Nhận diện dự án giao thông yếu về năng lực quản lý

Báo cáo của Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông cho thấy, hầu hết các vụ khiếu nại về việc lựa chọn nhà thầu không minh bạch hoặc có dấu hiệu thông thầu đều xảy ra tại các gói thầu phân cấp cho các địa phương làm chủ đầu tư. Trong số này, nổi cộm là Dự án Quốc lộ 28 tránh ngập thuỷ điện Đồng Nai 3&4 do Sở GTVT Lâm Đồng quản lý và Dự án Quốc lộ 2C do Sở GTVT Vĩnh Phúc quản lý. Những sai phạm về đấu thầu tại hai dự án này khá ấu trĩ, khi các ban quản lý dự án dưới quyền thường có dấu hiệu gây khó dễ cho các ứng thầu muốn tiếp cận hồ sơ mời thầu.

Cũng theo ông Việt, công tác quản lý thực hiện dự án là yếu kém thứ hai, khi vẫn còn nhiều dự án không đáp ứng được tiến độ yêu cầu, một số dự án kéo dài nhiều năm chưa hoàn thành và phải gia hạn tiến độ nhiều lần. Chẳng hạn, Quốc lộ 4D đoạn tránh Thị trấn Tam Đường (tỉnh Lai Châu); Quốc lộ 34 Cao Bằng; Quốc lộ 4G Sơn La, đường Mường Nhé- Pắc Ma- A Pa Chải; Quốc lộ 12 đoạn Mường Chà- Điện Biên; Quốc lộ 48 Kim Sơn- Phú Phương- cửa khẩu Thông Thụ... Về chất lượng thi công công trình, một số chủ đầu tư vẫn còn để xảy ra tình trạng công trình bị hư hỏng, gây bức xúc trong dư luận, điển hình như Quốc lộ 91B.

Điều đáng nói là, nếu công tác báo cáo tình hình thực hiện các dự án đầu tư công trình giao thông được các địa phương thực hiện một cách nghiêm túc thì số vụ việc vi phạm chắc chắc sẽ còn cao hơn.

Cho dù được giao nhiệm vụ là cấp quyết định đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực GTVT, nhưng tính đến ngày 1/7/2010, Bộ GTVT mới nhận được 22 trên tổng số 63 báo cáo tổng hợp về tình hình thực hiện các dự án đầu tư của các sở GTVT.

“Một khối lượng rất lớn dự án do UBND các tỉnh quyết định đầu tư đang nằm ngoài tầm kiểm soát của Bộ GTVT”, ông Việt cho biết.

Những hạn chế kể trên đang làm “mờ” đi thành tích giải ngân tại các dự án do các sở GTVT thực hiện.

Được biết, trong năm 2010, có 41 Sở GTVT được giao làm chủ đầu tư các dự án sử dụng nguồn vốn của Bộ GTVT, với tổng vốn hơn 4.346 tỷ đồng. Trong đó, chủ yếu là nguồn vốn trái phiếu chính phủ với 3.520 tỷ đồng, vốn ngân sách là 827 tỷ đồng. Cho đến hết tháng 6/2010, các địa phương đã thực hiện được hơn 3.008 tỷ đồng, đạt 71,5% kế hoạch; giải ngân hơn 2.597 tỷ đồng, đạt 60% kế hoạch.

Đối với các dự án BOT, hiện tại Tổng cục Đường bộ Việt Nam được Bộ GTVT giao nhiệm vụ quản lý và triển khai 19 dự án. Trong số đó có 2 dự án đã hoàn thành là đường tránh Quốc lộ 1A Thanh Hóa và Quốc lộ 1A Hòa Cầm- Hòa Phước.

 “Hầu hết các dự án đang bị chậm tiến độ đều do năng lực quản lý điều hành của các nhà đầu tư còn bất cập”, ông Nguyễn Đức Thắng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam đánh giá.

Tiêu biểu cho những dự án BOT giao thông “tai tiếng” nhất là Dự án Quốc lộ 1 đường tránh TP. Hà Tĩnh có tổng mức đầu tư là 458 tỷ đồng do Tập đoàn Sông Đà làm chủ đầu tư với thời gian hoàn vốn là 22 năm 9 tháng. Chưa đầy 1 năm kể từ thời điểm thông xe (tháng 12/2008), ở nhiều nơi, mặt đường đã bị bong bật, rạn nứt… Trong khi đó, nhà đầu tư này lại đang đề nghị điều chỉnh thời gian thu phí hoàn vốn do thay đổi tổng mức đầu tư.

“Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền gặp khó trong việc kiểm soát chất lượng công trình do các quy định hiện hành quy trách nhiệm này cho các chủ đầu tư”, ông Thắng lý giải.

Thứ trưởng Bộ GTVT Ngô Thịnh Đức cho rằng, cùng với việc nâng cao chất lượng quản lý của hai chủ thể này, các cơ quan chức năng của Bộ và các chủ đầu tư địa phương, nhà đầu tư BOT phải có sự phối hợp chặt chẽ, có cơ chế cụ thể, đồng bộ để siết chặt quản lý nâng cao chất lượng dự án. Thời gian qua, Bộ GTVT đã thực hiện cơ chế phân cấp mạnh cho các chủ đầu tư, tuy nhiên, đi cùng với việc làm này thì cần phải giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm những vi phạm về tiến độ cũng như chất lượng công trình.

“Do việc bố trí vốn cho các dự án rất khó khăn, chính vì vậy, dự án nào kết thúc trong năm 2010 thì ưu tiên vốn để hoàn thành dứt điểm. Dự án nào chậm tiến độ thì kiên quyết cắt vốn, điều chuyển cho dự án khác”, ông Đức khẳng định.