Lộ trình triển khai phần mềm mã nguồn mở- Có khả thi?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Xây dựng và triển khai các ứng dụng phần mềm mã nguồn mở (PMNM) đang được coi là một trong những giải pháp tối ưu giúp giảm thiểu tối đa kinh phí bản quyền. Đồng thời, khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp CNTT trong nước phát triển sản phẩm của mình, từng bước tham gia vào thị trường phần mềm ở khu vực và trên thế giới...

Khai thác đối đa lợi ích

Đối với Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng, trong điều kiện hiện tại, việc đẩy mạnh, đưa các ứng dụng của phần mềm mã nguồn mở đến các cơ quan, người sử dụng là hợp lý. Bởi chỉ cần chuyển đổi một phần mềm thương mại như ứng dụng văn phòng Microsoft Office sang sử dụng phần mềm nguồn mở Open Office cũng có thể tiết kiệm khoản chi phí lớn và giảm đáng kể nạn sao chép, sử dụng phần mềm không bản quyền ngay tại một cơ quan đó. Mozilla Firefox thay cho trình duyệt Web IE của Microsoft, rồi Thunderbird thay cho phần mềm thư điện tử Microsoft Outlook hay Outlook Express là những phương án thay thế khá hợp lý trong thời điểm hiện tại.

Nếu xét ở khía cạnh giấy phép sử dụng, PMNM được hiểu là tự do sử dụng, sửa đổi, cải tiến và tự do phát hành. Còn xét trên khía cạnh phát triển, PMNM mang "tính mở" và sự tương tác rộng trong quá trình phát triển phần mềm. Như vậy, khuyến khích sử dụng và phát triển PMNM không phải để loại trừ các môi trường khác mà đa dạng hoá và khai thác tối đa lợi ích các môi trường ứng dụng

Nhiều băn khoăn

Trong lộ trình đi tới việc sử dụng rộng rãi PMNM, vẫn còn rất nhiều băn khoăn, nghi ngại. Nhiều người vẫn cho rằng PMNM không đáng tin cậy hoặc không được hỗ trợ tốt và e ngại, những PMNM hiện nay chưa chắc đã “cho không” hoàn toàn mà lại trói buộc người dùng ở việc phải thay đổi theo đúng thói quen của người sáng tạo. Đứng ở góc độ người dùng, không phải ai cũng có khả năng lập trình để chỉnh sửa những gì họ đang sử dụng. Nếu việc dùng phần mềm mới không đem lại hiệu năng vượt trội hơn phần mềm cũ, so với lượng chi phí phải đầu tư thì liệu PMNM có thực sự “cho không”? Tuy chi phí mua phần mềm nguồn mở rẻ hơn phần mềm thương mại, song chưa chắc chi phí sở hữu phần mềm nguồn mở (bao gồm toàn bộ chi phí: mua phần mềm ban đầu, chuyển đổi từ ứng dụng cũ sang ứng dụng mới, đào tạo huấn luyện người sử dụng, bảo trì hệ thống) đã rẻ hơn phần mềm thương mại.

Không ít ý kiến khác lại cho rằng, không thể xem phần mềm nguồn mở như một giải pháp lâu dài và bền vững cho việc khắc phục tình trạng vi phạm bản quyền, bởi trên thực tế phần mềm nguồn mở trao đổi tự do không có nghĩa miễn phí. Nó chỉ miễn phí về mã nguồn chứ không miễn phí đối với sản phẩm hoàn chỉnh. Đó là chưa kể, những quy định trong việc phát triển phần mềm mã nguồn mở cũng rất khắt khe, nếu vi phạm, những người phát triển phần mềm có thể phải đền bù số tiền lớn hơn rất nhiều so với số tiền để mua phần mềm thương mại.

Nguyên nhân chính khiến nhiều người không nghĩ đến chuyện chuyển sang PMNM không phải mã đóng hay mã mở ưu việt hơn mà chính là sự e ngại chuyển sang cái mới. Khó thay đổi thói quen của người dùng với các sản phẩm phần mềm của Microsoft đang được sử dụng rộng rãi trong các cơ quan, tổ chức. Trong khi đó, PMNM thiếu mất tính tiện dụng vốn là đặc trưng của phần mềm thương mại. Ngay trên địa bàn thành phố, khi Thủ tướng phê duyệt chương trình phát triển phần mềm nguồn mở giai đoạn 2004-2008, đã có một số cơ quan đưa PMNM vào sử dụng. Tuy nhiên, đến nay, sau một thời gian vướng phải những bất tiện, khó thích nghi đã quay trở lại dùng phần mềm mã đóng mặc dù biết rất rõ những ưu thế của PMNM.

“Vừa đóng, vừa mở”

Cần suy tính kỹ trước khi quyết định thay thế các phần mềm thương mại bằng phần mềm mã nguồn mở. Đó là tâm lý chung của lãnh đạo không ít cơ quan, đơn vị cho dù Bộ Thông tin – Truyền thông đã đưa ra thời hạn và mức độ áp dụng cụ thể cho các cơ quan nhà nước. Câu hỏi “chuyển đổi sử dụng phần mềm mã nguồn mở - nên đi theo lộ trình nào” Cần phải được giải quyết. Hiện nay, phương án "vừa đóng, vừa mở", tức một số ứng dụng sẽ là mã mở trong khi nhiều chương trình khác vẫn là mã đóng nhằm tận dụng những điểm mạnh của cả phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở đang được coi là phương án tối ưu.

Xác định lộ trình chuyển sang sử dụng phần mềm nguồn mở cần phù hợp với yêu cầu ứng dụng, trình độ làm chủ công nghệ và việc thay đổi thói quen người sử dụng, Sở Thông tin - Truyền thông đang từng bước đưa PMNM tiếp cận với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố.

Nhiều người am hiểu lĩnh vực này cho rằng, với những giải pháp về phát triển PMNM được triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả sẽ như mong muốn. Song phần mềm nguồn mở và phần mềm nguồn đóng sẽ cùng tồn tại để bổ sung những điểm mạnh, khắc phục khiếm khuyết cho nhau, tạo nền tảng cho việc phát triển và triển khai thực tế các hệ thống phần mềm ứng dụng nhằm đạt mục tiêu cao nhất là khả thi, thiết thực và hiệu quả. 

(Theo Hà Giang // Báo Hải Phòng)