Thận trọng với tín dụng ngoại tệ

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Lãi suất cho vay thỏa thuận bằng tiền đồng khó giảm theo chủ trương đưa ra bên cạnh áp lực tăng chi phí huy động vốn đang đè nặng các nhà băng trước khi các quy định của Thông tư 13/2010/TT-NHNN đi vào thực tế cuộc sống. Vì thế, nhu cầu vốn ngoại tệ của doanh nghiệp, nhất là với các nhà xuất khẩu vẫn tăng, nhằm tránh áp lực lãi suất. Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, các doanh nghiệp cũng nên thận trọng, vì rủi ro biến động tỷ giá khó lường.

Lãi suất USD vẫn tăng

Sau quyết định nâng tỷ giá (USD/VND) chính thức của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thêm 2,1%, nhu cầu vốn bằng ngoại tệ của doanh nghiệp, theo các ngân hàng, tiếp tục tăng. Do đó, lãi suất tiền gửi ngoại tệ cũng được điều chỉnh lên mức khá cao hơn.

Cụ thể, từ ngày 24/9, VietABank tăng mạnh lãi suất tiền gửi USD, từ 0,20%/năm đến 0,40%/năm cho các kỳ hạn, lĩnh lãi cuối kỳ đối với cá nhân, với 1 tháng lên 4,2%/năm; 3 tháng lên 4,8%/năm; 6 - 12 tháng lên 5%/năm… Trước đó 1 ngày, VietBank tăng lãi suất tiền gửi USD lên mức cao nhất 5,3%/năm. Tương tự, Ngân hàng HDBank cũng điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi tiết kiệm USD lên mức cao nhất 5,2%/năm đối với USD áp dụng cho kỳ hạn tiền gửi ngoại tệ 12 tháng...

Nhìn chung, mặt bằng lãi suất ngoại tệ đang có chiều hướng tăng nhanh hơn so với lãi suất VND và lãi suất tiền gửi bằng vàng. Lý do là lãi suất tiền gửi bằng USD không phải khống chế mức đồng thuận như tiền đồng và các ngân hàng có thể áp dụng mức cao nhất tùy theo xu hướng cũng như cạnh tranh trong huy động vốn bằng ngoại tệ để cho vay.

So với đầu năm 2010, lãi suất tiền gửi USD hiện cao hơn khoảng 1 - 2%/năm và thậm chí ở các ngân hàng quy mô nhỏ, mức tăng thêm còn cao hơn. Chính lãi suất tiết kiệm bằng ngoại tệ của các ngân hàng trong nước đang dần tăng lên đã hấp dẫn tiền gửi nước ngoài. Theo TSKH Võ Đại Lược,  Trung Tâm kinh tế châu Á Thái Bình Dương, lãi suất cho vay và tiết kiệm của Việt Nam hiện nay cao hàng đầu thế giới. Trên thực tế, hiện lãi suất ở các trung tâm kinh tế thế giới bằng không, trong khi ở Việt Nam tiếp tục gia tăng.

Đáng chú ý, mặt bằng lãi suất tiết kiệm ngoại tệ ở Việt Nam hiện cao hơn nhiều so với lãi suất đồng USD ở các nước, khiến dòng vốn ủy thác đầu tư chảy nhiều hơn vào Việt Nam nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch lãi suất giữa thị trường Việt Nam và quốc tế. Tuy nhiên, theo TS Võ Đại Lược, nếu dòng vốn này ở lại Việt Nam lâu dài thì không có rủi ro gì đáng lo ngại. Song nếu các điều kiện kinh tế thay đổi làm cho dòng vốn nói trên không tìm được lợi nhuận và nó sẽ được rút ra sẽ có tác động tiêu cực đến thị trường ngoại hối.

Còn với doanh nghiệp, nhất là các nhà xuất khẩu, do có nguồn thu bằng ngoại tệ nên không ngần ngại vay vốn bằng USD bởi lãi vay thấp hơn nhiều so với lãi suất vay tiền đồng. Thực tế hiện nay, lãi suất vay ngoại tệ chỉ bằng 1/3 hoặc cao nhất cũng chỉ tới phân nửa so với lãi suất VND.

TS Võ Đại Lược cho rằng, với mức lãi suất huy động tiền đồng cho kỳ hạn từ 3 tháng trở lên hiện là 11 - 11,2%/năm, lãi suất cho vay ở các ngân hàng thương mại vẫn phổ biến ở mức trên 14%/năm, thậm chí với khách hàng cá nhân còn lên đến 17%/năm. Vì thế, doanh nghiệp ngại vay VND và tiếp tục tìm đến vốn vay bằng ngoại tệ.

