Kiến nghị bỏ trần lãi suất huy động

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Kiến nghị bỏ trần lãi suất huy động Phát biểu tại Hội nghị tổng kết ngành ngân hàng khu vực TP. HCM sáng 26/1, các ngân hàng kiến nghị nên sớm bỏ trần lãi suất huy động đang áp dụng hiện nay (10,5%/năm) để tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh huy động vốn ngày một trở nên khó khăn. Đồng thời, lãi suất cơ bản tháng 2/2010 vẫn được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định giữ nguyên mức 8%/năm.

Khổ vì trần lãi suất Chủ trương hỗ trợ lãi suất trong năm 2010 chỉ còn duy trì đối với cho vay trung, dài hạn. Trong khi đó, nguồn vốn huy động về của các ngân hàng hiện nay chủ yếu ở kỳ hạn ngắn ngày. Đồng thời, NHNN đã có Thông tư 15/2009/TT - NHNN về việc giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn. Vì vậy, theo ông Lê Kim Hòa, Giám đốc BIDV Chi nhánh TP. HCM, điều này sẽ tạo khó khăn cho ngân hàng, nhất là khi áp lực huy động vốn tăng cao. Theo ông Lê Văn Phú, Phó tổng giám đốc Ngân hàng liên doanh IndovinaBank (IVB), khó khăn lớn nhất của IVB hiện nay cũng như các ngân hàng khác chính là khó huy động vốn.

