Nỗi lòng... thưởng Tết!

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Công nhân tại một doanh nghiệp chế biến thực phẩm. Giá cả hàng hóa tăng mạnh khiến đời sống công nhân thêm khó khăn. Ảnh: Lê Toàn.

Trong thời buổi làm ăn khó khăn, việc tính toán tiền thưởng Tết cho nhân viên chỉ còn... trôi tuột suy nghĩ: thôi thì cứ làm đúng trách nhiệm và bổn phận của người sử dụng lao động. Chẳng còn đâu những đợt “vung tay quá trán” của một giai đoạn làm ăn hưng thịnh...

Có anh bạn là chủ tịch hội đồng quản trị một công ty cổ phần may mặc. Mấy năm trước, khi hợp đồng xuất khẩu “lũ lượt” kéo đến, Tết nào anh cũng loan tin cho bạn bè, đối tác, khách hàng biết về mức tiền thưởng cho nhân viên. Tính bình quân, công ty anh thưởng cho nhân viên hai tháng lương, khoảng 5-6 triệu đồng/người. Có năm bội thu lợi nhuận, công ty anh tăng lương cho nhân viên, kèm theo đó là tăng tiền thưởng Tết lên ba tháng lương, tính ra cũng trên 10 triệu đồng/người. Bên cạnh đó là việc mở rộng quy mô sản xuất, tuyển thêm nhân viên nên quỹ tiền thưởng Tết năm đó được anh công bố lên tới 50-60 tỉ đồng.

Cái thời “làm thương hiệu” bằng cách thưởng Tết cho nhân viên mau chóng qua đi. Năm nay, anh rầu rĩ cho biết mức thưởng Tết khó có thể cao hơn năm trước. Nghĩa là mỗi người chỉ còn được thưởng tượng trưng một tháng lương cơ bản. Mà so với sự trượt giá của đồng tiền, giá cả hàng hóa tăng vọt... thì mức thưởng này xem như đã giảm. Anh bảo: khoản này xem như hỗ trợ nhân viên ăn Tết, chứ chẳng còn dám tự hào là lo cho anh em một cái Tết tươm tất như ngày xưa.

Qua những đợt biến động tỷ giá, lãi suất ngân hàng, giá nguyên vật liệu, chi phí nhân công... mấy tháng gần đây, nhiều người làm công có thể thấy trước một tình hình u ám là mức thưởng Tết năm nay có thể giảm so với năm trước. Riêng với giới doanh nghiệp, việc giảm mức thưởng cũng không khiến họ phiền lòng bằng sự chênh lệch mức thưởng giữa các doanh nghiệp. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Khánh Hòa vừa cho biết mức chênh lệch này có thể lên đến hơn... 2.300 lần! “Làm ăn xuống dốc đã buồn, nếu còn bị so sánh về mức thưởng Tết cho nhân viên thì mất mặt quá”, anh bạn nói.

Có lẽ vì sợ ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu, uy tín làm ăn trên thương trường mà một số doanh nghiệp chọn cách... chậm công bố mức thưởng Tết, hoặc sử dụng “hàng rào kỹ thuật” là các thang bậc xếp loại lao động để “điều tiết” chế độ thưởng.

Giám đốc một doanh nghiệp trong ngành chế biến thực phẩm cho biết: cực chẳng đã mới phải sử dụng cách phân loại lao động để tính toán chi tiết tiền thưởng với người lao động. “Thật ra, mức thưởng Tết năm nay cũng chỉ là một tháng lương như năm ngoái. Nhưng đó là mức dành cho người được xếp loại “chiến sĩ thi đua”, còn người ở mức “hoàn thành nhiệm vụ”, hay “chưa hoàn thành nhiệm vụ” và các mức thấp hơn thì chỉ được hưởng 75% mức thưởng trở xuống. Tuy nhiên, với những công nhân ở tỉnh có mức thưởng quá thấp, chúng tôi hỗ trợ tiền xe cho họ về quê...”, người này nói.

Ở một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, hộ kinh doanh, do việc làm ăn trong năm qua gặp nhiều khó khăn nên tiền thưởng Tết năm nay chỉ đơn thuần mang tính nghĩa vụ.

Cơ sở sản xuất, kinh doanh mặt hàng nhôm gia dụng của ông Quỳnh được thành lập hơn 30 năm. Thời kỳ làm ăn phát đạt, ông thuê hơn chục người thợ, còn mướn thêm máy bên ngoài để làm hàng mới kịp giao. Lúc đó, tiền thưởng Tết của cơ sở đối với thợ chính khoảng vài triệu đồng mỗi người, thợ phụ có mức thưởng vài trăm ngàn đến hơn triệu đồng mỗi người. “Chúng tôi trả lương thợ theo sản phẩm. Tiền công của thợ chính có thể lên đến vài trăm ngàn đồng/người/ngày, tính ra hàng tháng cũng xấp xỉ 8-9 triệu đồng/người. Vì thế, nếu thưởng Tết theo lương tháng thứ 13 thì cơ sở không kham nổi, chỉ thưởng cho công nhân theo tinh thần mức thưởng năm sau cao hơn năm trước”, ông Quỳnh nhớ lại.

Trong vòng hai năm qua, cơ sở của ông Quỳnh đã thu hẹp đáng kể quy mô hoạt động. Hiện cơ sở chỉ còn vài công nhân làm việc, hoạt động cầm chừng, một tuần chỉ làm việc 3-4 ngày, do không tìm được đơn hàng. Ông Quỳnh cho biết năm nay tiền thưởng Tết cho công nhân chỉ ở mức tượng trưng, chủ yếu cho anh em có khoản lì xì ngày Tết. “Nhưng cơ sở cũng có cách cân đối lại mức thu nhập bằng các khoản tiền thưởng cho tinh thần làm việc chuyên cần, năng suất cao... ở mức 50.000-100.000 đồng/người/tuần”, ông Quỳnh nói.