TS. Nguyễn Minh Phong: Đối sách chống làm giá vàng

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Nếu giá vàng biến thiên chóng mặt nhiều lần hơn và với mức vượt xa động thái chung của vàng thế giới; Nếu sự chệnh lệch giá vàng trong nước với nước ngoài này vượt xa khoảng cách 15 USD nêu trên; Và nếu có sự giãn cách lớn giữa giá niêm yết mua và bán của DN kinh doanh vàng là 3 dấu hiệu điển hình đồng nghĩa với hiện tượng thị trường vàng trong nước đang bị làm giá, bị lũng đoạn và đầu cơ có tổ chức, với những hệ quả luôn là người dân và Nhà nước là người bị thiệt lớn nhất và cuối cùng.

3 dấu hiệu làm giá

Năm 2010 đánh dấu đỉnh cao của một thập kỷ liền tăng giá liên tục, giá vàng thế giới lập kỷ lục ấn tượng nhất trong lịch sử là 1.430,95 USD/ounce vào trung tuần tháng 11/2010, so với mức 1.096 USD ngày đầu năm 2010 (tức tăng 30,5%) và mức 270 USD  cách đây 10 năm (tăng 530%). Tương tự, giá vàng trong nước cũng đạt đỉnh cao kỷ lục nhất từ trước đến nay là 3,830 triệu đồng/chỉ vào ngày 9/11/2010 so với mức giá dưới 2 triệu đồng/chỉ vào quý I/2009 (tăngkhoảng 200%)...

Bước sang tháng 1/ 2011, giá vàng trong nước “phập phồng” trong  mốc từ 3,5- 3,6 triệu đồng/chỉ  và mới vọt qua ngưỡng 3,6 triệu đồng /chỉ vào ngày 9/2/2011 (khi giá vàng thế giới tăng mạnh mẽ dao động trên biên độ khá rộng 1.350-1.367 USD trong phiên giao dịch New York ngày 8/2/2011, vượt mức 1.367 USD/ ounce)... Điều đáng chú ý là biên độ giao dịch giá khá rộng cả trên thị trường trong nước và  nước ngoài. Giá vàng thế giới giao động từ 1.350-1.367 USD/ounce. Khoảng cách mua - bán vàng trong nước từ 100.000 -140.000 đồng/chỉ và độ vênh giá trong nước cao hơn giá nước ngoài cũng khoảng 100.000đ/chỉ.

Tuy nhiên, bước sang những ngày đầu tháng 3/2011, giá vàng thế giới vượt ngưỡng cao nhất năm 2010 và  đã lập kỷ lục mới chạm mốc 1.445,7USD/ounce (cao nhất từ trước đến nay), dù trụ ở mức này không lâu lại quay đầu giảm giá. Trong khi đó, giá vàng trong nước  lại vận động tăng, giảm không phải lúc nào cũng đồng điệu với giá vàng thế giới.

Từ tháng 4- 9/8/2011, giá vàng SJC đã tăng gần 10 triệu đồng một lượng. Vào tuần đầu tháng 4/2011, giá vàng thế giới vẫn quanh quẩn dưới 1.480 USD một ounce, và vàng SJC của Việt Nam ngấp nghé 37 triệu đồng một lượng. Giá vàng thế giới chỉ sau hai ngày đã tăng hơn 130 USD, chạm kỷ lục gần 1.780 USD trong ngày 9/8/2011, trong khi giá vàng trong nước cùng thời điểm so sánh đã tăng vọt  gần 5 triệu đồng/ lượng, đạt tới 46,2 triệu đồng/lượng, tạo giãn cách với giá thế giới tới 2 triệu đồng/lượng, gần như lặp lại kịch bản của tháng 11/2009 và tháng 10/2010. Và cũng chỉ 24 giờ sau khi Ngân hàng Trung ương cho phép nhập khẩu 5 tấn vàng, giá trong nước đã dịu bớt 1.8 triệu đồng và giãn cách mua vào-bán ra của DN kinh doanh vàng đã thu hẹp từ 900.000đ xuống dưới 200.000đ; Trong khi trên thị trường quốc tế, giá giao ngay đạt 1.764 USD một ounce).

Về nguyên tắc, hiếm có sự cào bằng giá cả vàng giữa các thị trường, kể cả khi kinh doanh vàng theo mạng điện tử, do những chi phí trực tiếp gắn với các thao tác kỹ thuật, phí quản lý và các khoản chi phí vận chuyển, phân phối, bảo quản vàng vật chất... Sự chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới thường trở thành động lực kích hoạt hoạt hoặc dập tắt các động lực đầu tư, cũng như làm bùng lên các hoạt động đầu cơ, nhân bội những hành vi bột phát và tâm lý đám đông. Quy mô và tầm ảnh hưởng của chúng có thể vượt tầm kiểm soát và gây hệ lụy to lớn không chỉ cho nhà đầu tư, mà còn cho sự ổn định chung của nền kinh tế và hiệu quả của chính sách quản lý của nhà nước.

Theo quan sát thị trường, sự chênh lệch giá vàng trong và ngoài nước hiện tại khoảng dưới 15 USD/lượng vàng ( khoảng 200-300 ngàn đồng) là mức hợp lý cho những chi phí nêu trên, và do đó không tạo ra những cơn sốt vàng hay các hoạt động buôn lậu, đầu cơ trong giả định có sự liên thông trực tiếp thị trường trong và ngoài nước, tức không có sự cấm đoán xuât hay nhập khẩu vàng nào từ phía cơ quan chức năng nhà nước.