Ông Phú cho rằng, mặc dù IVB đã tăng lãi suất huy động vốn VND sát trần cho phép, nhưng Ngân hàng vẫn không tăng được nguồn vốn huy động tiền đồng, do bị hạn chế về mạng lưới hoạt động và cạnh tranh lãi suất giữa các ngân hàng ngày càng trở nên gay gắt hơn. Do đó, IVB đã đưa ra chủ trương hạn chế cho vay VND vào những tháng cuối năm 2009. Vì vậy, kiến nghị được đưa ra từ đại diện của IVB là NHNN nên xem xét từng bước chuyển dần từ cơ chế lãi suất trần huy động và cho vay bằng tiền đồng hiện nay sang cơ chế lãi suất thỏa thuận như trước đây. Qua đó, tạo điều kiện cho các ngân hàng chủ động hơn trong việc xác định mức lãi suất huy động và cho vay. Trên cơ sở lãi suất thị trường và lãi suất điều hành do NHNN công bố (lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, lãi suất thị trường mở), các ngân hàng xác định mức lãi suất huy động phù hợp với sản phẩm huy động vốn và xác định lãi suất cho vay phù hợp với mức độ rủi ro của khách hàng. Còn ông Trần Văn Vĩnh, Tổng giám đốc Ngân hàng Phương Đông (OCB) cho rằng, trong bối cảnh huy động vốn hiện nay thì khó khăn về thanh khoản đối với ngân hàng nhỏ càng cao hơn và tất cả các kỳ hạn huy động vốn hiện nay chủ yếu dưới 12 tháng. Trên 50% kỳ hạn tiền gửi của các ngân hàng nhỏ là trên dưới 3 tháng, cho dù đã áp dụng mức lãi suất tiền gửi sát trần cho phép của NHNN là 10,499%/năm. Vì vậy, nếu thực hiện theo quy định tại Thông tư số 15/2009/TT - NHNN về việc giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn từ 40% trước đây xuống còn 30% hiện nay là rất khó khăn. Mặt khác, theo ông Vĩnh, cơ chế cho vay lãi suất thỏa thuận đối với các khoản vốn phục vụ đời sống hiện nay vô hình chung cũng gây ra sự bất bình đẳng cho khách hàng, làm méo mó thị trường tiền tệ. Ông Vĩnh cho biết, hiện đã có một số nơi cho vay lãi suất thỏa thuận vượt mức 20%/năm. Các nhà băng kiến nghị, NHNN nên sớm bỏ cả trần lãi suất huy động và cho vay để trao lại sự tự chủ cho ngân hàng thương mại. Vì nếu áp dụng trần lãi suất huy động cao sẽ ảnh hưởng đến kết quả hoạt động và lỗi là của ngân hàng. Tổng giám đốc Sacombank, ông Trần Xuân Huy cũng đưa ra ý kiến, việc huy động vốn hiện nay cạnh tranh ngày một gay gắt. Trong đó, nhiều ngân hàng đã đưa ra chính sách cho phép khách hàng rút vốn trước hạn vẫn được hưởng lãi suất có kỳ hạn trên thời gian thực gửi. Do đó, theo ông Huy, nên có quy định về việc rút vốn trước hạn có được tính lãi suất thực sự hay không? Ông Nguyễn Xuân Cảnh, Giám đốc Agribank Chi nhánh TP. HCM cho biết, dù đã cố gắng, nhưng nguồn vốn huy động về của Chi nhánh chỉ tăng trên 10% so với đầu năm 2009. Trong khi đó, hiện lãi suất huy động tiền gửi của Agribank TP. HCM đều áp dụng gần với mức trần huy động cho phép. "Yếu tố lãi suất tiền gửi là rất quan trọng, nhất là khi áp lực từ các kênh đầu tư khác đang tăng lên", ông Cảnh nói và cho rằng, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thu phí cho phát triển tín dụng đang tồn tại trên thị trường hiện nay, vì lãi suất tiền gửi có nơi đã thỏa thuận ngoài mức trần 10,499%, nên cho vay ra với trần 12%/năm chắc chắn sẽ bị lỗ. Cũng theo ông Cảnh, chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra hiện nay là khá mỏng, trong khi nguồn thu của ngân hàng vẫn chủ yếu từ hoạt động cho vay, dù đã nỗ lực gia tăng nguồn thu từ hoạt động dịch vụ. Do đó, việc xem xét bỏ trần lãi suất cần được xem xét. …nhưng cho vay cần ở mức hợp lý Trong báo cáo của NHNN Chi nhánh TP. HCM, ông Hồ Hữu Hạnh cho biết, lãi suất huy động tiền gửi bằng VND của các ngân hàng trên địa bàn liên tục tăng ở những tuần gần đây. Mức lãi suất cao nhất của một số loại kỳ hạn ngắn 3, 6, 9 tháng cũng tiến sát trần 10,5%/năm. Mặt khác, dù chênh lệch lãi suất bình quân đầu vào và đầu ra của các tổ chức tín dụng vẫn ở mức dương, đảm bảo hoạch toán kinh doanh lãi (do áp dụng cơ chế lãi suất thỏa thuận đối với cho vay tiêu dùng và thẻ tín dụng). Tuy nhiên, xu hướng tăng của lãi suất huy động vốn hiện nay theo ông Hạnh, sẽ gây áp lực rất lớn đối với lãi suất cho vay cũng như chi phí hoạt động kinh doanh của ngân hàng và tiềm ẩn rủi ro về lãi suất. Vì vậy, với mục tiêu tăng trưởng huy động vốn theo định hướng hoạt động đưa ra trong năm 2010 của các ngân hàng trên địa bàn TP. HCM từ 25 - 27% và tăng trưởng dư nợ tín dụng ở mức tương tự, Giám đốc NHNN Chi nhánh TP. HCM cho rằng, các ngân hàng cần cho vay ở tỷ lệ hợp lý, tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thương mại và dịch vụ. Đây là hoạt động tín dụng truyền thống và bền vững. Vốn luôn gắn sản xuất - kinh doanh, thúc đẩy sản xuất - kinh doanh phát triển và tạo ra lưu chuyển vốn hiệu quả, để vừa hạn chế rủi ro tín dụng vừa đảm bảo đáp ứng vốn cho nền kinh tế, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, hạn chế rối đa rủi ro nợ xấu. Đặc biệt, trong quá trình này, các ngân hàng cần hết sức thận trọng trong việc cho vay kinh doanh bất động sản, cho vay kinh doanh chứng khoán.

