên lớn - Phần 3
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (28): Vùng đất trống trong nội địa - Phần 1
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (29): Vùng đất trống trong nội địa - Phần 2
  • Sơ lược địa lý Hoa Kỳ (30): Vùng đất trống trong nội địa - Phần 3