Nếu giá vàng biến thiên chóng mặt nhiều lần hơn và với mức vượt xa động thái chung của vàng thế giới; Nếu sự chệnh lệch giá vàng trong nước với nước ngoài này vượt xa khoảng cách 15 USD nêu trên; Và nếu có sự giãn cách lớn giữa giá niêm yết mua và bán của DN kinh doanh vàng là 3 dấu hiệu điển hình đồng nghĩa với hiện tượng thị trường vàng trong nước đang bị làm giá, bị lũng đoạn và đầu cơ có tổ chức, với những hệ quả luôn là người dân và nhà nước là người bị thiệt lớn nhất và cuối cùng.

“Đọc vị” và ngăn chặn  hiện tượng “làm giá” và lũng đoạn thị trường  vàng  trong nước không quá khó; cái khó là việc vượt qua lợi ích nhóm và lợi ích đặc quyền, cũng như giảm thiểu sự lạm dụng quyền lực cho những mục tiêu ích kỷ của ai đó có liên quan...

Những giải pháp

1. Tăng cường kiểm soát đầu cơ và buôn lậu thị trường

Sự kiểm soát buôn bán và đầu cơ ngoại hối, gồm cả vàng và ngoại tệ, một mặt, sẽ giúp làm lành mạnh và bình ổn tốt hơn các động thái thị trường nhờ cắt bớt các nhu cầu ảo và buôn bán lòng vòng gây tăng giá; mặt khác, nếu cực đoan duy y chí , thiếu minh bạch và không được tổ chức tốt, dễ gây lạm dụng và các biến thái, thậm chí có thể xuất hiện những cú “sốc giá và sốc tâm lý phản vệ” , tạo ra xung lực mới gia tăng mãnh liệt và khó kiểm soát hơn thị trường ngầm và những tổn thương lòng tin và tổn thất quyền lợi của người dân, cũng như những chi phí xã hội không nhỏ khi phản ứng tự phát với các động thái thị trường và chính sách nêu trên.

Việc kiểm tra tình hình mua bán ngoại tệ tại thị trường tự do năm 2011 sẽ thực hiện theo phương thức mới. Theo đó, NHNN phối hợp với các cơ quan chức năng khác như công an, quản lý thị trường... thanh tra, kiểm tra bất ngờ. Những cơ quan này cũng được trao quyền xử phạt khi phát hiện có vi phạm, chứ không cần phải NHNN quyết định như trước. NHNN, quản lý thị trường, công an sẽ tiến hành kiểm tra độc lập chứ không kết hợp liên ngành như những lần trước nhằm tránh bị động trong quá trình triển khai. Mặt khác, các cơ quan quản lý sẽ xử lý mạnh tay đối với các quầy thu đổi ngoại tệ vi phạm quy định bằng hình thức tịch thu tang vật chứ không chỉ phạt hành chính như trước.

2. Bảo đảm sự liên thông trực tiếp thị trường cao

Trong bối cảnh áp lực tăng lạm phát toàn cầu và suy giảm hệ số tín nhiệm, nhất là trái phiếu chính phủ của hàng loạt các con nợ và cả các đồng tiền chủ chốt trên thế giới, xu hướng tiếp tục gia tăng dự trữ vàng vẫn là chủ đạo trong trung hạn, cả ở cấp vĩ mô, lẫn vi mô. Từ hơn 4 thập kỷ nay thế giới không còn chế độ bản vị vàng nữa, tức tiền giấy không được bảo đảm bằng vàng và càng không thể trực tiếp quy đổi ra vàng tại các ngân hàng trung ương theo tỷ lệ do nhà nước quy định; Những đồng tiền chủ chốt trên thế giới ngày càng “nhìn nhau” mà định tỷ giá trong cùng tư thế chủ động  giảm giá đồng bản tệ nhằm bảo đảm tối đa sức cạnh tranh của hàng xuất khẩu  nước mình;  Xu hướng ưa dùng các gói kích cầu, cũng như tình trạng nợ công và thâm hụt ngân sách các cấp Chính phủ; Sự đỏng đảnh của thị trường bất động sản và thị trường chứng khoán toàn cầu càng làm cho tỷ giá thêm bất ổn, các hoạt động đầu tư chứa nhiều rủi ro hơn... Tất cả những yếu tố đó khiến vàng càng trở thành “hầm trú ẩn bảo đảm an toàn tài chính cho cả cấp vĩ mô, lẫn vi mô được ưa chuộng trên toàn thế giới, cả hiện tại, cũng như tương lai.

Trong thời kỳ vàng vẫn tại vị là thước đo giá trị và phương tiện cất trữ quốc tế, giá vàng, vì vậy, ngày càng nhậy cảm, phản ánh những động thái toàn cầu và cũng có sức lan tỏa toàn cầu trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa.

Một nền kinh tế yếu với chính sách đồng tiền yếu vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả của cuộc chiến giá vàng toàn cầu. Đồng thời, giá vàng trong nước ngày càng phản ánh giá vàng thế giới. Người ta không thể “mũ ni che tai”, đóng cửa thị trường vàng trong nước với thị trường vàng thế giới hoặc can thiệp hành chính thô bạo, chủ quan vào dòng chảy thị trường toàn cầu này, nếu không muốn gánh chịu những hệ quả cay đắng và tổn phí đắt đỏ nhất.

Chỉ một tuyên bố cấp hạn ngạch cho nhập khẩu vàng thôi cũng đủ sức hạ sốt giá vàng hàng trăm đô la/lượng, vượt xa nhiều lần mức lợi nhuận thông thường của kinh doanh vàng trong bối cảnh bình thường như nêu trên. Rõ ràng đó là điều không bình thường trong quản lý vàng ở VN. Và đó cũng là minh chứng cho  yêu cầu sớm tạo đột phá thực sự để hoàn thiện thể chế, trước hết là thể chế kinh tế thị trường ở VN theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết 11/NQ-CP ngày 24/2/2011.