Ông Hạnh cho rằng, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các nhu cầu đầu cơ là tất yếu khách quan. Tuy nhiên, các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng cổ phần cần đặc biệt quan tâm đến việc khai thác và sử dụng vốn hiệu quả. Vì bài học về thanh khoản những tháng đầu năm 2008 vẫn còn giữ nguyên giá trị và việc tăng trưởng tín dụng cao, tăng trưởng nóng luôn tiềm ẩn rủi ro tín dụng cũng như rủi ro thanh khoản là rất cao. Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cho rằng, với tốc độ tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng trên địa bàn TP. HCM năm 2009 là 36,6% so với năm 2008, trong khi huy động vốn của các ngân hàng chỉ đạt mức tăng trưởng khoảng 31% cũng là một điều đáng quan tâm. Đặc biệt, có 5/16 ngân hàng có tỷ lệ dư nợ gấp 2 lần vốn huy động từ thị trường một (tiền gửi từ dân cư và tổ chức kinh tế), tức dùng vốn liên ngân hàng để cho vay. Vì vậy, Thống đốc NHNN đề nghị các ngân hàng này phải xem xét lại việc làm này. Đồng thời, việc các ngân hàng đưa lãi suất huy động vốn lên cao rồi "đẻ" ra các loại phí cho vay là vi phạm luật định và khi thanh tra vào cuộc sẽ xử lý nghiêm. Còn về mức trần lãi suất huy động tiền gửi trước đây khi đưa ra đã có sự đồng thuận giữa các ngân hàng với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam. Theo Thống đốc, NHNN sẽ kiên quyết xây dựng cơ chế lãi suất thỏa thuận càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào tiến trình làm luật của Quốc hội. Thùy Vinh Trong cuộc họp sáng 26/1, các ngân hàng cũng đưa ra kiến nghị đối với thị trường ngoại tệ. Vì theo ông Lê Kim Hòa, đại diện BIDV, vai trò mua bán ngoại tệ của ngân hàng đã mất đi, mà khách hàng chủ yếu tự giao dịch với nhau. Còn theo ông Lê Văn Phú, đại diện IVB, mặc dù NHNN đã có quy chế về tỷ giá niêm yết ngoại tệ với nội tệ, nhưng rất nhiều giao dịch ngoại tệ được thực hiện với tỷ giá vượt quy định của Nhà nước. Điều này gây khó khăn cho IVB cũng như một số ngân hàng khác trong việc mua ngoại tệ theo đúng quy chế ban hành. Vì vậy, IVB ủng hộ quan điểm thực hiện cơ chế tỷ giá thả nổi có sự kiểm soát của Nhà nước. Tuy nhiên, để ổn định thị trường ngoại hối nhằm cung ứng đủ ngoại tệ với giá hợp lý nằm trong quy định, NHNN nên linh hoạt hơn trong điều hành tỷ giá sao cho sát với thị trường, đồng thời tăng cường vai trò giám sát đối với hoạt động giao dịch ngoại tệ và cương quyết xử lý những ngân hàng vi phạm quy định. Ông Trần Xuân Huy (Sacombank) cho biết, lượng kiều hối chuyển về thông qua Ngân hàng trong năm qua đạt con số 850 triệu USD. Song lượng ngoại tệ này không nằm lại Ngân hàng và khách hàng cũng không bán lại cho Sacombank, mà chủ yếu đem ra thị trường tự do bán. Số kiều hối bán lại cho Sacombank chỉ chiếm khoảng 10% trên doanh số 850 triệu USD. Do đó, ông Huy kiến nghị NHNN nên có cơ chế cho phép các ngân hàng thực hiện khuyến mãi trong việc thu mua kiều hối, có nghĩa ngân hàng được mua với giá vượt giá niêm yết theo quy định hiện hành mới có thể thu hút được nguồn ngoại tệ này.

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết ngành ngân hàng khu vực TP. HCM sáng 26/1, các ngân hàng kiến nghị nên sớm bỏ trần lãi suất huy động đang áp dụng hiện nay (10,5%/năm) để tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh huy động vốn ngày một trở nên khó khăn. Đồng thời, lãi suất cơ bản tháng 2/2010 vẫn được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định giữ nguyên mức 8%/năm.

Khổ vì trần lãi suất

Chủ trương hỗ trợ lãi suất trong năm 2010 chỉ còn duy trì đối với cho vay trung, dài hạn. Trong khi đó, nguồn vốn huy động về của các ngân hàng hiện nay chủ yếu ở kỳ hạn ngắn ngày. Đồng thời, NHNN đã có Thông tư 15/2009/TT - NHNN về việc giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn. Vì vậy, theo ông Lê Kim Hòa, Giám đốc BIDV Chi nhánh TP. HCM, điều này sẽ tạo khó khăn cho ngân hàng, nhất là khi áp lực huy động vốn tăng cao.

