Virus cúm tấn công chúng ta như thế nào

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Hình mô phỏng enzyme polymerase của virus cúm. Phần màu đỏ là tiểu phần PA, khi nó hoạt động sẽ gây ra sự phân cắt trên RNA, yếu tố chính cho sự sinh sôi virus trong tế bào người. (Nguồn: Stephen, EMBL)

Hiện nay, bệnh cúm vẫn còn là một thử thách của loài người. Các bệnh dịch theo mùa hằng năm lấy đi sinh mạng của vài trăm ngàn người trên thế giới. Khi có những trận đại dịch cúm bùng phát, bệnh cúm trở nên rất dễ lây lan từ người qua người, do đó việc nghiên cứu thuốc và vaccine chống bệnh trở nên bức thiết. Các nhà nghiên cứu ở phòng thí nghiệm Sinh Học Phân tử Châu Âu (EMBL) và Đại học Joseph Fourier (UJF), Pháp đã xác định được điểm mấu chốt trong việc nghiên cứu thuốc chống bệnh cúm.

Trên tạp chí Nature, một hình ảnh có độ phân giải cao về vùng protein chính yếu của virus, vùng này quyết định khả năng sự tấn công và sinh sôi nảy nở nhanh của virus trong tế bào người.

Khi virus cúm vào một tế bào chủ, mục đích chính của nó là sản sinh vô số virus khác nhằm hủy hoại tế bào khác nhiều hơn. Enzyme Polymerase của virus là nhân tố chính trong quá trình này. Nó giúp sản sinh vật liệu di truyền của virus và có tính hướng nhân tế bào để sinh tổng hợp protein của virus. Để thực hiện điều này, enzyme polymerase sẽ gắn cho mình mũ “cap” lấy từ các phân tử ARN của tế bào chủ. Mũ “cap” là một đoạn nối thêm ngắn của RNA có mặt từ giai đoạn đầu của tất cả  RNA thông tin (mRNA) để điều chỉnh máy sinh tổng hợp protein của tế bào đến điểm khởi đầu. Enzyme polymerase của virus sẽ gắn lên mRNA qua mũ “cap” rồi cắt mũ đó ra khỏi mRNA của tế bào chủ và gắn nó lên điểm đầu mRNA của nó, quá trình này gọi là sự “chụp mũ”. Cơ chế hoạt động của enzyme polymerase và 3 tiểu phần của nó có chức năng gì vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi.

Giờ đây, nhóm nghiên cứu của Rob ở UVHCI và Stephen ở EMBL đã phát hiện ra tiểu phần có tên là PA của polymerase thực hiện chức năng cắt mũ “cap” ra khỏi mRNA của tế bào chủ.

“Kết quả này đã gây ra sự ngạc nhiên lớn, bởi vì hầu hết các nhà khoa học đều cho rằng tác nhân hoạt hóa sự phân cắt nằm ở một phần khác của enzyme polymerase”, Rob nói thêm.

“Những phát hiện mới này cho thấy PA sẽ rất triển vọng trong điều chế thuốc kháng virus. Việc ngăn chặn sự phân cắt “mũ” là cách hiệu quả để chống lây nhiễm vì virus không nhân lên được. Và giờ đây chúng ta đã biết cần tập trung nghiên cứu gì để có thuốc hiệu quả hơn”, Stephen hào hứng.

Các nhà khoa học đã tạo ra những tinh thể PA và được chụp lại dưới tia X mạnh của máy bức xạ Synchrotron của Châu Âu tại Grenoble. Bức ảnh có độ phân giải cao cho thấy vị trí  mà các amino acid tạo thành vùng hoạt hóa để phân cắt RNA; thông tin này sẽ dẫn đường cho các nghiên cứu thuốc kháng virus sau này.

Trước đây vài tháng, một số nhóm nghiên cứu đã ghi nhận tiểu phần PB2 của enzyme polymerase của virus cúm có khả năng nhận biết và và gắn kết với mũ “cap” của tế bào chủ. Hai kết quả này cho chúng ta một bức tranh gần hoàn thiện về cơ chế “chụp mũ” mà nhờ đó virus cúm có khả năng cúm kiểm soát được tế bào chúng ta.

(Sciendaily - Sở KHCN Đồng Nai )