Mức tăng dư nợ tín dụng bằng ngoại tệ của các ngân hàng trong 8 tháng qua cũng luôn cao hơn so với tiền đồng. Đơn cử tại khu vực TP. HCM, theo số liệu của Cục Thống kê TP. HCM, vốn huy động của các ngân hàng trên địa bàn tính đến cuối tháng 7/2010 đạt 669,7 nghìn tỷ đồng, tăng 20,5% so cùng kỳ và tăng 11% so đầu năm. Trong đó, vốn huy động bằng ngoại tệ chiếm 25,8% tổng vốn huy động, tăng 25,7% so cùng kỳ. Còn tổng dư nợ tín dụng đạt 610,8 ngàn tỷ đồng, tăng 26,4% so cùng kỳ, tăng 9,1% so đầu năm. Nhưng trong đó, dư nợ tín dụng bằng ngoại tệ đạt 172,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 28,2% tổng dư nợ, tăng đến 44,2% so cùng kỳ; dư nợ tín dụng bằng VND chỉ tăng 20,5%. Còn theo số liệu thống kê toàn ngành ngân hàng, 7 tháng đầu năm nay, dư nợ tín dụng bằng ngoại tệ tăng đến 34%. Điều này được các chuyên gia kinh tế cảnh báo cầu ngoại tệ để trả nợ ngân hàng dồn vào cuối năm sẽ gây áp lực lên tỷ giá. Rủi ro đối với doanh nghiệp vay vốn ngoại tệ là điều khó tránh.

Đặc biệt là khi tình trạng nhập siêu hiện nay được TS Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia đánh giá, tuy đã giảm về tỷ lệ, nhưng số tuyệt đối vẫn còn khá cao so với sự an toàn của dự trữ ngoại hối.

Thận trọng hơn khi vay ngoại tệ

Với tình trạng trên, TS Trần Du Lịch cho rằng, khó có thể giữ ổn định tỷ giá ở mức hiện nay. Chính vấn đề này đang ảnh hưởng lớn đối với tâm lý doanh nghiệp và định hướng thị trường về sự kỳ vọng tiếp tục điều chỉnh tỷ giá từ nay đến cuối năm.

Theo TS Lê Xuân Nghĩa, Phó chủ tịch Ủy Ban giám sát tài chính quốc gia, áp lực tỷ giá ngắn hạn có thể giảm nhẹ, nhưng trong dài hạn sẽ khó khăn do thâm hụt cán cân vãng lai. Dư nợ cho vay ngoại tệ có thể giảm dần trong thời gian tới, do chênh lệch lãi suất nội tệ - ngoại tệ có xu hướng thu hẹp. Tuy nhiên, cầu về ngoại tệ để trả nợ ngân hàng sẽ gia tăng vào các tháng cuối năm.

Còn theo TS Võ Đại Lược, giá VND cao hơn trong điều kiện tỷ giá dường như cố định. Trong khi đó, kỳ vọng lạm phát ở Việt Nam luôn cao hơn mức lạm phát ở Mỹ, nhưng tỷ giá giữa VND/USD luôn cố định. Năm 2010, NHNN đã điều chỉnh hạ giá VND 2 - 3%, nhưng không thấm gì so với mức tăng giá VND trong nhiều năm.

"Mọi người đều muốn tỷ giá ổn định để thuận tiện cho các tính toán, kinh doanh, song ổn định tỷ giá trong khi lạm phát ở Việt Nam cao hơn ở Mỹ, chắc chắn sẽ xảy ra giá VND sẽ tăng. Hệ quả, VND cao giá sẽ hạn chế xuất khẩu, khuyến khích nhập khẩu, gia tăng nhập siêu… Thực ra, với giá VND cao như hiện nay, nhà đầu tư kinh doanh xuất khẩu mặt hàng công nghiệp chế biến sẽ phải cân nhắc", ông Lược nói.

Mặt khác, theo TS Võ Đại Lược, những mất cân đối đáng chú y như cán cân thanh toán thâm hụt trong 6 tháng đầu năm 2010 là 2,84 tỷ USD, cán cân vãng lai thâm hụt 3,87 tỷ USD, dự báo thâm hụt thương mại cả năm 2010 sẽ là 12 tỷ USD, dự trữ ngoại tệ giảm. Nếu những mất cân đối này kéo dài, chậm được khắc phục sẽ dẫn đến rủi ro kinh tế vĩ mô. Trên thực tế thời gian qua, một vòng xoáy đã xuất hiện: VND cao giá, dẫn tới thâm hụt thương mại, giảm sút sự trữ ngoại tệ, buộc phải điều chỉnh tỷ giá.

Vì thế, rủi ro đối với các khoản vốn vay bằng ngoại tệ là điều khó tránh khỏi, nhất là với doanh nghiệp nhập khẩu, không có nguồn thu bằng USD. Các chuyên gia kinh tế - tài chính cho rằng, sử dụng vốn vay bằng ngoại tệ, các doanh nghiệp cần thận trọng và cần thiết phải sử dụng biện pháp bảo hiểm rủi ro biến động tỷ giá. Các doanh nghiệp nhập khẩu không nên sử dụng quá nhiều vốn vay bằng ngoại tệ.

Theo các chuyên gia kinh tế, tỷ giá chưa được điều chỉnh thích hợp thì vòng xoáy lại tiếp tục và phải bị động đối phó. Vì thế, cần tạo một cơ chế tỷ giá linh hoạt hơn và có "rổ tiền tệ" gồm đại diện các đối tác lớn.

(Đầu tư chứng khoán điện tử)