Theo ông Lê Văn Phú, Phó tổng giám đốc Ngân hàng liên doanh IndovinaBank (IVB), khó khăn lớn nhất của IVB hiện nay cũng như các ngân hàng khác chính là khó huy động vốn. Ông Phú cho rằng, mặc dù IVB đã tăng lãi suất huy động vốn VND sát trần cho phép, nhưng Ngân hàng vẫn không tăng được nguồn vốn huy động tiền đồng, do bị hạn chế về mạng lưới hoạt động và cạnh tranh lãi suất giữa các ngân hàng ngày càng trở nên gay gắt hơn. Do đó, IVB đã đưa ra chủ trương hạn chế cho vay VND vào những tháng cuối năm 2009.

Vì vậy, kiến nghị được đưa ra từ đại diện của IVB là NHNN nên xem xét từng bước chuyển dần từ cơ chế lãi suất trần huy động và cho vay bằng tiền đồng hiện nay sang cơ chế lãi suất thỏa thuận như trước đây. Qua đó, tạo điều kiện cho các ngân hàng chủ động hơn trong việc xác định mức lãi suất huy động và cho vay. Trên cơ sở lãi suất thị trường và lãi suất điều hành do NHNN công bố (lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, lãi suất thị trường mở), các ngân hàng xác định mức lãi suất huy động phù hợp với sản phẩm huy động vốn và xác định lãi suất cho vay phù hợp với mức độ rủi ro của khách hàng.

Còn ông Trần Văn Vĩnh, Tổng giám đốc Ngân hàng Phương Đông (OCB) cho rằng, trong bối cảnh huy động vốn hiện nay thì khó khăn về thanh khoản đối với ngân hàng nhỏ càng cao hơn và tất cả các kỳ hạn huy động vốn hiện nay chủ yếu dưới 12 tháng. Trên 50% kỳ hạn tiền gửi của các ngân hàng nhỏ là trên dưới 3 tháng, cho dù đã áp dụng mức lãi suất tiền gửi sát trần cho phép của NHNN là 10,499%/năm. Vì vậy, nếu thực hiện theo quy định tại Thông tư số 15/2009/TT - NHNN về việc giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn từ 40% trước đây xuống còn 30% hiện nay là rất khó khăn.

Mặt khác, theo ông Vĩnh, cơ chế cho vay lãi suất thỏa thuận đối với các khoản vốn phục vụ đời sống hiện nay vô hình chung cũng gây ra sự bất bình đẳng cho khách hàng, làm méo mó thị trường tiền tệ. Ông Vĩnh cho biết, hiện đã có một số nơi cho vay lãi suất thỏa thuận vượt mức 20%/năm. Các nhà băng kiến nghị, NHNN nên sớm bỏ cả trần lãi suất huy động và cho vay để trao lại sự tự chủ cho ngân hàng thương mại. Vì nếu áp dụng trần lãi suất huy động cao sẽ ảnh hưởng đến kết quả hoạt động và lỗi là của ngân hàng.

Tổng giám đốc Sacombank, ông Trần Xuân Huy cũng đưa ra ý kiến, việc huy động vốn hiện nay cạnh tranh ngày một gay gắt. Trong đó, nhiều ngân hàng đã đưa ra chính sách cho phép khách hàng rút vốn trước hạn vẫn được hưởng lãi suất có kỳ hạn trên thời gian thực gửi. Do đó, theo ông Huy, nên có quy định về việc rút vốn trước hạn có được tính lãi suất thực sự hay không?

Ông Nguyễn Xuân Cảnh, Giám đốc Agribank Chi nhánh TP. HCM cho biết, dù đã cố gắng, nhưng nguồn vốn huy động về của Chi nhánh chỉ tăng trên 10% so với đầu năm 2009. Trong khi đó, hiện lãi suất huy động tiền gửi của Agribank TP. HCM đều áp dụng gần với mức trần huy động cho phép. "Yếu tố lãi suất tiền gửi là rất quan trọng, nhất là khi áp lực từ các kênh đầu tư khác đang tăng lên", ông Cảnh nói và cho rằng, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thu phí cho phát triển tín dụng đang tồn tại trên thị trường hiện nay, vì lãi suất tiền gửi có nơi đã thỏa thuận ngoài mức trần 10,499%, nên cho vay ra với trần 12%/năm chắc chắn sẽ bị lỗ.

