Đằng sau những vụ vỡ nợ, bị khởi tố của rất nhiều “đại gia” vẫn là lời cảnh báo cần phải nhắc lại về môi trường đầu tư phức tạp, nhiều rủi ro và khá bất ổn hiện nay.
Từ nợ khó đòi đến "ảo thuật ngân hàng"
Cách đây không lâu, người ta xôn xao vụ bà Diệu Hiền "đại gia" thủy sản ở đồng bằng sông Cửu Long thổi phồng uy tín cá nhân để vay tiền của người dân, đầu tư vào các dự án bất động sản khổng lồ. Khi giá bất động sản sụt giảm, Công ty Thủy sản Bianfishco hoạt động èo uột, lãi mẹ đẻ lãi con, tổng số nợ lên đến hơn 1.000 tỷ đồng.
Tương tự, với trường hợp của Phạm Văn Thụ, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Thái Sơn vừa bị bắt về hành vi "lừa đảo, chiếm đoạt tài sản" liên quan đến các khoản vay ngân hàng. Tính đến tháng 2/2012, dư nợ vay của công ty này tại 13 tổ chức tín dụng (12 ngân hàng và 1 công ty tài chính) đã trên 752 tỷ đồng, 100% khoản nợ của công ty đã thành quá hạn.
Thực tế, chiêu thức của nhiều "đại gia" kiểu này là lợi dụng tình trạng bong bong kinh tế, đầu cơ đất đai hay nâng giá tài sản lên quá cao so với giá trị thực rồi đem đi thế chấp vay vốn ngân hàng. Các nhà kinh tế học nhìn nhận bong bóng kinh tế như một hiện tượng gây tác động tiêu cực do các nguồn lực được phân bổ vào những mục đích không tối ưu, khi bong bóng vỡ gây thiệt hại một khối lượng của cải khổng lồ đồng thời kèm theo bất ổn kinh tế kéo dài.
Mới đây, phải nhắc đến vụ bắt giữ "bầu Kiên", người được biết đến như một đại gia nổi bật ở Việt Nam với hàng loạt chức danh. Cơ quan chức năng xác định ông Kiên lợi dụng sự nhập nhằng trong việc sở hữu chéo giữa các ngân hàng để thực hiện hành vi lách luật, phù phép để cho ba công ty vốn dĩ không có chức năng đầu tư là ACB Hà Nội, Công ty B&B, Công ty Đầu tư tài chính Á Châu tung ra trái phiếu và thu về hàng trăm tỷ đồng. Sau đó, dùng tiền mua lại cổ phiếu ở ngân hàng khác rồi đem thế chấp vay tiền ở ngân hàng mà mình đã bán trái phiếu để lấy tiền hoàn trả cho ngân hàng và sử dụng vào các mục đích cá nhân khác.
Trường hợp của bầu Kiên có thể coi là tiêu biểu cho hiện tượng "bong bóng chứng khoán". Giá trị tài sản tính theo số cổ phiếu ACB ông Kiên nắm giữ năm 2011 vào khoảng 759,6 tỷ đồng (đứng thứ 14 trong top 100 nhà đầu tư giàu nhất trên sàn chứng khoán), nhưng sau sự kiện gây sốc trên, cổ phiếu ACB bị nhà đầu tư đẩy ra dồn dập, khiến giá nhanh chóng lao xuống mức kịch sàn, kéo theo sự tuột dốc của cả thị trường. Thực tế, sở hữu chéo không phải là hình thức đầu tư trái phép.
Trong khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, sở hữu chéo phổ biến dưới hai hình thức là ngân hàng sở hữu lẫn nhau và DN sở hữu ngân hàng. Lấy ví dụ Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đang sở hữu Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), nhưng Eximbank đồng thời đang sở hữu Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Thương Tín (Sacombank).
