Phát hiện virus giống HIV trên cơ thể loài tinh tinh hoang dã

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Các nhà khoa học vừa phát hiện được những dấu hiệu của một loại virus giống virus HIV trong những con tinh tinh ở miền nam Cameron, xác nhận sự nghi ngờ từ lâu nay rằng, động vật chính là nơi trú ẩn tự nhiên của loại virus này.

Khám phá này đã củng cố giả thuyết cho rằng những người đầu tiên nhiễm phải virus HIV là do tiếp xúc với máu có chứa virus này từ những con tinh tinh hoang dã trong rừng già, trước khi phát tán virus tới thủ đô Kinshasa thuộc CH Congo ở gần đó và những nơi khác.

Bà Beatrice Hahn thuộc trường ĐH Alabama dẫn đầu một nhóm các nhà khoa học tới Cameroon để thu thập những mẫu phân của một loài tinh tinh có tên khoa học là Pan troglodytes troglodytes.

Trước đây, người ta chỉ có thể phát hiện được virus SIV bằng những xét nghiệm máu, và như thế họ chỉ có thể nghiên cứu trên những con vật bị bắt giữ. Nhưng hiện các nhà khoa học của trường ĐH Alabama đã có thể xác định được các chuỗi gen của virus SIV và sau đó tìm kiếm chúng trong các mẫu chất thải của loài vật này.

Nhóm nghiên cứu đã biết được rằng người ta đã phát hiện ra một vài con tinh tinh thuộc loại này bị bắt bị nhiễm một loại virus suy giảm miễn dịch ở khỉ (SIV) gần tương tự với chủng HIV-1, nhưng họ không biết rõ những con vật này bị nhiễm virus như thế nào.

Các nhà khoa học cho rằng, để có thể tìm được những chứng cứ rõ ràng hơn về việc chính những con tinh tinh này là nguồn phát sinh đại dịch AIDS ở người thì họ cần phải theo dõi một nguồn trú ẩn của SIV trong những con tinh tinh hoang dã ở vùng miền tây châu Phi. Những hy vọng của nhóm nghiên cứu trong việc tìm thấy một nguồn trú ẩn như vậy là rất cao: một vài năm trước đây họ đã phát hiện được phiên bản SIV khác, một dạng virus khác hoàn toàn với virus HIV ở người, trong một loài tinh tinh hoang dã khác sống ở phía đông châu Phi.

Và như đã hy vọng, các phân tích mẫu vật lấy ở Cameroon cho thấy sự hiện diện của kháng thể chống lại SIV dạng virus trên người và những dấu vết chuỗi gen của virus. Dựa trên cơ sở những mẫu vật, các nhà khoa học đã tính toán rằng có khoảng 30 đến 35% số tinh tinh có mang theo virus này. Họ đã công bố khám phá của mình trên tờ tạp chí nổi tiếng Science.

Toàn bộ dữ liệu đã được gửi tới trường ĐH Nottingham để phân tích và kết quả cho thấy mối quan hệ về gen cực kỳ gần gũi giữa những mẫu này với các chủng virus HIV ở người.  Cấu trúc gen của virus SIV tinh tinh hoang dã rất gần với virus ở người. Điều này cho thấy có thể là con người đã bị nhiễm virus trực tiếp từ tinh tinh, chứ không phải là cả người và tinh tinh bị nhiễm virus từ khỉ như một số chuyên gia từng dự đoán trước đây.

Nhưng dường như SIV không gây ra những chứng bệnh như AIDS trên những con tinh tinh, bởi vậy các nhà khoa học đang điều tra xem tại sao những con vật này không mắc phải những triệu chứng bệnh, trong khi con người, với sự tương tự về gen rất lớn, thì lại bị.

Bà Hahn dự đoán rằng việc virus lây lan sang người có thể là kết quả của việc săn bắn lấy thịt. Bà nói: “Con đường có khả năng nhất, dựa trên cấu trúc sinh học của những virus này, là con người đã tiếp xúc với máu tinh tinh có chứa virus hoặc chất dịch trong cơ thể của chúng trong quá trình săn bắn và làm thịt”.

Hiện người ta vẫn còn chưa biết rõ là làm thế nào mà virus này lại xuất hiện trên cơ thể loài tinh tinh, nhưng rất có thể là nó bắt nguồn từ hai loại virus mà những con khỉ mang theo. Những con khỉ này lại là đối tượng săn mồi của loài tinh tinh.

Những phân tích về đường đi của đại dịch HIV/AIDS đã xác định được Kinshasa là trung tâm bùng phát dịch. Mẫu máu người có xét nghiệm dương tính với HIV đã thu được tại đây vào năm 1959. Và virus này gần như chắc chắn là do con người mang tới đây, bởi theo như ông Sharp, nhà nghiên cứu về gen virus tại trường ĐH Nottingham, nói thì: “Những con tinh tinh không dạo chơi trên đường phố Kinshasa”.

Giả thuyết này còn được ủng hộ bởi một thực tế rằng các con sông - những tuyến đường vận tải chính qua các rừng già Tây Phi dày đặc - đã giúp cho việc di chuyển từ nam Cameroon tới Kinshasa trở nên dễ dàng hơn. Và ở đó, môi trường đô thị là một yếu tố hết sức thuận lợi cho việc lây truyền virus giữa người với người. Tuy nhiên, giả thuyết này cũng rất khó chứng minh. Ông nói: “Chúng ta đang nói về những việc đã xảy ra từ 75 năm trước đây”.

Ông Yusef Azad, Giám đốc chính sách của National Aids Trust nói: “Nghiên cứu này rất có ích bởi toàn bộ những khám phá có liên quan tới lịch sử và nguồn gốc của HIV có thể rất có ích cho các nhà khoa học trong việc phát triển một loại vaccine chống virus HIV”.

(Theo Tạp chí Hoạt động Khoa Học)