Thừa ngoại tệ để cho vay …

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

 Có tình trạng ngân hàng thừa ngoại tệ để cho vay, nhưng lại thiếu ngoại tệ để bán cho đối tượng có nhu cầu vì nhiều tổ chức kinh tế và người dân có ngoại tệ chỉ muốn nắm giữ hoặc gửi ngân hàng, không bán cho ngân hàng.

Thực tế bức xúc này nổi cộm trong bài viết của chuyên gia Phí Đăng Minh, nguyên là Vụ phó Vụ Quản lý ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước) về những bất cập quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức tín dụng và quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức kinh tế và cá nhân.

Theo chuyên gia Phí Đăng Minh, quyết định điều chỉnh tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước nhận được nhiều ý kiến ủng hộ của các chuyên gia tiền tệ. Theo đó, việc điều chỉnh tỷ giá có thể đưa tỷ giá chính thức sát với tỷ giá thị trường, tổ chức kinh tế và cá nhân sẽ bán ngoại tệ cho ngân hàng nhiều hơn, giao dịch ngoại tệ sẽ dễ dàng hơn, tính minh bạch của thị trường cao hơn, sẽ không còn cảnh tổ chức kinh tế và ngân hàng mua bán chui ngoại tệ, gây ra nhiều hệ quả xấu cho cả các ngân hàng và khách hàng.

Tuy nhiên, việc duy trì và giữ tỷ giá chính thức sát với tỷ giá thị trường là vấn đề rất khó cho cơ quan quản lý, khi mà tỷ giá biến động do nhiều nguyên nhân như lạm phát cao, thâm hụt cán cân thương mại lớn, và đặc biệt là việc các tổ chức kinh tế, cá nhân đầu cơ găm giữ ngoại tệ, làm cho cân đối cung cầu ngoại tệ bị mất cân đối nghiêm trọng, gây áp lực lớn lên tỷ giá.

Chuyên gia Phí Đăng Minh cho rằng, rất cần nghiên cứu và phân tích một cách khách quan để tìm ra nguyên nhân làm cho các tổ chức kinh tế và người dân ham muốn găm giữ ngoại tệ? Cần xác định rõ cơ chế quản lý ngoại hối thông thoáng như hiện nay có tạo điều kiện cho việc găm giữ ngoại tệ hay không?
 
 Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, mức độ tự do hóa các giao dịch ngoại hối của Việt Nam hiện nay đã ngang với các nước có dự trữ ngoại hối lớn, đủ sức can thiệp và đáp ứng cho thị trường. Pháp lệnh Ngoại hối của Việt Nam ban hành năm 2005 được đánh giá là có độ mở lớn hơn điều lệ quản lý ngoại hối của Trung Quốc ban hành năm 2008, các quy định về giao dịch vãng lai có độ mở ngang nhau, các giao dịch vốn được thực hiện tự do hơn và rất thông thoáng.

Tuy nhiên, Việt Nam là nước có nền kinh tế phát triển chưa thực sự bền vững, lạm phát cao, dự trữ ngoại hối của nhà nước còn mỏng, nhập siêu tăng qua các năm, nếu hoạt động ngoại hối được tự do quá, sẽ gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước, gây sức ép lên tỷ giá và ngăn cản việc tăng dự trữ ngoại hối.

Chuyên gia Phí Đăng Minh cho rằng, chúng ta cần học tập Trung Quốc là nước có nhiều kinh nghiệm giải quyết vấn đề tỷ giá và vấn đề mất cân đối về ngoại tệ.

Để phối hợp chính sách điều chỉnh tỷ giá và bảo đảm cân đối cung cầu ngoại tệ, trong các năm từ 1994 đến 1996, nước này thực hiện chính sách kết hối ngoại tệ 100%, nghiêm cấm việc giữ và sử dụng ngoại tệ.

Năm 2002, Trung Quốc mới cho phép các doanh nghiệp trên được tự giữ ngoại tệ trên tài khoản với mức không quá 20% nguồn thu ngoại tệ từ giao dịch vãng lai.

