Quỹ đầu tư chỉ số ở Việt Nam: Bao giờ?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

“Đầu tư theo chỉ số” (Index Investing) còn khá mới mẻ đối với Việt Nam, nhưng đã được áp dụng phổ biến trên thị trường tài chính quốc tế dưới hình thức bỏ tiền vào các quỹ đầu tư theo chỉ số (Index Funds).

Thực chất, “đầu tư theo chỉ số” là chiến lược xây dựng và quản lý danh mục đầu tư bám sát theo một chỉ số thị trường làm chuẩn. Trong đó, nhà đầu tư mua chứng chỉ của một quỹ chỉ số. Với điều kiện danh mục đầu tư của quỹ này bao gồm một phần hoặc toàn bộ chứng khoán cấu thành nên một chỉ số thị trường theo tỷ lệ vốn hóa thị trường phù hợp sao cho mức chênh lệch giữa tỷ suất sinh lợi của danh mục và tỷ suất sinh lợi của chỉ số thị trường tiến về zero.

Được chuộng ở nước ngoài

“First Index Investment Trust” là quỹ đầu tư theo chỉ số đầu tiên trên thế giới được John Bogle thành lập vào ngày 31/12/1975. Ngày đầu, sản phẩm này gặp phải rất nhiều sự chế giễu và bị coi là “sự điên rồ của Bogle”. Tuy nhiên, khi bắt đầu với tài sản tương đối khiêm tốn là 11 triệu USD, giá trị quỹ này đã vượt qua mốc 100 tỷ USD trong tháng 11/1999, điều đó đã chứng minh sức hút của sản phẩm đối với nhà đầu tư. Quỹ này sau đó được đổi tên thành Quỹ Vanguard 500 Index, theo dõi các cổ phiếu thuộc chỉ số S&P 500.

Hiện nay, rất nhiều quỹ chỉ số đã ra đời tại các thị trường tiên tiến như Mỹ, châu Âu,... cung cấp các sản phẩm tài chính đầu tư theo chỉ số. Các sản phẩm này mở rộng ra từ những chỉ số tổng hợp như DJIA, NASDAQ, FTSE 100, DAX 30, DJ Euro Stoxx, đến các chỉ số ngành riêng biệt nhằm đáp ứng tối đa các nhu cầu đầu tư.

Tại các quỹ chỉ số nước ngoài, mô hình đầu tư cần phải thỏa mãn 3 điều kiện: Thứ nhất, phải xây dựng tiêu chí đầu tư theo chỉ số thị trường một cách rõ ràng. Trước tiên phải lựa chọn một loại chỉ số thị trường nào để dõi theo. Thứ hai, xây dựng bộ lọc cổ phiếu đáp ứng tiêu chí ở trên để đưa ra một danh mục đầu tư, danh mục đầu tư gồm các cổ phiếu có giá trị vốn hóa chiếm khoảng 50 - 80% giá trị vốn hóa toàn thị trường. Thứ ba, phải đầu tư thực sự vào cổ phiếu trên thị trường theo danh mục đã được xây dựng. Khi nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ của quỹ chỉ số phải chấp nhận mức lỗ/lãi của danh mục đầu tư này giống như khi đầu tư vào các quỹ thông thường khác, chứ không phải là “trò cá cược”!

Những e ngại tại Việt Nam

Tại Việt Nam, vào khoảng thời gian trước khi sàn vàng tài khoản trong nước buộc phải đóng cửa, đã có một số doanh nghiệp chuyển hướng sang đầu tư theo chỉ số VN-Index. Tuy nhiên, việc sử dụng hình thức đầu tư này có đúng như phương pháp truyền thống thế giới áp dụng hay không? Thực tế, các công ty đơn thuần chỉ là lấy chỉ số VN-Index nhân với một hệ số quy đổi để tính ra giá trị mỗi đơn vị sản phẩm mà các công ty này bán ra cho nhà đầu tư. Như vậy, nhà đầu tư không phải chấp nhận mức lỗ/lãi thực của danh mục đầu tư theo chỉ số, mà chỉ dựa vào sự biến động của chỉ số VN-Index để đặt cược.

