Cơ cấu hàng xuất khẩu còn đơn điệu

Vấn đề hạn chế nhập siêu là một trong những nội dung quan trọng được đặt ra trong cuộc họp nói trên. Các tham thán thương mại tham dự cuộc họp đều có chung nhận xét rằng, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu chậm thay đổi là một trong những nguyên nhân chính khiến khả năng khai thác các thị trường xuất khẩu của Việt Nam chưa tốt. Điều này làm cho các doanh nghiệp khó tăng mạnh xuất khẩu, dù nhiều thị trường có cơ hội.

“Nhật Bản hiện nhập khẩu trên 330 tỷ USD hàng hóa mỗi năm, trong khi tỷ trọng hàng Việt Nam tại thị trường này chỉ là 1,2%. Việt Nam mới được Nhật Bản biết tới với mặt hàng thủy sản, gia công dệt may, than đá, dầu thô, mây tre, gốm sứ… - những mặt hàng khá quen thuộc và hầu như không có sự thay đổi trong nhiều năm qua. Trong khi đó, các nước xuất khẩu vào Nhật Bản đã thay đổi mạnh mẽ cơ cấu hàng hóa để khai thác tốt dung lượng của thị trường lớn này”, ông Vũ Văn Trung, Tham tán thương mại Việt Nam tại Nhật Bản nói.

Ông Trung nhận xét rằng, để tăng xuất khẩu một cách bền vững, doanh nghiệp Việt Nam cần nghĩ tới phương án sản xuất ra nhiều chủng loại hàng hóa hơn nữa và phải thay đổi cơ cấu hàng xuất khẩu, trong đó, hàng công nghiệp chế biến cần được chú ý nhiều hơn.

Tương tự, đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường Hàn Quốc trong thời gian tới cũng là một bài toán khó đối với các doanh nghiệp và cơ quan quản lý. “Ngay với nông sản - mặt hàng có lợi thế của Việt Nam, để đẩy mạnh xuất khẩu vào Hàn Quốc cũng  không hề đơn giản, do các chính sách của nước này. Hiện nay, Việt Nam và Hàn Quốc chưa có hiệp định kiểm dịch chung, mà Hàn Quốc mới chấp nhận ký hiệp định với từng loại hoa quả. Nếu mọi việc diễn ra theo kế hoạch, sau tháng 9/2010, chúng ta có khả năng đưa được thanh long vào thị trường này thuận lợi hơn”, ông Lê An Hải, Tham tán thương mại Việt Nam tại Hàn Quốc cho biết.

Chuyên gia này cũng khẳng định, việc tăng xuất khẩu sang Hàn Quốc phụ thuộc rất nhiều vào năng lực và sự quyết tâm của doanh nghiệp.

Thời điểm này, kiểm soát nhập siêu đang là vấn đề được quan tâm. Theo phân tích của Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên, trong 5 tháng còn lại, Việt Nam chỉ còn được phép nhập siêu 6,2 tỷ USD nữa để đảm bảo chỉ tiêu nhập siêu không vượt quá 13,4 tỷ USD mà Chính phủ giao. Bên cạnh các giải pháp hạn chế nhập khẩu, thì việc đẩy mạnh xuất khẩu nhằm giảm chênh lệch cán cân xuất - nhập được Bộ Công thương bàn thảo nhiều lần. Song theo phân tích của các tham tán thương mại, với cơ cấu hàng hóa xuất khẩu như hiện tại, Việt Nam khó có thể tạo sự phát triển đột biến trong xuất khẩu.

Tuy nhiên, có một giải pháp mà nhiều tham tán thương mại nhắc tới là, doanh nghiệp có thể thông qua các chương trình xúc tiến thương mại để tăng cường sự hiện diện của hàng hóa Việt Nam tại các thị trường nước ngoài.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Tham tán thương mại Việt Nam tại New Zealand, chất lượng các đoàn tham gia chương trình xúc tiến thương mại cần được đặc biệt chú ý, bởi sự hiện diện của các doanh nghiệp tại thị trường xuất khẩu là vô cùng quan trọng. Minh họa cho điều này, ông Vũ Văn Trung cho biết, ở Nhật Bản, số doanh nghiệp Việt Nam có đại diện thương mại mới đếm trên đầu ngón tay, nên hầu như người Nhật chưa có ấn tượng về các sản phẩm của Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên cho rằng, bên cạnh nâng cao chất lượng các chương trình xúc tiến thương mại, việc doanh nghiệp tận dụng các C/O ưu đãi theo các hiệp định thương mại mà Việt Nam đã tham gia là rất cần thiết. Tận dụng điều này, các doanh nghiệp sẽ tăng khả năng xuất khẩu vào những thị trường đã có những cam kết giảm thuế đối với hàng hóa của Việt Nam, giúp tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.