Công ty mua bán nợ 5 năm trưởng thành và phát triển

Sau 5 năm hoạt động, Công ty mua bán nợ đã giúp lành mạnh hóa tình hình tài chính cho nhiều doanh nghiệp, thật sự góp phần thúc đẩy tiến trình sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước.
 

Khủng hoảng tài chính khu vực châu Á năm 1997 - 1998 tuy không trực tiếp ảnh hưởng đến nền kinh tế nước ta, nhưng cũng đã cho thấy những yếu điểm, những vấn đề tồn tại của nền kinh tế. Nợ quá hạn tồn đọng không phải chỉ là vấn đề của một vài doanh nghiệp, mà đã trở thành mối bức xúc ở hàng loạt doanh nghiệp, đặc biệt trong hệ thống ngân hàng thương mại và các doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Nợ quá hạn, tồn đọng đã thật sự trở thành một trong những cản trở lớn kìm hãm sự đổi mới, phát triển của các doanh nghiệp, kìm hãm tiến trình sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu DNNN.

 

Chính vì vậy, Hội nghị lần thứ 3 Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa IX đã có riêng một Nghị quyết (Nghị quyết 05) về tiếp tục sắp xếp đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN,  trong đó đã khẳng định sự cần thiết phải thành lập mô hình Công ty mua bán nợ nhằm giúp xử lý nhanh nợ tồn đọng của các doanh nghiệp trong nền kinh tế, nhất là nợ tồn đọng trong hệ thống ngân hàng và các DNNN.

 

Thực hiện Nghị quyết của Trung ương, Công ty Mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp (gọi tắt là Công ty Mua bán nợ) đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập ngày 5-6-2003, với mục tiêu "để xử lý các khoản nợ tồn đọng và tài sản không cần dùng, chờ thanh lý, vật tư ứ đọng kém, mất phẩm chất, góp phần lành mạnh hóa tình hình tài chính doanh nghiệp, thúc đẩy quá trình sắp xếp và chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước". 

 

Công ty đã chính thức đi vào hoạt động từ đầu năm 2004 với trụ sở chính tại Hà Nội, và các chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh và Ðà Nẵng. Sau 5 năm hoạt động, những đóng góp tích cực của Công ty đối với nền kinh tế đã khẳng định chủ trương thành lập Công ty là hoàn toàn đúng đắn. Công ty đã giúp lành mạnh hóa tình hình tài chính cho nhiều doanh nghiệp, thật sự góp phần thúc đẩy tiến trình sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu DNNN.

 

Ði vào hoạt động từ năm 2004, nhưng đến cuối năm 2008, Công ty đã hoàn thành việc tiếp nhận nợ và tài sản tồn đọng loại trừ khỏi giá trị doanh nghiệp của 2.215 doanh nghiệp trong phạm vi cả nước, với tổng giá trị tiếp nhận theo sổ sách là 2.802 tỷ đồng, trong đó 1.238 tỷ đồng là nợ tồn đọng khó thu.

 

Về cơ bản Công ty đã tiếp nhận nợ và tài sản tồn đọng loại trừ ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa (CPH) của hầu hết các DNNN đã được CPH từ trước đến nay trong phạm vi cả nước. Song song với việc tiếp nhận, Công ty đã chủ động, tích cực xử lý nhanh các khoản nợ và tài sản tồn đọng để tăng cường khả năng thu hồi vốn về cho Nhà nước. Lũy kế đến cuối năm 2008, Công ty đã hoàn thành việc xử lý tài sản tồn đọng ở 1.363 doanh nghiệp trong tổng số 1.561 doanh nghiệp có tài sản bàn giao. Tổng số tiền đã thu hồi về cho Nhà nước từ việc xử lý nợ và tài sản tồn đọng đạt 347 tỷ đồng.

 

Với việc chủ động, tích cực trong hoạt động tiếp nhận, xử lý nợ và tài sản tồn đọng loại trừ ra khỏi giá trị doanh nghiệp khi CPH, Công ty đã góp phần giải phóng nhanh kho bãi, mặt bằng, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đã cổ phần hóa sớm triển khai được các kế hoạch phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh đã đề ra; đồng thời đã tận thu cho ngân sách Nhà nước từ số nợ và tài sản tồn đọng đã loại trừ khỏi giá trị doanh nghiệp khi CPH. Hoạt động này của Công ty đã giúp Nhà nước hoàn tất dứt điểm các công việc sau cổ phần hóa tại các doanh nghiệp.

