Gã đồ tể vùng Bu-ta-rê

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Phần tử bị truy nã gắt gao nhất Ru-an-đa, kẻ đóng vai trò chủ chốt trong nạn diệt chủng kinh hoàng ở quốc gia châu Phi năm 1994, I-đen-phôn-xê Ni-dây-i-ma-na đã bị bắt tại một khách sạn ở thủ đô Cam-pa-la của U-gan-đa ngày 6-10 vừa qua trong một chiến dịch phối hợp giữa lực lượng an ninh U-gan-đa và cảnh sát quốc tế.

Ni-dây-i-ma-na còn được biết đến với biệt danh "Gã đồ tể vùng Bu-ta-rê", bị sa lưới khi đang trên đường từ Cộng hòa Dân chủ Công-gô sang Kê-ni-a với giấy tờ tùy thân giả mạo. Hiện tên này đã được dẫn độ tới Tòa án Hình sự quốc tế về Ru-an-đa tại A-ru-xa, Tan-da-ni-a. Chính phủ Ru-an-đa hoan nghênh vụ bắt giữ nhưng cho rằngNi-dây-i-ma-na nên được xét xử tại quốc gia này. "Không có giới hạn thời gian cho công lý. Dù nó đến sớm hay muộn thì đó vẫn là điều chúng tôi mong muốn được chứng kiến. 15 năm vẫn còn là ngắn ngủi so với những gì đã xảy ra tại Ru-an-đa. Có nhiều nạn nhân vẫn chưa thể quên quá khứ và họ vẫn chưa nhìn thấy sự phán xét của luật pháp", An-phôn-xê Nơ-cu-xi, người phát ngôn công tố viên trưởng cho biết. Vào tháng 11-2000, Tòa án LHQ đã đưa ra bản cáo trạng dài 22 trang, trong đó cáo buộc Ni-dây-i-ma-na các tội danh diệt chủng, đồng lõa diệt chủng, trực tiếp và công khai xúi giục hành vi này cũng như phạm tội ác chống lại loài người.

Sinh ra tại Gi-se-ni-i, một vùng lãnh thổ Ru-an-đa gần hồ Ki-vu và biên giới Cộng hòa Dân chủ Công-gô, Ni-dây-i-ma-na là phó chỉ huy tình báo và mang hàm đại úy của Trường Đào tạo lính đặc nhiệm Ru-an-đa - ESO vào năm 1994, thời điểm vụ thanh trừng sắc tộc xảy ra. Cùng quê với Tổng thống người Hu-tu của Ru-an-đa lúc bấy giờ, ông Giu-ve-nan Ha-bi-a-ri-ma-na, Ni-dây-i-ma-na được xem là thành viên của "nhóm thân tín" gồm những quan chức cấp cao trong chính phủ nước này. Sự kết hợp giữa chức vụ và những đặc quyền đã trao cho Ni-dây-i-ma-na quyền chỉ huy những sĩ quan và binh sĩ của ESO. Ngày 6-4-1994, chiếc máy bay chở Tổng thống Ha-bi-a-ri-ma-na bị trúng tên lửa khi đang chuẩn bị hạ cánh xuống Ki-ga-li, Ru-an-đa. Sự kiện này được xem như sự mở màn cho vụ diệt chủng vài ngày sau khi Ni-dây-i-ma-na tham gia buổi lễ tuyên thệ của chính phủ mới ở thị trấn đông nam Bu-ta-rê, trong đó tân Tổng thống Ru-an-đa công khai đưa ra lời kêu gọi thanh trừng cộng đồng người Tút-xi thiểu số đã sinh sống dưới chính quyền của người Hu-tu suốt 3 thập kỷ. Kể từ thời điểm này và chỉ trong vòng 100 ngày sau đó, khoảng 800.000 người Tút-xi và Hu-tu ôn hòa bất hợp tác với nhà cầm quyền đã bị giết chết ở khu vực thị trấn Bu-ta-rê, tạo nên vụ giết người hàng loạt có diễn biến nhanh nhất trong lịch sử nhân loại.

Một trong những nạn nhân của Ni-dây-i-ma-na là Hoàng hậu người Tút-xi Rô-xa-li-e Gi-can-đa, vợ góa của Vua Mu-ta-ra III, người đã qua đời vào năm 1959 ngay trước khi Ru-an-đa tuyên bố trở thành một nước cộng hòa độc lập. Lính Hu-tu đã đưa Hoàng hậu Gi-can-đa, lúc đó đã vào tuổi 80 khỏi căn nhà ở Bu-ta-rê và bắn chết biểu tượng tinh thần của người Ru-an-đa ngay ở khu vực phía sau bảo tàng quốc gia. Chúng cũng đã hạ sát một số người hầu của hoàng hậu và cướp bóc tiền của. Tuy nhiên, so với nhiều đồng bào, cái chết của bà còn diễn ra nhanh chóng khi rất nhiều nạn nhân đã bị tra tấn dã man bằng dao, rìu hay những vũ khí tự tạo được làm từ gỗ, đinh và chết trong sự đau đớn tột cùng. Tay chân của Ni-dây-i-ma-na đồng thời nhận lệnh thảm sát tại Trường Đại học Bu-ta-rê, giết chết các giảng viên, sinh viên của trường trong một kế hoạch nhằm tận diệt các trí thức người Tút-xi. Để binh sĩ dưới quyền "thoải mái" hành động mà không bị bất kỳ ai "can thiệp", Ni-dây-i-ma-na đã cho lập hàng rào các trạm kiểm soát trên đường phố.

Cuộc thanh trừng sắc tộc tàn bạo kết thúc khi lực lượng du kích Tút-xi lên nắm quyền ở Ki-ga-li và giống như hàng ngàn người Hu-tu khác, Ni-dây-i-ma-na chạy trốn khỏi Ru-an-đa và tị nạn ở Cộng hòa Dân chủ Công-gô, nơi nhà chức trách cho rằng hắn hoạt động trong nhóm phiến quân thân Hu-tu, Mặt trận Dân chủ Giải phóng Ru-an-đa (FDLR). Năm 2002, Mỹ đã xác định Ni-dây-i-ma-na là một trong 8 phần tử có vai trò quan trọng nhất trong vụ diệt chủng và treo giải thưởng 5 triệu USD cho người cung cấp thông tin bắt được hắn.

(Theo Minh Nhật // Hanoimoi Online)