Nông sản Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong xuất khẩu do các yếu tố cạnh tranh và phong tục canh tác tiểu nông. Ảnh: TTXVN |
Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu (XK) nông sản lớn trên thếgiới với những mặt hàng chủ lực là gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu...Tuy nhiên, trên thực tế việc điều phối XK các mặt hàng nông sản gặpkhông ít khó khăn, giá trị kim ngạch thu về chưa tương xứng với tiềmnăng, không ổn định, giá cả lên xuống thất thường, khả năng cạnh tranhtrên thương trường quốc tế rất yếu kém.
Lượng tăng, giá giảm
TheoBộ NN&PTNT, 8 tháng năm 2009, tổng kim ngạch XK nông, lâm, thủy sảnđạt trên 10,2 tỷ USD, giảm khoảng 3% so với cùng kỳ năm ngoái. XK tăngvề lượng nhưng giảm về giá trị đã ảnh hưởng lớn đến thu nhập và đờisống của người nông dân. Trong khi đó nhiều mặt hàng đang mất giá khiếncho các doanh nghiệp XK rơi vào tình trạng mua với giá cao nhưng giábán lại thấp. Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa) cho biết, nếunhư đầu năm 2008, giá cà phê ở mức 42.000 đồng/kg, đến thời điểm tháng6-2009 đã hạ xuống còn 25.500 đồng/kg, sau đó lại giảm liên tục chỉ còn21.500 - 22.000 đồng/kg, thấp nhất trong vòng 3 năm qua. Giá thấp,người trồng cà phê không bán bởi không có lãi, trong khi đó các đại lýcấp 1 cũng giữ hàng để chờ giá lên khiến doanh nghiệp (DN) XK như ngồitrên lửa vì không có hàng giao mà hợp đồng đã được ký từ lâu. Để tránhtình trạng bị kiện vì phá vỡ hợp đồng, nhiều DN đưa ra biện pháp lùithời điểm giao hàng từ tháng 7 sang tháng 9, do đó mỗi tấn cà phê phảibù thêm 35 USD.
Mặcdù là nước XK gạo lớn thứ hai thế giới nhưng giá gạo XK của Việt Namhiện đang ở mức gần thấp nhất thế giới. Tính đến hết ngày 27-8, ViệtNam đã ký XK 5,632 triệu tấn gạo, tăng 66,58% so với cùng kỳ năm 2008nhưng giá trị XK chỉ đạt 1,834 tỷ USD, giảm 3,64%. Giá gạo XK của ViệtNam trong tháng 8 tiếp tục giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu năm 2009.Nhiều mặt hàng khác như hồ tiêu, điều... có tỷ trọng XK hàng đầu thếgiới về số lượng nhưng giá trị mang lại vẫn thấp.
Nhược điểm lối canh tác tiểu nông
Ông Lê Huy Ngọ, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đánh giá,XKnông sản đã bộc lộ không ít nhược điểm của lối canh tác tiểu nông, chưabảo đảm các tiêu chuẩn về chất lượng an toàn thực phẩm, giá thành caodẫn tới sức cạnh tranh thấp, phụ thuộc rất nhiều vào thời vụ, nhiều khicó thị trường nhưng lại chưa chuẩn bị được đầy đủ hàng hóa và ngược lạicó khi thu hoạch rồi lại chưa chuẩn bị được thị trường... Đồng thời,công việc điều hành nông sản ở nước ta hiện quá chồng chéo, nhiều bộ,ngành chủ quản, nhưng lại dường như không có cơ quan nào làm "nhạctrưởng". Vì vậy, mối liên kết các khâu trong ngành hàng thường rời rạc,luôn bất cập.
Cácchuyên gia kinh tế cho rằng, do nguồn vốn kinh doanh của phần lớn cácDN dựa vào vốn vay nên thiếu chủ động, chưa tạo được tiếng nói có trọnglượng trên thương trường quốc tế. Bên cạnh đó, các DN xuất khẩu làm ăntheo kiểu "mạnh ai nấy lo", cạnh tranh không lành mạnh trên thị trườngthế giới bằng cách bán phá giá, làm cho nông sản của Việt Nam gặp khókhăn; thậm chí xuất hiện một số DN làm ăn gian dối, bán hàng kém chấtlượng…
Theoông Ngọ, để hàng nông sản phát triển bền vững và tránh tình trạng XK sốlượng tăng nhưng giá giảm, hay được mùa mất giá như hiện nay thì các cơquan có liên quan phải thống nhất quản lý, đồng thời có thể giao quyềnđiều hành cho các hiệp hội hoặc liên đoàn ngành hàng. Hiệp hội phải cóchuyên gia về thị trường, sản xuất, khoa học công nghệ và cả tổ chứcsản xuất. Ngoài ra, hiệp hội phải có quyền lực điều tiết trong tất cảcác khâu: từ sản xuất, tiêu thụ, giám sát chất lượng và an toàn vệ sinhthực phẩm.
Ngoàira, các DN phải cùng nhau liên kết lại. Nông sản XK của Việt Nam muốnđáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm số lượng, chất lượng tốt, giao hàngđúng thời gian thì phải có sự liên kết chặt chẽ giữa 4 "nhà". Đặc biệt,sản phẩm nông sản XK phải đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm,không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật…
(Theo Quỳnh Dung // Hanoimoi Online)
Chuyển nhượng, cho thuê hoặc hợp tác phát triển nội dung trên các tên miền:
Quý vị quan tâm xin liên hệ: tieulong@6vnn.com