Cũng theo ông Cảnh, chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra hiện nay là khá mỏng, trong khi nguồn thu của ngân hàng vẫn chủ yếu từ hoạt động cho vay, dù đã nỗ lực gia tăng nguồn thu từ hoạt động dịch vụ. Do đó, việc xem xét bỏ trần lãi suất cần được xem xét.

…nhưng cho vay cần ở mức hợp lý

Trong báo cáo của NHNN Chi nhánh TP. HCM, ông Hồ Hữu Hạnh cho biết, lãi suất huy động tiền gửi bằng VND của các ngân hàng trên địa bàn liên tục tăng ở những tuần gần đây. Mức lãi suất cao nhất của một số loại kỳ hạn ngắn 3, 6, 9 tháng cũng tiến sát trần 10,5%/năm. Mặt khác, dù chênh lệch lãi suất bình quân đầu vào và đầu ra của các tổ chức tín dụng vẫn ở mức dương, đảm bảo hoạch toán kinh doanh lãi (do áp dụng cơ chế lãi suất thỏa thuận đối với cho vay tiêu dùng và thẻ tín dụng). Tuy nhiên, xu hướng tăng của lãi suất huy động vốn hiện nay theo ông Hạnh, sẽ gây áp lực rất lớn đối với lãi suất cho vay cũng như chi phí hoạt động kinh doanh của ngân hàng và tiềm ẩn rủi ro về lãi suất.

Vì vậy, với mục tiêu tăng trưởng huy động vốn theo định hướng hoạt động đưa ra trong năm 2010 của các ngân hàng trên địa bàn TP. HCM từ 25 - 27% và tăng trưởng dư nợ tín dụng ở mức tương tự, Giám đốc NHNN Chi nhánh TP. HCM cho rằng, các ngân hàng cần cho vay ở tỷ lệ hợp lý, tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thương mại và dịch vụ. Đây là hoạt động tín dụng truyền thống và bền vững. Vốn luôn gắn sản xuất - kinh doanh, thúc đẩy sản xuất - kinh doanh phát triển và tạo ra lưu chuyển vốn hiệu quả, để vừa hạn chế rủi ro tín dụng vừa đảm bảo đáp ứng vốn cho nền kinh tế, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, hạn chế rối đa rủi ro nợ xấu. Đặc biệt, trong quá trình này, các ngân hàng cần hết sức thận trọng trong việc cho vay kinh doanh bất động sản, cho vay kinh doanh chứng khoán. Ông Hạnh cho rằng, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các nhu cầu đầu cơ là tất yếu khách quan. Tuy nhiên, các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng cổ phần cần đặc biệt quan tâm đến việc khai thác và sử dụng vốn hiệu quả. Vì bài học về thanh khoản những tháng đầu năm 2008 vẫn còn giữ nguyên giá trị và việc tăng trưởng tín dụng cao, tăng trưởng nóng luôn tiềm ẩn rủi ro tín dụng cũng như rủi ro thanh khoản là rất cao.

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cho rằng, với tốc độ tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng trên địa bàn TP. HCM năm 2009 là 36,6% so với năm 2008, trong khi huy động vốn của các ngân hàng chỉ đạt mức tăng trưởng khoảng 31% cũng là một điều đáng quan tâm. Đặc biệt, có 5/16 ngân hàng có tỷ lệ dư nợ gấp 2 lần vốn huy động từ thị trường một (tiền gửi từ dân cư và tổ chức kinh tế), tức dùng vốn liên ngân hàng để cho vay. Vì vậy, Thống đốc NHNN đề nghị các ngân hàng này phải xem xét lại việc làm này.

Đồng thời, việc các ngân hàng đưa lãi suất huy động vốn lên cao rồi "đẻ" ra các loại phí cho vay là vi phạm luật định và khi thanh tra vào cuộc sẽ xử lý nghiêm. Còn về mức trần lãi suất huy động tiền gửi trước đây khi đưa ra đã có sự đồng thuận giữa các ngân hàng với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam. Theo Thống đốc, NHNN sẽ kiên quyết xây dựng cơ chế lãi suất thỏa thuận càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào tiến trình làm luật của Quốc hội.

(Đầu tư Chứng khoán điện tử)