Đạo diễn Chu Hòa: “Cái nhàn nhã chất lượng thường không cao”

Thưa đạo diễn, gần đây xuất hiện cụm từ “phát thanh có hình” khi đề cập tới những tác phẩm truyền hình lạm dụng lời bình mà coi nhẹ hình ảnh. Ông nghĩ sao về điều này?

Khi vận dụng ngôn ngữ hình ảnh trong tác phẩm truyền hình phải tuân theo đặc trưng của nghệ thuật điện ảnh để hình ảnh trở thành một vũ khí sắc bén. Ngôn ngữ hình ảnh có thế mạnh và vai trò vô cùng quan trọng trong việc thông tin, nhưng việc sử dụng như thế nào lại phụ thuộc vào trình độ phóng viên.

Vì thế, trong một số chuyên mục vẫn thấy đâu đó sự thiếu chuyên nghiệp. Có thể nói rằng việc sử dụng ngôn ngữ hình ảnh không đúng là do phóng viên không nắm vững kiến thức. Chúng ta không nên so sánh những tác phẩm truyền hình nói chung với một số kênh truyền hình mang đặc trưng riêng…

Vậy, ở góc độ nghề nghiệp, nên hiểu vai trò của hình ảnh trong các tác phẩm truyền hình thế nào cho đúng?

Truyền hình là phương tiện truyền thông tập hợp các loại hình nghệ thuật. Trên truyền hình có bao nhiêu loại hình thì có bấy nhiêu phong cách thể hiện khác nhau. Mỗi loại hình có yêu cầu riêng về phong cách hình ảnh. Thời sự chính luận, yêu cầu cao nhất là tính báo chí của hình ảnh đó.

 Với phim tài liệu, hình ảnh lại phải đạt được tính nghệ thuật của thẩm mỹ và có tính sáng tạo về hình ảnh, bố cục, màu sắc. Chương trình giải trí như gameshow hay truyền hình trực tiếp lại yêu cầu phải tỉa tót, đan xen nhiều phong cách khác nhau. Nhưng dù với loại hình nào, người làm nghề cũng phải có đào tạo cơ bản mới nắm được đặc trưng của ngôn ngữ hình ảnh và có thể sáng tạo được theo những phong cách hình ảnh mà tác phẩm đặt ra.

Lẽ thông thường cái nhàn nhã chất lượng thường không cao. Phóng viên đi quay nông dân cấy lúa mà không chịu cởi giày xuống ruộng thì không thể có hình ảnh đặc tả không thể có hình ảnh tốt.

Xem trên truyền hình hiện nay, đôi lúc khán giả thấy khó chịu khi phải xem những đoạn phỏng vấn dài lê thê không mục đích. Đó có phải là kết quả của việc không biết cách sử dụng hình ảnh?

Nghệ thuật hình ảnh cũng có nhịp điệu. Tính nhịp điệu ghi nhận tính vừa đủ trong cảm xúc. Có lúc hình ảnh chỉ cần hai giây, nhưng có hình ảnh cần tới 15 giây mới cảm nhận được. Vấn đề là nó phải tồn tại ở tư thế vừa đủ trong một câu hình. Những phỏng vấn dài dòng gây cảm giác khó chịu đó đúng là kết quả của việc không biết sử dụng hình ảnh, nó là sản phẩm của những người lười biếng hoặc dễ dãi.

Trong cuộc đời làm báo, với tư cách đạo diễn ông thường tự mình cầm máy để quay được những hình ảnh tốt nhất cho tác phẩm. Hình ảnh nào đến nay ông vẫn tâm đắc nhất?

Trong phim tài liệu Mặn hơn muối, để có được hình ảnh đắt nhất cuối phim: Cái áo mồ hôi bạc trắng những vệt muối, tôi cùng đoàn làm phim đã phơi nắng cùng những người làm muối từ sáng tới trưa. Hình ảnh cái áo đó phải có đủ mảng ướt mảng khô để người ta cảm nhận được thế nào là mồ hôi muối, lại có thể cảm nhận được cả vị mặn trong đó. Để có được vài giây hình chúng tôi phải mất cả buổi.

Ông có lời khuyên nào dành cho nhà báo trẻ hiện nay?

Tôi chỉ có một lời khuyên thế này: Làm nghệ thuật hình ảnh phải có tinh thần trách nhiệm, có tinh thần học hỏi, khổ công lao động và đặc biệt là phải có sức sáng tạo, để tác phẩm luôn mới và lạ.

Xin cảm ơn ông!