Năm 2007, dự trữ ngoại hối Trung Quốc đạt 1.528,249 tỷ USD, cán cân vãng lai thặng dư 371,832 tỷ USD, cán cân vốn thặng dư 73,454 tỷ USD, khi đó Trung Quốc mới xóa bỏ chính sách kết hối ngoại tệ.

Cần chú ý là Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO với điều kiện phải cam kết mở cửa lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm và chứng khoán và việc yêu cầu các tổ chức kinh tế bán ngoại tệ cho ngân hàng không cản trở việc gia nhập này.

Trung Quốc còn tăng cường công tác quản lý chính sách cho vay ngoại tệ, cho đến cuối năm 2002 mới ban hành quy chế cho vay ngoại tệ để hướng dẫn các ngân hàng thương mại cho các tổ chức kinh tế trong nước vay ngoại tệ với các điều kiện không dễ dàng.

Giao dịch vốn luôn là lĩnh vực nóng được quản lý chặt chẽ, cho đến nay Trung Quốc vẫn chưa thực hiện tự do hóa giao dịch vốn. Nhờ thực hiện các chính sách quản lý ngoại hối đồng bộ và linh hoạt, Trung Quốc đã thành công trong việc điều hành tỷ giá, giải quyết được các khó khăn về cung cầu ngoại tệ, đảm bảo cung ứng đầy đủ nhu cầu  ngoại tệ cho nền kinh tế phát triển.

Theo chuyên gia Phí Đăng Minh, nghiên cứu các quy định về quản lý ngoại hối của Việt Nam cũng cho thấy, có một bất cập về quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức tín dụng và quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức kinh tế và cá nhân. Quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức tín dụng rất hạn chế, trong khi quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức kinh tế rất lớn, điều này đã tạo nên mất cân đối lớn giữa khả năng mua được ngoại tệ của tổ chức tín dụng và nghĩa vụ bán ngoại tệ của tổ chức tín dụng theo yêu cầu của tổ chức kinh tế và người dân.

Do đó, cho dù các năm cán cân thanh toán tổng thể có bội thu, nhưng quyền sở hữu ngoại tệ của tổ chức tín dụng không có thì cũng không cân đối được nguồn ngoại tệ cho nền kinh tế, vẫn gây sức ép lên tỷ giá.

Phân tích bảng cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam cho thấy, những năm gần đây tiền gửi ngoại tệ của các tổ chức kinh tế và dân cư luôn ở mức cao. Cụ thể năm 2008, tiền gửi ngoại tệ của tổ chức kinh tế là 10,61 tỷ USD, tiền gửi ngoại tệ của dân cư là 7,70 tỷ USD. Năm 2009 tiền gửi của hai đối tượng trên là 11,7 tỷ USD và 9,26 tỷ USD. Năm 2010 là 10,78 tỷ USD và 10,64 tỷ USD.

Chuyên gia Phí Đăng Minh nêu rõ, Trong điều kiện mất cân đối về cung cầu ngoại tệ gây sức ép lên tỷ giá, nếu các ngân hàng thương mại mua được số ngoại tệ chưa cần dùng đến nói trên, hoặc chỉ cần mua được số ngoại tệ gửi tại ngân hàng của các doanh nghiệp, thì các khó khăn về ngoại tệ có thể sẽ được tháo gỡ.

Bởi vậy, các cơ quan chức năng cần xem xét lại các quy định trong pháp lệnh ngoại hối để xử lý việc mất cân đối trong quyền sở hữu ngoại tệ của các tổ chức tín dụng và quyền sở hữu ngoại tệ của các tổ chức kinh tế, cá nhân. Theo người viết, chỉ khi nào quyền sở hữu ngoại tệ của các tổ chức tín dụng được đảm bảo, vấn đề mất cân đối về cung cầu ngoại tệ gây sức ép lên tỷ giá mới có thể giải quyết được.

(tamnhin)