Hải quan điện tử: Lực đẩy cắt giảm thủ tục hành chính

Sau 4 năm Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh thí điểm thủ tục hải quan điện tử, hiện hình thức khai báo từ xa (giao dịch qua cổng mạng internet) chiếm hơn 90% tờ khai, đem lại nhiều tiện ích cho doanh nghiệp (DN). Mức độ tự động hóa dần được nâng cấp xuyên suốt quy trình, giúp rút ngắn thời gian từ khâu khai báo đến thông quan lô hàng chỉ còn 1/10 so với trước, từng bước tiếp cận năng lực hải quan các nước trong khu vực ASEAN.
 

90% khai báo qua mạng

Thủ tục khai báo điện tử (khai báo từ xa) đã được Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh triển khai tại 12/12 chi cục, chiếm tỷ lệ hơn 90% lượng tờ khai, chỉ còn số ít trường hợp xuất, nhập hàng phi mậu dịch hoặc DN nhỏ lẻ còn kê khai thủ công. Tại Chi cục Hải quan quản lý hàng gia công, 100% DN đều thực hiện khai báo điện tử. Việc mở tờ khai điện tử tạo nhiều thuận lợi cho DN, không phải tập trung dồn về trụ sở các chi cục hải quan chờ đợi, chuyện chỉnh sửa sai sót, hoàn chỉnh hồ sơ cũng dễ dàng nhanh chóng hơn, tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Đối với 380 DN thực hiện thí điểm toàn bộ quy trình thủ tục hải quan điện tử (khai báo, kiểm tra, tính thuế, thông quan) sau 4 năm đã thông quan 113.807 lô hàng, trị giá 12,1 tỷ USD rút ngắn thời gian thông quan luồng xanh (miễn kiểm tra hải quan) chỉ còn 5-10 phút, luồng vàng (kiểm tra hồ sơ) 20-30 phút, luồng đỏ (kiểm tra hàng hóa thực tế) 2-4 giờ. Tuy nhiên, do mức độ điện tử hóa và tự động của hệ thống chưa hoàn thiện nên đôi khi vẫn còn mất thời gian kiểm tra, đối chiếu hồ sơ, tính thuế như thủ tục thông thường.

Hiện Hải quan TP đang xây dựng bãi kiểm tra hàng hóa tập trung với quy mô hiện đại và tiến hành lắp đặt máy soi côngtennơ tại cảng Cát Lái (quận 2), dự kiến khoảng tháng 3 sẽ đi vào hoạt động. Trị giá công trình hơn 9 triệu USD, hệ thống thiết bị kỹ thuật có công suất kiểm tra được 20 xe/1giờ, tương đương với 40 côngtennơ loại 20feet/1giờ, khi hoàn thành sẽ nâng cao năng lực quản lý, chống buôn lậu, gian lận thương mại, giúp giải phóng hàng nhanh gấp 6 lần so với hiện nay.

Cắt giảm thủ tục, dồn lực cho "hậu kiểm"
Trong năm 2009, Hải quan TP Hồ Chí Minh đã tổ chức rà soát, đề xuất hủy bỏ, cắt giảm 26 thủ tục hành chính (TTHC) và kiến nghị sửa đổi 8 thủ tục thuộc lĩnh vực hải quan. Cụ thể, hủy bỏ các thủ tục: cấp thẻ ưu tiên thủ tục hải quan cho DN (chuyển thành tiêu chí đưa vào hệ thống quản lý rủi ro), xác nhận thực xuất hàng hóa xuất khẩu, xác nhận tờ khai nguồn gốc xe ô tô, xe hai bánh gắn máy nhập khẩu… Hiện Cục Hải quan TP đang tiếp tục nghiên cứu, lấy ý kiến của cộng đồng DN nhằm mục tiêu cắt giảm 30% trên tổng số 239 TTHC thuộc lĩnh vực hải quan, đồng thời rà soát, kiến nghị giảm thiểu các loại giấy tờ, chứng từ kèm theo, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của người dân và DN.

Tuy nhiên, một số DN lại lợi dụng sự thông thoáng trong môi trường đầu tư, kinh doanh để gian lận thuế. Nghiệp vụ "hậu kiểm" phải "khéo, chuẩn" để bảo đảm thu đúng, thu đủ cho ngân sách và răn đe, chế tài vi phạm, tạo công bằng giữa các DN. Qua tham vấn, Hải quan TP đã bác bỏ 3.442 trường hợp DN khai báo giá thấp, tăng thuế thu nộp 170 tỷ đồng; tổ chức phúc tập 1.547.436 tờ khai, đạt tỷ lệ 98,28%, đề nghị truy thu thuế 5,95 tỷ đồng; kết luận kiểm tra sau thông quan 265 vụ, ra 114 quyết định truy thu thuế 53,27 tỷ đồng. Công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại tập trung giám sát những đối tượng, địa bàn trọng điểm, phát hiện kịp thời, không để hình thành những đường dây, ổ nhóm, lập 3.314 biên bản vi phạm, trong đó có 8 vụ buôn lậu, 2 vụ nhập vũ khí, 78 vụ gian lận thương mại và hơn 3.000 vụ vi phạm thủ tục hải quan, trị giá tang vật tương đương 238 tỷ đồng, thu phạt 3,2 tỷ đồng.

Tiếp theo những thành công trong thí điểm thủ tục hải quan điện tử ở Hải Phòng và TP Hồ Chí Minh, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định tiếp tục thí điểm chương trình đến hết năm 2011 và mở rộng thêm 8 địa phương: Hà Nội, Đà Nẵng, Đồng Nai, Bình Dương, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bà Rịa Vũng Tàu, Quảng Ngãi làm tiền đề quan trọng hướng đến mục tiêu triển khai ứng dụng trong cả nước.