Quản vốn đầu tư ra nước ngoài

Bởi thế, theo thông tin từ ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 78/2008/NĐ-CP sẽ dành thêm hẳn một chương về việc đầu tư ra nước ngoài có sử dụng vốn nhà nước. Tất nhiên, nguyên tắc đầu tiên, hoạt động đầu tư ra nước ngoài có sử dụng vốn nhà nước phải thực hiện theo các quy định của pháp luật về quản lý, đầu tư, kinh doanh vốn nhà nước.

Một trong những quy định quan trọng nhất của chương này là, với các dự án đầu tư ra nước ngoài có sử dụng vốn đầu tư của nhà nước, trong đó nhà đầu tư nắm giữ 100% vốn hoặc nắm quyền chi phối trong dự án, thì việc mua sắm hàng hóa, tư vấn và xây lắp đối với dự án này phải thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu. “Điều này để đảm bảo vốn nhà nước được đầu tư và sử dụng hiệu quả hơn”, ông Vũ Văn Chung, Trưởng phòng Đầu tư nước ngoài (Cục Đầu tư nước ngoài) nói và cho biết, các quy định liên quan tới quản lý vốn nhà nước đầu tư ra nước ngoài còn là theo dõi, kiểm tra dự án, trao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan thực hiện giám sát, đánh giá đầu tư.

Đồng tình với các quy định này, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Báo Đầu tư, người từng nhiều năm giữ cương vị Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, cho rằng, hậu kiểm là công việc rất cần thiết. “Điều tôi lo ngại nhất đối với đầu tư ra nước ngoài là khâu hậu kiểm.

Chúng ta cấp phép ồ ạt, mà không kiểm soát được thì rất nguy hiểm. Đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhưng phải thắt chặt hậu kiểm”, ông Tuấn nói.

Rất thẳng thắn, ông Tuấn phân tích rằng, nếu không hậu kiểm tốt, sẽ không thể biết đồng vốn trong nước đầu tư ra nước ngoài mang lại hiệu quả như thế nào. “8 tỷ USD là một lượng vốn rất lớn. Đương nhiên, lượng vốn giải ngân thấp hơn nhiều, nhưng giả dụ giải ngân được như vậy, thì có thể lại là điều đáng lo, bởi cho đến nay, chưa ai trả lời được câu hỏi rằng, chúng ta đã mang về được bao nhiêu tiền từ việc đầu tư đó. Các dự án dầu khí đầu tư ở bên ngoài rất lớn, nhưng khi thăm dò, tính rủi ro cao, trong trường hợp không xác định được giá trị thương mại để khai thác, thì ai chịu trách nhiệm về những khoản đầu tư đó?”, TS. Nguyễn Anh Tuấn đặt câu hỏi.

Cũng theo ông Tuấn, ngay từ ban đầu, khi xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư ra nước ngoài, rất nhiều mục tiêu đã được đặt ra, như thúc đẩy xuất khẩu; tranh thủ tài nguyên, đất đai ở bên ngoài; thu về lợi nhuận. Nhưng vấn đề là, các dự án đầu tư ra nước ngoài đã thực hiện các mục tiêu đó như thế nào. “Chúng ta thúc đẩy xuất khẩu được bao nhiêu? Thu lợi nhuận bao nhiêu? Tận dụng tài nguyên, đất đai ở bên ngoài như thế nào? Đây là những câu hỏi mang tính thời sự, nhất là khi phần lớn vốn đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài là vốn của Nhà nước”, các câu hỏi tiếp tục được ông Tuấn đặt ra.

Chia sẻ quan điểm này, trao đổi với Báo Đầu tư, ông Dương Văn Hòa, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cho rằng, đó là những câu hỏi hoàn toàn xác đáng và rằng, dù là đầu tư bằng vốn nhà nước hay tư nhân, thì ngoài các vấn đề liên quan tới ngoại giao, lợi nhuận, hiệu quả đầu tư tài chính bao giờ cũng là một trong những tiêu chí quan trọng nhất. “Sử dụng vốn của ai cũng vậy thôi, phải minh bạch thông tin và chứng minh được hiệu quả đầu tư như thế nào”, ông Hòa nói.

Tuy vậy, vấn đề đặt ra là, làm sao để hậu kiểm thành công. Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 78/2008/NĐ-CP có đề cập việc kiểm tra, giám sát các dự án đầu tư. Theo quan điểm của ông Tuấn, phải có một cơ chế phối hợp liên ngành để giám sát các dự án đầu tư, để tránh chồng chéo và mang lại hiệu quả cho công tác này. Trong khi đó, ông Đoàn Thọ Nam, Tham tán Kinh tế - Văn hóa Việt Nam tại Lào cho biết, trong 3 năm ông công tác tại Lào, rất ít đoàn tới kiểm tra các dự án đầu tư.

“Mỗi năm chỉ có một đoàn, kiểm tra được 3 - 5 dự án, thì làm sao giám sát được. Ở Lào hiện có 220 dự án, tại sao chúng ta không tập trung cùng phía Lào kiểm tra từng dự án một, vừa để quản, vừa để hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài”, ông Nam đề xuất.