Doanh nghiệp đã sẵn sàng cho việc niêm yết?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Từ khi niêm yết đến nay, chưa kịp cảm nhận có được lợi gì không, chúng tôi đã phải đối diện với nguy cơ bị mất DN". Đó là lời than vãn của một lãnh đạo DN khi rơi vào hoàn cảnh này. Đối diện với nguy cơ bị thâu tóm là một trong những vấn đề DN cần cân nhắc khi quyết định niêm yết cổ phiếu.

Lên sàn để làm gì?

Có 2 lợi ích mà người ta hay nhắc khi nói đến khi niêm yết trên TTCK là tăng uy tín, quảng bá thương hiệu cho DN và huy động vốn. Không thể phủ nhận, việc niêm yết đã làm cho nhiều DN được biết đến, và có lẽ, lợi ích này thể hiện nhiều nhất đối với các DN đầu tư bất động sản, sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm… Chính việc phải minh bạch thông tin và NĐT tìm hiểu DN trước khi đầu tư đã giúp nhiều DN "phô" được những ưu điểm của mình, mà trong điều kiện bình thường, họ chỉ có thể nói thông qua quảng cáo, hoặc nếu đăng trên website của mình thì chưa hẳn đã thu hút được sự quan tâm.

Bên cạnh đó, thống kê về số vốn huy động thông qua TTCK cũng là minh chứng quan trọng cho khẳng định: TTCK là kênh huy động vốn hiệu quả. Nếu trước năm 2000, vốn điều lệ 100 tỷ đồng là sự mơ ước gần như "không tưởng" của đa số DN, thì nay, con số 1.000 tỷ đồng vốn điều lệ lại trở nên khá phổ biến. Không ít DN, sau một thời gian niêm yết đã có thể tăng vốn lên gấp 2 - 3 lần, thậm chí là 10 lần so với ban đầu. Người Việt Nam có câu: "buôn tài không bằng dài vốn", có lẽ vì thế mà nhiều người khó lòng giải thích được sự "thay da đổi thịt" của DN mà mình từng quen biết.

Nhưng, không phải DN nào cũng được hưởng những ưu điểm nói trên. Minh bạch, một điều mà chúng ta đã nói rằng, sẽ giúp tăng cường quản trị DN, giúp quảng bá thương hiệu… cũng là một con dao hai lưỡi với hoạt động của DN đó. Đơn cử trường hợp của CTCP Quốc Cường Gia Lai thời gian vừa qua, sự minh bạch khiến DN rơi vào tình huống khó xử. Nếu nói lãi lớn, thì cổ đông mừng, nhưng… khó ăn khó nói đối tác vì lý do: "Tại sao lại để lãi tới hàng trăm chỉ trong một thương vụ?". Còn để giữ lòng đối tác, chẳng lẽ nói dối cổ đông? Mà, cổ đông nào lại không muốn DN mình đầu tư thể hiện được cơ hội kiếm tiền tốt (ít nhất là để giá cổ phiếu tăng)? Mâu thuẫn giữa lợi ích của cổ đông và đối tác thực sự là vấn đề gây đau đầu không ít DN, chứ không phải chỉ riêng trường hợp Quốc Cường Gia Lai nói trên. Lúc này, có lẽ không minh bạch sẽ tốt hơn (?)!

Còn về bài toán tăng vốn, không phải ai cũng làm được. Thực tế cho thấy, việc huy động vốn của các DN phụ thuộc khá nhiều vào diễn biến sôi động của thị trường. Nếu thị trường trầm lắng, các DN chỉ có thể lựa chọn phương án phát hành riêng lẻ. Chưa kể, nhiều DN không phát hành được (như trường hợp của Vinaconex, sau hơn 1 năm vẫn chưa thấy kết quả) vì có… ngoại trừ. Và cuối cùng, để phục vụ nhu cầu huy động vốn, Vinaconex đã lựa chọn một hướng đi… chẳng liên quan đến việc niêm yết là phát hành trái phiếu. Với trường hợp phát hành riêng lẻ, từ khi quy định về điều kiện hạn chế chuyển nhượng ít nhất 1 năm có hiệu lực (quy định tại Nghị định 01/2010/NĐ-CP) thì NĐT cũng ngần ngại mua cổ phiếu phát hành riêng lẻ.

Đứng trước nguy cơ bị thâu tóm

Với việc đại chúng hóa ngày càng lớn của các DN niêm yết, nguy cơ bị thâu tóm là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Việc cổ phiếu DHT của CTCP Dược Hà Tây bị mua tới 52% bởi 3 NĐT chỉ trong vòng 1 tháng cho thấy khi DN càng đại chúng thì khả năng bị mua thâu tóm bởi một NĐT hoặc nhóm NĐT là rất lớn. Không đề cập đến các cách "phòng vệ" mà DN đưa ra để tránh bị đối tượng khác thâu tóm (một cách không công bằng cho NĐT mới) mà chỉ xin đưa ra 2 vấn đề mang tính "chủ quan" của chính Ban lãnh đạo: đó là tỷ lệ sở hữu thấp và chưa đủ minh bạch để NĐT đánh giá hết tiềm năng của DN.

Bài học kinh nghiệm của hơn 20 năm đổi mới kinh tế Việt Nam cho thấy, không ít đối thủ cạnh tranh đã lựa chọn mua đứt đối thủ và… đóng cửa kinh doanh, thay vì đầu tư thêm cho phát triển. Với việc niêm yết cổ phiếu trên TTCK, điều này được thực hiện dễ dàng hơn vì việc mua bán cổ phiếu diễn ra thuận lợi. Chưa kể, nhiều NĐT do không đánh giá hết tiềm năng của DN (cái này một phần do lỗi của chính ban lãnh đạo trong khâu truyền thông, giao tiếp với NĐT), dễ bán cổ phần của mình, càng tạo điều kiện cho việc mua và thâu tóm DN.

Một tình trạng hy hữu đã xảy ra trên TTCK Việt Nam là, một DN niêm yết trên HOSE, có hoạt động kinh doanh rất bình thường nhưng sở hữu nhiều bất động sản có giá trị. Giá cổ phiếu của DN cũng khá rẻ, nên đã bị một nhóm NĐT mua gom cổ phiếu với ý đồ… thanh lý tài sản DN. Tất nhiên, trường hợp trên may mắn chưa biến thành hiện thực do cổ đông nhà nước tại DN niêm yết này vẫn chiếm tỷ trọng sở hữu lớn. Không hiểu, nếu DN này do đa phần cổ đông nhỏ lẻ sở hữu thì chuyện gì sẽ diễn ra?

Rõ ràng, niêm yết trên TTCK là cơ hội lớn với những DN muốn khẳng định mình. Nhưng, để việc niêm yết thực sự có lợi, không đẩy DN rơi vào tình trạng bị thâu tóm bất đắc dĩ thì các DN phải tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài sản, nguồn vố, đồng thời, phải làm tốt công tác truyền thông tốt để giữ giá cổ phiếu và thậm chí là… sở hữu của nhóm cổ đông ủng hộ ban lãnh đạo phải lớn… Có lẽ, vì thiếu một vài yếu tố trên mà nhiều DN vẫn cảm thấy niêm yết là thách thức nhiều hơn là cơ hội.

(Đầu tư Chứng khoán điện tử)