Điều này có nghĩa, nhiều khả năng không tồn tại khâu hình thành và đầu tư vào danh mục cổ phiếu thực. Nếu có đầu tư thực thì liệu danh mục đầu tư đó có thỏa mãn điều kiện là mức chênh lệch giữa tỷ suất sinh lợi của danh mục và tỷ suất sinh lợi của chỉ số được lựa chọn tiến về 0 hay không? Và cách thức tạo lập danh mục này của các công ty là như thế nào? Tóm lại, hình thức đầu tư này tại một số sàn vàng trong nước thời gian trước không phù hợp với thông lệ quốc tế và việc đầu tư vào những sản phẩm này giống như đang chơi cá cược. Điều này không chỉ mang lại rủi ro lớn cho nhà đầu tư mà còn gây lãng phí nguồn vốn xã hội.

Xu thế tất yếu?

Một phương pháp đầu tư đã phổ biến tại phần lớn các thị trường tiên tiến trên thế giới thì xu thế tất yếu nó sẽ được áp dụng tại các thị trường mới nổi khác trong tương lai, ví dụ như tại Việt Nam. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện và phát triển, mức tăng trưởng hàng năm của thị trường là khá cao và lớn hơn so bình quân toàn thế giới. Tuy nhiên, khoảng 80% đối tượng tham gia thị trường là những nhà đầu tư nhỏ lẻ còn thiếu hiểu biết cũng như kinh nghiệm đầu tư, họ dễ trở thành nạn nhân trong thị trường chưa thực sự minh bạch và đặc tính đầu cơ rất cao. Do vậy, sự hình thành các quỹ đầu tư theo chỉ số sẽ mang đến cho nhà đầu tư nhỏ lẻ trong nước một sản phẩm tài chính khá an toàn với mức sinh lời tương đối cao. Ví dụ như năm 2009, mức sinh lời trung bình toàn thị trường đạt khoảng trên 50%, còn trong năm 2010 kỳ vọng ở mức khiêm tốn hơn là 20%.

Hiện nay, một số công ty chứng khoán đã đón đầu xu hướng phát triển các quỹ đầu tư theo chỉ số bằng cách xây dựng những bộ chỉ số riêng như một bước đệm để hình thành quỹ như: SSI30 của CTCK SSI, DC VN30 Index của Dragon Capital, CBV Index của CTCK Biển Việt, WSS10 của CTCK Phố Wall, VIR 50 Index của Báo Đầu tư chứng khoán… Tuy nhiên, những bộ chỉ số này chưa được kiểm chứng tính đại diện cho toàn thị trường và hiện chỉ mang tính khuyến nghị để nhà đầu tư khoanh vùng, lựa chọn cổ phiếu theo chiến lược riêng của họ.

Như vậy, nhu cầu thực tế là có, xu thế chung cũng đã được được xác định, việc phát triển các quỹ đầu tư chỉ số có lẽ chỉ là chuyện thời điểm mà thôi. Thế nhưng, một điều cần quan tâm đến chính là, tại Việt Nam hiện nay còn thiếu khung pháp lý để hình thành những sản phẩm mới như đầu tư theo chỉ số, giao dịch ký quỹ, sản phẩm phái sinh… Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng nên sớm hoàn thiện Luật Chứng khoán theo hướng cởi mở hơn đối với những sản phẩm này để tạo điều kiện cho thị trường chứng khoán Việt Nam từng bước phát triển và hoạt động theo hướng phù hợp hơn so với thông lệ của thị trường chứng khoán quốc tế.

Đầu tư theo chỉ số mang lại điều gì?

Chiến lược đầu tư theo chỉ số phù hợp với những nhà đầu tư dài hạn, có mức độ chấp nhận rủi ro thấp, đặc biệt với những người mới tham gia thị trường còn thiếu nhiều kiến thức và kinh nghiệm đầu tư hay những người không có thời gian để theo dõi sát các diễn biến thị trường. Do vậy, mục tiêu mà họ đặt ra là danh mục đầu tư đạt được mức sinh lời cũng như độ rủi ro tương đương với mức chung toàn thị trường. Ưu điểm lớn nhất của của phương pháp đầu tư này là: hạn chế được khá nhiều rủi ro khi "bỏ trứng vào nhiều giỏ" và dễ áp dụng cũng như cắt giảm chi phí nghiên cứu khi chỉ cần theo dõi các thông tin vĩ mô để dự đoán xu hướng thị trường trong dài hạn mà không cần phải mất công sức và thời gian phân tích cơ bản hay kỹ thuật từng cổ phiếu riêng lẻ trong ngắn hạn.

Chu Đức Tuấn
MBA, Phó phòng Phân tích và tư vấn đầu tư, CTCK Phố Wall

(Doanh nhân)