Nên bán bớt doanh nghiệp Nhà nước

Nên bán ngay doanh nghiệp Nhà nước thương mại

Hội thảo Triển vọng kinh tế thế giới và chính sách ứng phó của Việt Nam do Viện Khoa học và Xã hội Việt Nam, Ngân hàng thế giới (WB) và Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia phối hợp tổ chức diễn ra ngày 18/10 đã mở ra nhiều hướng mới cho tái cơ cấu nền kinh tế Việt Nam hiện nay, vốn đang được bàn thảo sôi nổi.

Tham dự hội thảo có Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội Vũ Viết Ngoạn và nhiều chuyên gia nước ngoài đến từ WB, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA)...

Vấn đề nóng nhất hiện nay là tái cấu trúc nền kinh tế cần bắt đầu từ đâu, bởi cả ba lĩnh vực đầu tư công, doanh nghiệp Nhà nước và ngân hàng đều được Trung ương xác định là các lĩnh vực vực trọng điểm cho cuộc tái cấu trúc kinh tế, vốn đang được bàn thảo sôi nổi.

Nguyên bộ trưởng Bộ KH&ĐT, ông Trần Xuân Giá chia sẻ: Đáng lo ngại nhất là khả năng trả nợ của Việt Nam đang rất thấp. Làm thế nào, để cuộc khủng hoảng nợ công ở Việt Nam đừng xảy ra, vì nợ công giờ đang tăng rất nhanh. Nếu để lên tới 70% thì chắc chắn, chúng ta sẽ vỡ nợ.

Các chuyên gia thảo luận tại hội thảo. Ảnh: Phạm Huyền

Ủng hộ quan điểm trên của nguyên bộ trưởng Bộ KH&ĐT, TS Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Khoa học Xã hội Việt Nam nói: "Hiện có tình trạng ở các địa phương, đơn vị làm mọi cách để dự án được duyệt. Chưa rõ nguồn vốn nhưng vẫn cứ trình lên, làm theo kiểu có đến đâu, làm đến đó rồi dở dang và kiểu gì sau này cũng xong".

Chúng ta đang đối mặt là nợ công rất cao, giá trị tuyệt đối của nợ công sẽ rất cao và trước mắt là sẽ tăng lên. Vì thế, phải giám sát từng dự án, kiên quyết với việc cắt các dự án dở dang, không hiệu quả.

Ông Trần Xuân Giá đã thẳng thắn đề nghị: "Đối với các dự án, công trình đã đầu tư chưa hoàn thành, phải làm tất cả các cách để không đẻ ra các dự án mà tương lai vài năm sau lại thấy là không hiệu quả. Trong nền kinh tế thị trường, cái gì Nhà nước làm tốt thì Nhà nước làm, cái gì tập thể làm tốt thì tập thể làm, cái gì tư nhân làm tốt thì để tư nhân làm. Chúng ta có tiêu chí rõ ràng và nên thực hiện như vậy".

Với phân tích này, ông Trần Xuân Giá mạnh mẽ đề nghị hai điểm: Nhà nước nên bán đứt hoặc bán lỗ ngay tất cả những dự án đang dở dang mà Nhà nước không nhất thiết phải nắm, bán cả những DNNN mà chỉ kinh doanh thương mại đơn thuần, rồi sử dụng nguồn lực ấy mà sử dụng hiệu quả hơn.

"Tôi đề nghị tái cơ cấu 2 đầu, đừng để đẻ thêm ra các DNNN rồi lại tái cơ cấu, đừng để xả rác rồi đi quét rác, rất mệt mỏi", ông Giá nói.

Tuy nhiên, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, bà Victoria Kwakwa lưu ý, có những dự án mang tính xã hội, có ý nghĩa lớn với kinh tế xã hội nói chung, vì thế, việc bán các dự án mà căn cứ theo tiêu chí phải nhìn thấy nguồn thu là chưa hợp lý.

Ông Dominic cũng cho rằng, việc bán DNNN cần cẩn trọng và không nên gộp tất cả vào một rổ. Một số DNNN làm nhiều dịch vụ xã hội như điện thì không thể bán hoàn toàn cho tư nhân. Vì thế, Chính phủ Việt Nam phải xác định DNNN làm thuần túy về thương mại thì bán càng sớm càng tốt để không cản trở nền kinh tế, còn những DN có trách nhiệm xã hội lớn, cần tách bạch 2 nhiệm vụ kinh doanh và công ích trước khi bán.

Nếu cứ tư duy Nhà nước làm tất cả, Nhà nước cũng làm kinh doanh, cũng đi cạnh tranh và kiếm tiến thì tất yếu, chẳng có chuyện bán DNNN xảy ra. Ảnh: VnEconomy

Đổi mới từ "cái đầu"

Trong khi đó, không bàn giải pháp cụ thể, TS Lê Xuân Bá, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, thẳng thắn nhìn nhận tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng phải bắt đầu từ chính cái đầu.

"Nếu cứ bám riết vào tư duy cũ, quan điểm cũ thì sẽ không thể đổi mới được. Quan trọng nhất là chúng ta phải xác định đầy đủ, chính xác chức năng nhiệm vụ của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường. Nếu cứ tư duy Nhà nước làm tất cả, Nhà nước cũng làm kinh doanh, cũng đi cạnh tranh và kiếm tiến thì tất yếu, chẳng có chuyện bán DNNN xảy ra. Đúng nghĩa, Nhà nước chỉ nên tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi thôi".

Theo ông Bá, tại các nước, tỷ trọng của Nhà nước trong GDP thường chỉ 4-5%, có lúc là 7-8% GDP là họ đã phải bán ngay bớt đi rồi. DNNN ở nước nào cũng là một vấn đề đầy khúc mắc. Chỉ có điều, tại các nước, DNNN ít, tỷ lệ thấp nên họ chỉ có cảm giác như đi giẫm cát, còn ở ta, quá nhiều DNNN yếu kém nên cảm giác là ta đi dẫm lên đá tai mèo nên đau.

Tổng kết các đề xuất trên, ông Lê Xuân Bá bày tỏ, mục tiêu của tái cấu trúc như việc bán các DNNN không phải nhằm tăng thu cho ngân sách mà quan trọng hơn phải là hiệu quả, năng suất và chất lượng cho nền kinh tế sau này.