Chưa có giải pháp hữu hiệu
Dường như những vụ vỡ nợ, kinh doanh trái phép của các đại gia càng lúc càng lớn và số nợ cũng ngày càng khổng lồ hơn. Không chỉ nợ thanh khoản từ người dân gây mất ổn định xã hội, những món nợ khó đòi này cũng góp phần làm trầm trọng thêm hoạt động vốn dĩ đã chật vật vì nợ xấu của các ngân hàng trong thời gian qua. Hệ thống ngân hàng Việt Nam đang bị bao trùm bởi khối lượng nợ xấu cao nhất Đông Nam Á do những khó khăn của kinh tế vĩ mô, nợ đọng của DN kinh doanh sản xuất tăng kèm theo sự trì trệ của thị trường chứng khoán và đóng băng của thị trường bất động sản.
Theo số liệu do Chánh Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Hữu Nghĩa cung cấp, tính đến 31/3/2012, nợ xấu là hơn 202.000 tỷ đồng (khoảng 9,69 tỷ USD), chiếm 8,6% tổng dư nợ. Trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang phát triển với tốc độ thấp nhất so với 3 năm qua, Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam gần đây đã bơm thêm vào thị trường mở hơn 13 nghìn tỷ đồng để cứu giúp các ngân hàng và tăng cường các hoạt động tái cấu trúc. Tuy nhiên, đó chỉ là biện pháp tạm thời.
Câu hỏi đặt ra là có giải pháp lâu dài nào hữu hiệu để áp dụng khi nợ xấu tồn tại trong chính sự yếu kém của ngân hàng, và tình trạng sở hữu chéo phức tạp đang khiến việc tái cơ cấu hệ thống vấp phải vô vàn bất cập. Nếu tình trạng bất ổn này cứ tiếp diễn, lãi suất tăng cao, giải ngân chậm chạp, các nhà đầu tư không thể yên tâm vay vốn từ ngân hàng mở rộng sản xuất, kinh tế sẽ trì trệ. Chưa kể tạo điều kiện cho bong bóng tài chính phình to, nút thắt nợ xấu không những không nới được mà ngày càng chặt thêm.
Trong bối cảnh môi trường đầu tư trong nước hiện vẫn còn chưa ổn định, thiếu minh bạch, thủ đoạn lách luật ngày càng tinh vi, nợ xấu đe dọa sự phát triển bền vững của nền kinh tế, giải pháp đã có không ít, nhưng để thực hiện hiệu quả, nhanh chóng thì không thể chỉ trông chờ vào động thái của Chính phủ. Bong bóng kinh tế, sở hữu chéo phức tạp giữa các ngân hàng là những vấn đề lớn của toàn xã hội, cần sự quan tâm, ý thức từ chính người dân, sự hợp tác chặt chẽ của các doanh nghiệp và sự công khai trong hoạt động của các ngân hàng, tránh để sự việc nghiêm trọng xảy ra rồi mới đi "thu dọn" thì hậu quả rất khó lường
Thanh khoản hệ thống dồi dào, thị trường ngoại hối ổn định, tăng trưởng tín dụng vẫn bế tắc và nhiều khả năng khó đạt được mục tiêu đề ra.. là những nét chính của thị trường tiền tệ 7 tháng đầu năm.
Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho biết, 6 tháng đầu năm 2014, toàn hệ thống tổ chức tín dụng mua 200 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ và tín phiếu Kho bạc Nhà nước, tương ứng khoảng 90% giá trị trái phiếu và tín phiếu do Chính phủ phát hành trong 6 tháng đầu năm.
Đã đến lúc thế hệ Gen Y là động lực phát triển kinh tế chính của thế giới về tiêu dùng, đầu tư, tiết kiệm, dịch vụ tài chính…Do đó, họ sớm trở thành khách hàng quan trọng của ngân hàng bán lẻ.
TS. Trịnh Tiến Dũng, nguyên trợ lý Giám đốc Quốc gia - Trưởng ban Cải cách khu vực công UNDP Việt Nam cho rằng, nếu tính đủ cả nợ doanh nghiệp nhà nước thì mức nợ công hiện nay đã vượt quá trần nguy hiểm rất nhiều.
Quá trình tái cấu trúc ngân hàng (NH) đã được khởi động nhưng dường như những kết quả đạt được chưa thực sự nhiều. Nợ xấu vẫn là sự ám ảnh đáng sợ và sẽ là vướng mắc lớn nhất cho quá trình lột xác của các NH.
