Nhà tù “nhân văn nhất thế giới”

Màn đồng ca của 30 người mặc trang phục màu xanh của cảnh sát cùng cất cao tiếng hát qua bài We are the world (Chúng ta là thế giới).

Nhà tù lớn thứ hai này của Na Uy được xây dựng và hoạt động với mục đích tăng khả năng tái hòa nhập xã hội cho các tù nhân sau khi ra trại. Với diện tích 30ha, có thể chứa được 252 tù nhân ở một khu rừng phía đông nam Na Uy, nhà tù giống như một phòng thu âm thanh, có đường chạy bộ và có nhà nghỉ cho gia đình thân nhân của người tù khi họ đến thăm và nghỉ qua đêm. Mùi của nhà tù cũng sẽ không giống với phần lớn các nhà tù khác: sẽ là những mùi cam từ “phòng thí nghiệm nhà bếp” mà tù nhân học nấu ăn.

Nhà tù Halden Fengsel hoạt động theo nguyên tắc: đối xử với các tù nhân một cách nhân văn sẽ càng khiến họ có thêm nhiều cơ hội hòa nhập với xã hội sau này. “Khi các tù nhân mới đến, nhiều người trông rất khủng khiếp” - Hoidal, giám đốc nhà tù, cho biết. Nhà tù Halden là nơi giam giữ các tội phạm buôn ma túy, giết người, cưỡng dâm và nhiều loại trọng án khác.

“Chúng tôi muốn nâng đỡ họ, đem đến cho họ sự tự tin thông qua giáo dục, làm việc, và khi rời nhà tù họ sẽ là người tốt hơn”. Mỗi quốc gia đều theo dõi tỉ lệ tái phạm của tù nhân khác nhau, nhưng mô hình của Na Uy đang tỏ ra có hiệu quả. Trong vòng hai năm sau khi ra tù, chỉ có 20% tù nhân Na Uy vào lại trại giam. Ở Mỹ và Anh, tỉ lệ này là 50% và 60%. Na Uy cũng là quốc gia ít có tội phạm trên thế giới.

Nhà tù Halden Fengsel được thiết kế đặc biệt để giúp tù nhân có khả năng phục hồi cao hơn. “Điều quan trọng nhất là nhà tù trông càng giống xã hội bên ngoài càng tốt” - Hans Henrik Hoilund, một trong những kiến trúc sư, cho biết. Mỗi phòng giam giống như phòng ký túc xá, có tivi màn hình phẳng và tủ lạnh nhỏ. Phòng giam có cửa sổ rộng để có nhiều ánh sáng vào phòng, không có song sắt. Cứ 10-12 phòng giam sẽ có một bếp và phòng khách chung, với ghế sofa, bàn uống cà phê...

Tuy nhiên, tài sản quý nhất của nhà tù là mối quan hệ giữa nhân viên và tù nhân. Giám thị nhà tù không mang súng vì nó tạo ra khoảng cách xã hội và sự lấn át không cần thiết. Họ thường ăn uống và chơi thể thao với tù nhân. “Nhiều tù nhân xuất thân từ những gia đình không tốt, vì vậy nhà tù muốn tạo ra không khí gia đình” - kiến trúc sư Per Hojgaard Nielsen nói. Một nửa số giám thị nhà tù là nữ giới, điều này được cho là giảm cảm giác gây hấn.

Các nhân viên nhà tù tỏ ra nhiệt tình khi công việc của họ giúp thay đổi nhiều cuộc đời.

“Không ai trong chúng tôi buộc phải làm ở đây. Chúng tôi chọn công việc này - Charlott-Renee Sandvik Clasen, một giáo viên dạy nhạc trong nhà tù và là thành viên của nhóm đồng ca các giám thị của nhà tù Halden, nói - Mục tiêu của chúng tôi là đem lại cho tất cả tù nhân - chúng tôi gọi họ là học trò - một cuộc sống có ý nghĩa bên trong các bức tường này. Sự ấm áp của tình người, chứ không phải là chiếc tivi đắt tiền, mới có thể đem lại ảnh hưởng lâu dài nhất”.