Lập sàn giao dịch điều để bình ổn giá

Năm 2009, cả nước có 398.000 ha diện tích trồng điều,  giảm 2.000 ha so với năm 2008 và tổng sản lượng đạt trên 293.000 tấn, giảm 55.000 tấn. Nguyên nhân của sự sụt giảm này là do diễn biến bất thường của thời tiết và giá điều thế giới sụt giảm.

Ngoài ra, kim ngạch xuất khẩu điều năm 2009 cũng chỉ đạt 850 triệu USD, giảm 6,8%.

Song điều đáng mừng là chúng ta đã xuất được 177.000 tấn nhân hạt điều các loại, tăng 7% so với năm trước và giữ vững vị trí số 1 thế giới về xuất khẩu nhân điều. Hiện nay, hạt điều Việt Nam được xuất khẩu đến 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Mỹ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm khoảng 25%.

Thành quả này đạt được do tốc độ phát triển ngành công nghiệp chế biến hạt điều duy trì ở mức cao, ngành điều Việt Nam có được vùng nguyên liệu ổn định và thương hiệu điều Việt Nam đã tạo được chỗ đứng trên thị trường điều thế giới.

Theo dự báo của Vinacas, năm 2010, ngành điều Việt Nam sẽ đạt tổng sản lượng là 400.000 tấn, có tổng giá trị 1,2 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu ước đạt 1 tỷ  USD.

Bên cạnh việc xuất khẩu nhân điều, dự báo trong năm tới, việc chế biến các sản phẩm từ trái điều như cồn khô, thực phẩm... sẽ gia tăng đáng kể. Với sản lượng và kim ngạch như dự đoán, ngành điều Việt Nam sẽ tiếp tục dẫn đầu thế giới.

Trở ngại lớn nhất hiện nay là tình trạng thiếu nguyên liệu của các nhà máy chế biến hạt điều. Điển hình như năm 2009, do nhu cầu nguyên liệu chế biến tăng cao, nên toàn ngành điều đã phải nhập khẩu thêm gần 250.000 tấn điều thô từ các nước như NigeriaGhanaIndonesia

Thực tế cho thấy, các nhà máy chế biến điều trong nước thường phải mua một lượng lớn nguyên liệu hạt điều thô từ các thương lái với giá tăng khoảng 20% so với giá của nhà vườn bán ra. Do đó, cả người trồng điều và nhà sản xuất đều phải chịu thiệt một khoản tiền đáng kể.

Ngoài ra, cây điều Việt Nam còn bị tác động nhiều bởi thời tiết và chịu sự chi phối về giá cả trên thị trường thế giới. 

Thêm vào đó, từ đầu năm 2010, các ngân hàng thương mại đã siết chặt tín dụng, gây ra nhiều khó khăn về vốn cho doanh nghiệp (DN) chế biến và xuất khẩu điều.

Một trở ngại lớn khác là tiềm năng của thị trường nội địa vẫn chưa được khai thác do giá nhân điều trong nước cao gấp đôi giá điều xuất khẩu.

Hơn nữa, hiện có đến 97% DN chế biến điều có quy mô vừa và nhỏ, chưa đầu tư nhiều cho thiết bị và công nghệ, nên giá trị gia tăng cho hạt điều còn bị hạn chế.

Vinacas đã đề ra những giải pháp nào để ngành điều phát triển bền vững và dẫn đầu thế giới?

Về mặt sản lượng, mục tiêu của ngành điều Việt Nam trong năm 2010 là 2 tấn/ha. Để đạt được mục tiêu này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần quy hoạch ngay vùng chuyên canh điều, xây dựng một chuỗi sản xuất bền vững liên kết 6 nhà (từ người nông dân, nhà khoa học, nhà quản lý tới người thu mua, DN chế biến vả xuất nhập khẩu) nhằm gia tăng giá trị cho hạt điều Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Người trồng điều cần được sự quan tâm của ngành nông nghiệp trong việc phổ biến kỹ thuật canh tác để thâm canh, tăng năng suất.

Các DN chế biến điều cần đầu tư cho người trồng điều nhằm chủ động nguồn nguyên liệu, gắn kết nhà máy với vùng nguyên liệu.

Sắp tới, việc thành lập sàn giao dịch điều tại tỉnh Bình Phước sẽ góp phần vào bình ổn giá điều. Đồng thời, Vinacas sẽ tìm giải pháp giúp đỡ các DN tiếp cận được các nguồn vốn vay tín dụng, đảm bảo nguồn tái chính để sản xuất - kinh doanh có hiệu quả.

Xuất phát từ lý do nào mà ngành điều Việt Nam có kế hoạch đầu tư vào Campuchia và Lào, thưa ông?

Do điều kiện thổ nhưỡng, nên khả năng mở rộng diện tích trồng điều ở Việt Nam là rất khó, trong khi đất thích hợp cho trồng điều ở Campuchia và Lào còn khá nhiều. Hơn nữa, hai nước bạn đều cũng đang có chính sách thu hút đầu tư vào cây điều. Muốn giữ vững vị trí dẫn đầu và giảm phụ thuộc vào giá điều thô trên thế giới, ngành điều Việt Nam sẽ đầu tư mở rộng diện tích tại nước bạn.

Hiện tại, có 5 DN đã thuê 5.000 ha đất trồng điều và đặt trạm thu mua ở tỉnh Kông Pông Chàm (Campuchia). Sắp tới, trong Lễ hội Quả điều vàng ở Bình Phước, chúng ta sẽ trao tặng 200.000 cây điều giống cũng như chuyển giao kỹ thuật, các mô hình sản xuất năng suất cao cho Lào và Campuchia để tạo ra nguồn nguyên liệu cho ngành điều Việt Nam trong tương lai.