Quyết định gần đây của Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) thông qua gói kích thích kinh tế lần thứ ba về nới lỏng các chính sách tiền tệ đã khơi lại lời buộc tội của Bộ trưởng tài chính Brazil - Guido Mantega rằng Mỹ là thủ phạm chính châm ngòi cho “cuộc chiến tiền tệ".
Chính sách tiền tệ đã bước vào quý 4 và để lại một số điểm đáng chú ý đằng sau nó như tổng phương tiện thanh toán (cung tiền của Ngân hàng Nhà nước, M2) đã tăng tới 10,4% trong tháng 8 so với cuối năm 2011.
Nếu nợ xấu được Chính phủ trợ giá thì nợ không còn được xem là xấu nữa mà nó sẽ đem lại một khoản lợi nhuận tương đối lớn, đủ để không ít các tổ chức phải nhòm ngó.
Mức tăng 2,35% của tín dụng ba quý vừa qua là rất thấp so với kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, thực tế khó khăn của cả nền kinh tế trong nước và thế giới đã khiến các ngân hàng phải lấy chất hơn lượng.
Theo Đề án tái cấu trúc khu vực DNNN của Bộ Tài chính năm 2012 thì dư nợ của 80/96 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước đến cuối 2010 là 872.860 tỉ đồng, bằng 1,6 lần vốn chủ sở hữu.
Ngày 6-8, Thanh tra Chính phủ đã có văn bản thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật tại Kho bạc Nhà nước Việt Nam, qua đó phát hiện nhiều sai phạm trong điều tiết thu ngân sách, tạm ứng vốn, áp dụng lãi suất tiền gửi...
Thanh khoản hệ thống dồi dào, thị trường ngoại hối ổn định, tăng trưởng tín dụng vẫn bế tắc và nhiều khả năng khó đạt được mục tiêu đề ra.. là những nét chính của thị trường tiền tệ 7 tháng đầu năm.
Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho biết, 6 tháng đầu năm 2014, toàn hệ thống tổ chức tín dụng mua 200 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ và tín phiếu Kho bạc Nhà nước, tương ứng khoảng 90% giá trị trái phiếu và tín phiếu do Chính phủ phát hành trong 6 tháng đầu năm.
“Để phát triển Phú Quốc trở thành một trung tâm dịch vụ du lịch lớn của cả nước và khu vực Đông Nam Á, cần thiết phải có những chính sách ưu đãi vượt trội”.
Đã đến lúc thế hệ Gen Y là động lực phát triển kinh tế chính của thế giới về tiêu dùng, đầu tư, tiết kiệm, dịch vụ tài chính…Do đó, họ sớm trở thành khách hàng quan trọng của ngân hàng bán lẻ.
TS. Trịnh Tiến Dũng, nguyên trợ lý Giám đốc Quốc gia - Trưởng ban Cải cách khu vực công UNDP Việt Nam cho rằng, nếu tính đủ cả nợ doanh nghiệp nhà nước thì mức nợ công hiện nay đã vượt quá trần nguy hiểm rất nhiều.
“Khủng khiếp”, đó là chữ được TS. Trịnh Tiến Dũng, nguyên trợ lý Giám đốc Quốc gia - Trưởng ban Cải cách khu vực công UNDP Việt Nam, dùng để nói về độ lớn mức vay nợ của các doanh nghiệp nhà nước, có liên quan mật thiết đến nợ công.
Đó là ý kiến của các chuyên gia tại hội thảo 'Bảo hiểm hưu trí tự nguyện: Cơ hội cho doanh nghiệp và người lao động' do Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Báo Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức ngày 30.7
Bài viết này nhằm mục đích xác định các nhân tố quyết định lạm phát ở Việt Nam thông qua một phương pháp tiếp cận đơn giản. Mô hình ước lượng của chúng tôi sử dụng cơ sở lý thuyết về lạm phát cho một nền kinh tế nhỏ và mở. Bài viết cố gắng đưa một một vài gợi ý thận trọng cho chính sách kiềm chế lạm phát ở Việt Nam trong giai đoạn thực hiện chính sách kích cầu.
