Ô mai Hàng Đường - món quà tao nhã đất Hà thành

Vị ô mai rất đặc trưng của Hà Nội trở thành món quà quý đối với lũ trẻ lúc bấy giờ, quả ô mai lên phấn trắng được nhấm nháp từng chút một, ngay cả hạt ô mai cũng được ngậm cho hết vị ngọt thơm của cam thảo, sau đó cắn vỡ hạt để cảm nhận vị bùi bùi, đăng đắng của hạt mơ.

Ngày nay, phố Hàng Đường khác trước nhiều, chỉ còn vài nhà giữ nghề làm ô mai nhưng trong tiềm thức người dân tên phố Hàng Đường vẫn gắn liền với món quà đậm đà bản sắc, tạo nên một nét riêng cho Hà Nội.

Cửa hàng ô mai Tiến Thịnh, số 21 Hàng Đường, vẫn giữ nguyên nếp nhà và cách bài trí theo kiểu cổ xưa mộc mạc. Trong tủ kính xếp hàng chục lọ ô mai và những món quà thuần Việt như chè, bánh khảo, bột sắn, bánh cốm.

Chủ quán Tiến Thịnh, một phụ nữ trẻ hơn rất nhiều so với tuổi ngoài 60, vẫn giữ được nét xuân sắc  một thời cho biết, cửa hàng ô mai Tiến Thịnh và 2 cửa hàng Tứ Xuyên, Gia Lợi là những gia đình tiên phong làm nghề sản xuất ô mai trên phố Hàng Đường. Riêng nhà Tiến Thịnh đã ba, bốn đời làm ô mai, vừa sản xuất vừa bán.

Hơn 50 năm trong nghề, cụ bà Trần Thị Thảo năm nay đã xấp xỉ tuổi 90 đã truyền được nghề cho con, cháu trong gia đình mở mang sản xuất, phát triển nghề làm ô mai. Tại cửa hàng lúc nào cũng có khoảng 60 đến 70 loại ô mai, loại đắt nhất là mơ không hạt giá 160.000 đồng/kg còn các loại khác giá trung bình 80.000 - 100.000 đồng/kg.

Ô mai có nhiều loại như sấu bao tử, sấu dầm, mơ gừng, mơ xào các loại, khế, mận xào, mơ cam thảo, chanh ngọt mặn… . Khách hàng mỗi miền lại có sở thích khác nhau, người miền Nam thích nhất là các loại sấu dầm, sấu bao tử còn người miền bắc lại thích mơ gừng, mơ cam thảo, chanh để ngậm trong mùa hanh lạnh.

Nguyên liệu chính để chế biến ô mai là các loại trái cây đặc trưng của vùng như mơ, mận, me, cóc, đào, sấu, trám, quất, khế, xoài, mít... Để có màu sắc và hương vị đặc trưng mang phong cách riêng, mỗi cơ sở chế biến đều có những bí quyết mang tính gia truyền.

Muốn ô mai ngon và bắt mắt, người làm cũng phải thực hiện khá nhiều công đoạn cần đến sự cẩn thận và tinh tế. Theo chủ cửa hàng Tiến Thịnh: "Sản xuất ô mai nguyên liệu tốt là yếu tố hàng đầu, nguyên liệu không tốt coi như bỏ. Sau đó cần phải pha chế, sấy đúng kỹ thuật và đảm bảo vệ sinh sạch sẽ".

Ô mai Hàng Đường được nhiều người ưa chuộng bởi những vị chua, cay, mặn ngọt không trộn lẫn vào đâu được, người ăn đã ăn rồi muốn ăn nữa, không thể nào quên được. Hiện nay, ngoài cửa hàng Tiến Thịnh số 21 Hàng Đường, gia đình còn có một xưởng sản xuất với mấy chục nhân công chuyên sản xuất ô mai xuất đi các tỉnh và siêu thị ở 2 miền Nam, Bắc.

Chị Hải ở phố Bạch Mai, một khách hàng quen thuộc của cửa hàng Tiến Thịnh, cho biết: "Lúc nào qua Hàng Đường tôi cũng mua vài lạng ô mai mơ gừng vị lạ, rất ngon. Ô mai của Tiến Thịnh lúc nào cũng mới, không cũ, không mốc, yên tâm về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm".

Vui với thói quen của khách, chủ quán Tiến Thịnh cho biết, nhờ mặt hàng truyền thống, cửa hàng Tiến Thịnh đã được góp mặt trong bộ phim“Hương bánh khảo", và qua đó chị nhận được nhiều lời hỏi thăm của bạn bè trong và ngoài nước. Cửa hàng không chỉ có khách hàng trong nước mà còn có cả những khách nước ngoài là người Pháp cũng trở thành những khách hàng quen của cửa hàng. Đối với Tiến Thịnh, bí quyết giữ khách hàng chính bằng cái tâm và thương hiệu mấy chục năm xây dựng.

Ô mai gắn với phố Hàng Đường như các cơ quan trên cùng cơ thể. Thực tế đã có cửa hàng ô mai chuyển từ phố Hàng Đường sang bán tại phố Hàng Ngang nhưng phải đóng cửa cho thuê bán quần áo vì mất khách. Những cửa hàng ô mai còn lại trên phố Hàng Đường như Thanh Giang, Gia Thịnh, Đại Lộc, Hồng Lam, Gia Lợi... cũng là những thương hiệu được nhiều người biết đến.

Cửa hàng ô mai Hồng Lam, số 11 Hàng Đường mặc dù ra đời sau nhưng cũng hãnh diện đi đầu trong thương hiệu "Tinh hoa quà Việt", cúp vàng "Tinh hoa Việt Nam 2008 Vinh danh sản phẩm dịch vụ đặc sắc". Hiện nay, cơ sở đã phát triển kênh bán hàng trực tuyến để phục vụ khách hàng, miễn phí vận chuyển đối với các khách hàng Hà Nội.

Trước đây, ô mai Hàng Đường chủ yếu phục vụ nhu cầu của người dân Hà Nội nay với loại ô mai mơ là chủ yếu, nay các cửa hàng phát triển đến gần 100 loại ô mai đưa đến khách hàng tại nhiều tỉnh thành trong cả nước và cả cộng đồng người Việt tại Anh, Đức, Ba Lan, Séc. Sản phẩm ô mai vẫn giữ được những hương vị truyền thống nhưng được đóng hộp kín trong suốt, mẫu mã đẹp, đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Hiện nay, ô mai không còn là sản phẩm độc quyền trên phố Hàng Đường, người ta có thể mua được ô mai ở siêu thị, chợ, quán nước góc phố hay gánh hàng rong... với những nguồn gốc, xuất xứ khác nhau. Vấn đề chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm của ô mai cũng rất khó kiểm soát, vẫn còn tình trạng người sản xuất ngâm nguyên liệu làm ô mai trong hố đất, phơi trên đường bụi bặm mất vệ sinh. Nhưng ô mai Hàng Đường vẫn là một địa chỉ đáng tin cậy, bởi uy tín chất lượng sản phẩm, mang đến cho khách hàng món ẩm thực tao nhã đậm bản sắc đất Hà thành./.
 

[ Trở về]