Kích cầu vào đâu để đạt hiệu quả?

Hàng loạt hội thảo bàn về các giải pháp hiệu quả cho gói kích cầu 6 tỷ USD của Chính phủ cũng đã diễn ra. Kích cầu như thế nào để đạt hiệu quả cao và đồng tiền của gói kích cầu này sẽ vào ngành, lĩnh vực nào là câu hỏi được nhiều đại biểu quan tâm...

Kích cầu cho nông thôn

Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (CEPR), Đại học Kinh tế Hà Nội, cho rằng kích cầu vào đầu tư sẽ có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế nhưng trong giai đoạn hiện nay, kích cầu vào tiêu dùng ở khu vực nông thôn sẽ kích thích sản xuất nhiều hơn. Tiến sĩ Thành dẫn chứng từ nghiên cứu của mình, nếu tiêu dùng ở khu vực nông thôn tăng 1 đồng sẽ kích thích sản xuất hơn 1,6 đồng, trong khi nếu kích cầu vào đầu tư 1 đồng chỉ kích thích sản xuất 1,4 đồng, kích cầu vào tiêu dùng khu vực thành thị 1 đồng chỉ kích thích sản xuất 1,4 đồng. Theo đề xuất của Tiến sĩ Thành, cần kích cầu vào tiêu dùng ở khu vực nông thôn. Tiến sĩ Thành cho biết thêm, đối với các ngành chế biến lương thực thực phẩm, ngành công nghiệp chế biến hàng hóa tiêu dùng và công nghiệp chế biến nguyên, vật liệu phục vụ sản xuất có mức độ lan tỏa lớn nhất. Do đó, kích cầu vào các ngành này sẽ kích thích sản xuất của toàn ngành kinh tế.

Đồng quan điểm trên, Tiến sĩ Nguyễn Văn Sánh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, cho rằng nông dân Việt Nam chiếm hơn 70% dân số và chiếm khoảng 60% lao động xã hội, thu nhập đầu người khoảng 6,1 triệu đồng/năm. Với dân số và thu nhập đầu người như vậy rõ ràng sức mua ở khu vực nông thôn rất lớn và khi Nhà nước hướng gói kích cầu vào khu vực này để gia tăng thu nhập của nông dân thì dứt khoát sức mua của họ cũng sẽ tăng lên. Theo Tiến sĩ Sánh, nếu kích cầu vào nông thôn, chúng ta sẽ tạo được nền tảng cho giai đoạn đầu thực thi chính sách về nông nghiệp - nông dân - nông thôn và sử dụng quyền trợ cấp nông nghiệp mỗi năm khoảng 1,1 tỷ USD đến năm 2011 mà Việt Nam đã thỏa thuận trong WTO. Theo Tiến sĩ Sánh, giải pháp hiệu quả nhất cho vấn đề này là chúng ta nên thành lập quỹ vượt khó phát triển nông nghiệp - nông dân - nông thôn. Quỹ này dùng để hỗ trợ lãi suất cho các hoạt động phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở khu vực nông thôn, hoặc HTX liên quan đến các hoạt động tăng thêm giá trị hàng hóa nông sản, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho người lao động, hoặc xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng như kho bãi dự trữ nông sản, hoặc thực thi các hợp đồng bao tiêu sản phẩm của nông dân...

Cần thận trọng khi thực hiện kích cầu

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng khi dùng tiền kích cầu chúng ta cần thận trọng. Ông lo ngại rằng, các gói kích cầu sẽ lại vào các doanh nghiệp quốc doanh. Trong khi các doanh nghiệp này đang làm ăn không hiệu quả bằng các doanh nghiệp dân doanh. Ông Lê Đăng Doanh dẫn chứng, để làm ra một tấn xi măng, một tấn thép, chi phí của quốc doanh cao gấp đôi chi phí của một doanh nghiệp trong khối dân doanh; quốc doanh chiếm tỷ trọng 40% GDP, thế nhưng chỉ giải quyết được 6% việc làm. Khu vực dân doanh làm ăn hiệu quả nhất lại đang rất yếu về khả năng tiếp cận các cơ hội. Ông Lê Đăng Doanh lo rằng, nếu không tính toán cẩn trọng, thì những căn bệnh hiện tại trong bộ máy Nhà nước, như tham nhũng, thiếu minh bạch, xung đột lợi ích... sẽ đưa gói kích cầu đến một kịch bản khó có thể lường trước được hậu quả.

Cùng quan điểm này, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng để giúp nền kinh tế vượt qua thách thức trong năm 2009, ưu tiên hàng đầu và trực tiếp hiện nay là ổn định vĩ mô và tạo việc làm. Việt Nam cần duy trì tăng trưởng nhưng việc làm, thu nhập của nhóm người nghèo, lòng tin và sự ổn định của xã hội còn quan trọng hơn. Giai đoạn vừa qua lạm phát có giảm đi, Chính phủ cũng bắt đầu nới lỏng chính sách tiền tệ nhưng về đại cục, ổn định vĩ mô phải được đặt lên hàng đầu. Việc nới lỏng nếu quá mức sẽ chứa đựng nguy cơ làm lạm phát có thể bùng phát trở lại.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc nghiên cứu chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, lo ngại cùng với gói kích cầu, chúng ta cần cải cách thủ tục hành chính tốt và chống tham nhũng có hiệu quả thì giá trị kích cầu mang lại sẽ lớn hơn. Một trong những thành công của Hàn Quốc khi xử lý khủng hoảng năm 1997 là xử lý được tình trạng các tập đoàn kinh tế lũng đoạn các chính trị gia. Tiến sĩ Anh dẫn chứng một khảo sát mới đây cho thấy việc cắt bỏ các thủ tục rườm rà có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm 12.000 tỷ đồng/năm. “Thực hiện kích cầu, chúng ta cần thực hiện đồng bộ từ việc chi tiền đến các thủ tục hành chính, cũng như cần có biện pháp hỗ trợ cho giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ, bởi vì khi có nhiều lao động thất nghiệp thì nhu cầu về đào tạo sẽ tăng nhanh”, Tiến sĩ Anh kết luận.