Tự chủ kinh doanh xăng dầu: DN đối mặt với nghi ngại

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Cẩm Tú, nhờ công thức tính giá xăng dầu cụ thể và minh bạch, nên các DN được tự chủ trong việc ra quyết định kinh doanh. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý có cơ sở để giám sát DN và người tiêu dùng cũng có thể tham gia quá trình này. “Cái được lớn nhất của nghị định này là chúng ta đã xây dựng được cơ chế để quản lý thị trường xăng dầu theo định hướng và vẫn đảm bảo được quyền lợi của Nhà nước, người tiêu dùng và DN”, ông Tú nói.

Giải thích về những thông tin cho rằng, kể từ khi được quyền tự chủ trong quyết định giá bán, DN kinh doanh xăng dầu đã tăng giá xăng dầu nhiều đợt, gây tác động xấu tới sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) khẳng định, thông tin như vậy là không thoả đáng. “Nếu như năm 2008, chúng ta điều chỉnh giá xăng dầu 12 lần, thì năm 2009 cũng điều chỉnh giá tới 11 lần. Nên nhớ rằng, giai đoạn đó, Nhà nước vẫn giữ quyền quyết định tăng - giảm giá xăng dầu và có lần điều chỉnh cách nhau chỉ vài ngày. Còn thực tế từ khi Nghị định 84/2009/NĐ-CP có hiệu lực đến nay đã 3 tháng, DN xăng dầu chỉ điều chỉnh giá 3 lần - tương tự như những năm trước và không hề dày đặc như một số người vẫn nghĩ”, ông Bảo lý giải.

Phản bác ý kiến cho rằng, việc điều chỉnh giá xăng dầu trong nước cao hơn mức tăng của thế giới, ông Bảo cho biết, rất dễ kiểm chứng điều này, do các yếu tố tính giá cơ sở đã được quy định chặt chẽ và chi tiết. “Có một yếu tố mà nhiều người thường quên khi muốn tính giá xăng dầu trong nước là mức độ điều chỉnh tỷ giá đã không được tính vào giá thành xăng dầu trong nước. Điều này dẫn tới sự tính toán không chuẩn xác của nhiều chuyên gia. Thêm vào đó, trách nhiệm nộp ngân sách nhà nước của DN là rất cao và thường chiếm khoảng 38% cơ cấu giá. Nếu tính toán các yếu tố cấu thành giá cơ sở không đầy đủ thì dễ đổ tiếng cho DN xăng dầu”, ông Bảo bổ sung.

Khẳng định kinh doanh xăng dầu khốc liệt và không hề có lãi như nhiều người vẫn nghĩ, ông Đỗ Quốc Hùng, Phó giám đốc Công ty Xăng dầu hàng không cho biết, từ đầu năm đến nay, DN này luôn bị lỗ trong kinh doanh xăng dầu. Tương tự, ông Cao Văn Hân, Giám đốc điều hành Tổng công ty Xăng dầu Quân đội cũng khẳng định, dù giá đã tăng lên, nhưng DN vẫn không hề có lãi khi kinh doanh mặt hàng đầy rủi ro và nhạy cảm này.

Bình luận về tính hợp lý trong việc trao quyền định giá xăng dầu cho các DN, các DN kinh doanh trong lĩnh vực này đều khẳng định, đây là việc làm cần thiết, bởi nếu Nhà nước vẫn giữ cơ chế quyết định giá bán như trước đây, thì thực chất, DN chỉ bán thuê hàng cho Nhà nước và không thực sự phát huy tính sáng tạo trong kinh doanh. Khi đó, sự lúng túng và chậm điều chỉnh sẽ lại xuất hiện và hệ quả bù lỗ lớn cho các DN sẽ xảy ra.

Ông Nguyễn Cẩm Tú cũng khẳng định, cơ chế giám sát đã được xây dựng chặt chẽ và các DN không thể có cơ hội lách các quy định để tăng giảm giá bán sai so với quy định. Cụ thể, trong các đợt tăng giá xăng dầu kể từ khi Nghị định 84/2009/NĐ-CP có hiệu lực tới nay, các DN đã làm đúng quy định. Lần tăng giá ngày 14/1, trên cơ sở giá xăng dầu bình quân của thế giới 30 ngày để tính giá cơ sở, thì giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ khi đó từ 230 đồng tới 670 đồng/lít tuỳ loại, tương đương với tỷ lệ tăng từ 1,6% đến 4,2%. Do đó, DN tăng giá vào ngày 14/1 là phù hợp với quy định.

Hay như lần tăng ngày 21/2, giá cơ sở mặt hàng xăng cao hơn 476 đồng/lít, tương đương tỷ lệ tăng 2,9%. Do vậy, DN tăng giá mặt hàng xăng vào ngày 21/2 cũng phù hợp với quy định và sau khi tăng, DN lãi 100 đồng/lít (không bao gồm lợi nhuận định mức).

Lãnh đạo Bộ Công thương cho biết, cơ chế mới là phù hợp trong giai đoạn điều hành thị trường hiện nay. Tuy nhiên, cả cơ quan quản lý và DN chưa làm tốt công tác thông tin về tính minh bạch của giá thành xăng dầu, nên đã có những lý giải khác nhau. Ông Tú khẳng định, thời gian tới, Bộ Công thương sẽ chỉ đạo các DN thực hiện công tác thông tin tốt hơn nữa để người tiêu dùng biết rõ cơ cấu giá. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra cũng sẽ được các cơ quan quản lý tiến hành sát sao.