Dù lạm phát vẫn đang ở mức thấp hơn so với năm 2008, nhưng tỷ lệ này tăng mạnh từ giữa năm 2009 và đang trở thành nguy cơ lớn nhất đối với Ấn Độ và Việt Nam. Trung Quốc; Singapore đã tuyên bố nâng giá đồng tiền; Ngân hàng Trung ương Ôxtrâylia, Ấn Độ, Malaixia, Philíppin và Việt Nam cũng đã lần lượt tăng lãi suất trong mấy tháng qua. Nỗi lo lạm phát gia tăng đang đè nặng lên các nền kinh tế Châu Á.
Với số nợ và mức thâm hụt thương mại quá lớn với Trung Quốc như hiện nay, Mỹ đã gia tăng áp lực bằng mọi cách buộc Trung quốc phải "thả lỏng" đồng nhân dân tệ. Ngày 15-4 sắp tới, Bộ Tài chính Mỹ sẽ phải đưa ra tuyên bố xem Trung Quốc có phải là “nước thao túng tiền tệ” hay không. Khả năng xảy ra cuộc chiến tranh tiền tệ mới là rất lớn, theo giới phân tích đây có thể là một phần của âm mưu toàn cầu nhằm thiết lập trật tự thế giới mới.
72% doanh nghiệp tư nhân VN căng thẳng vì vốn. Theo Standard Chartered đồng Việt Nam sẽ giảm giá hơn nữa trong thời gian tới và lạm phát của VN năm nay sẽ ở mức 8,9%. Cơ chế lãi suất trần không còn phù hợp với thực tế. Ngân hàng Nhà nước cần phải thay đổi cơ chế cũ bằng một cơ chế mới, nếu không sẽ gây ra sự đè nén, kiềm chế sự phát triển kinh tế cũng như làm cho sự lưu thông tiền tệ có những tắc nghẽn và biến tướng khó kiểm soát.
Trong một thời gian ngắn, nhằm khơi thông nguồn cung cầu trên thị trường ngọai tệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã liên tục có 2 lần thay đổi tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng đô la Mỹ. Nhiều chuyên gia dự báo sẽ có thêm một đợt thứ ba trong năm nay, nhưng chưa biết khi nào - có thể vào quý III năm 2010? Liệu có xuất hiện tâm lý bất an khi sở hữu đồng nội tệ ?
Năm 2009 là năm không yên ả đối với thị trường tài chính Việt Nam khi các lĩnh vực tiền tệ, ngoại hối, thị trường vốn đều biến động phức tạp và liệu thực tế này có tái hiện trong năm nay không lại là câu hỏi không dễ trả lời.
Quyết định của Ngân hàng Nhà nước cho phép các ngân hàng thương mại được cho vay lãi suất thỏa thuận đối với các khoản vay trung dài hạn và thu thêm phí đối với các khoản vay ngắn hạn đang gây phản ứng trái nhiều từ các góc nhìn quan sát. Lãi suất thoả thuận đối với các khoản cho vay trung dài hạn của doanh nghiệp có nơi lên đến 18%/năm. Nhiều ý kiến cho rằng, mức này đã đến giới hạn chịu đựng của doanh nghiệp.
Việt Nam đã vượt qua đáy suy thoái kinh tế nhưng thị trường tiền tệ vẫn chưa bền vững, rủi ro cao. Chính phủ nên tập trung ổn định kinh tế vĩ mô, không nên chạy theo giải pháp phá giá tiền đồng.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia, thị trường nhà đất năm 2010 sẽ có nhiều áp lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong nước và thách thức trước sự đổ bộ nhiều hơn của nhà đầu tư nước ngoài. Giới đầu tư cần có góc nhìn thực tế hơn và họ sẽ phải đau đầu đối diện với thách thức chọn sản phẩm nào và bán cho ai.
Do nhu cầu nhà đất còn rất lớn nên việc đầu tư vào thị trường bất động sản hằng năm lợi nhuận có thể đạt từ 25%-30%, nếu gặp đột biến có thể lên đến 150%.