 

Nếu như hoạt động tiếp nhận, xử lý nợ và tài sản tồn đọng loại trừ khỏi giá trị doanh nghiệp khi CPH giúp Nhà nước xử lý dứt điểm các vấn đề còn tồn tại của công tác CPH tại các doanh nghiệp, thì hoạt động mua bán nợ mới thật sự là giải pháp quan trọng để Công ty thực hiện nhiệm vụ lành mạnh hóa tình hình tài chính cho các doanh nghiệp và góp phần thúc đẩy tiến trình sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu DNNN.

 

Tính đến cuối năm 2008, tổng giá trị sổ sách của tất cả các khoản nợ đã được Công ty mua trong 5 năm hoạt động đạt gần 6.000 tỷ đồng, trong đó chủ yếu được mua từ các ngân hàng thương mại nhà nước. Với kết quả này, Công ty đã giúp các ngân hàng thương mại nhà nước xử lý nhanh được một khối lượng lớn nợ tồn đọng, góp phần cải thiện và nâng cao năng lực tài chính để chuẩn bị cho công tác CPH, tăng cường tính an toàn của hệ thống tài chính - ngân hàng trong quá trình cải cách và hội nhập.

 

Không chỉ giúp các ngân hàng, các doanh nghiệp chủ nợ xử lý nhanh nợ tồn đọng để lành mạnh hóa tình hình tài chính, Công ty còn giúp lành mạnh hóa tình hình tài chính của các doanh nghiệp khách nợ thông qua hoạt động mua bán nợ gắn với tái cơ cấu lại doanh nghiệp khách nợ. Ðây là một hướng đi mới, được Công ty nghiên cứu và triển khai thực hiện từ năm 2007.

 

Thực tế đã cho thấy hoạt động mua bán nợ gắn với tái cơ cấu lại doanh nghiệp khách nợ là một hướng đi tích cực, bảo đảm tốt nhất mục tiêu thành lập Công ty. Với hoạt động này, sau khi mua nợ, Công ty giúp doanh nghiệp khách nợ cơ cấu lại tài chính để bảo đảm cho doanh nghiệp có vốn tiếp tục hoạt động, đủ điều kiện để chuyển đổi sở hữu thông qua việc giảm một phần nghĩa vụ trả nợ và chuyển nợ thành vốn góp tại doanh nghiệp, đồng thời Công ty tìm kiếm các nhà đầu tư chiến lược tham gia đầu tư vốn, hỗ trợ về kỹ thuật và quản lý để giúp doanh nghiệp khách nợ cơ cấu lại tổ chức bộ máy quản lý và hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm làm cho doanh nghiệp phát triển có hiệu quả sau khi được chuyển đổi sở hữu. Ðây là lĩnh vực kinh doanh mới, khó khăn, nhưng đem lại hiệu quả kinh tế, chính trị, xã hội rất lớn đối với nền kinh tế.

 

Chỉ trong 2 năm (2007 và 2008), Công ty đã giúp tái cơ cấu lại, chuyển đổi sở hữu 11 doanh nghiệp khách nợ, trong đó 9 doanh nghiệp là DNNN làm ăn thua lỗ, âm vốn chủ sở hữu, không đủ điều kiện cổ phần hóa, hai doanh nghiệp còn lại là DNNN đã CPH nhưng hoạt động thua lỗ do gặp khó khăn tài chính.

 

Bên cạnh đó, hiện tại 47 doanh nghiệp khách nợ khác đang trong quá trình được Công ty triển khai xây dựng phương án tái cơ cấu, chuyển đổi sở hữu, trong đó 24 doanh nghiệp là DNNN không CPH được do bị thua lỗ âm vốn chủ sở hữu, 20 doanh nghiệp là công ty cổ phần chuyển đổi từ DNNN nhưng hoạt động kém hiệu quả do những tồn tại tài chính trước CPH không được xử lý triệt để, ba đơn vị là doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác.

 

Nhìn chung đa số doanh nghiệp khách nợ được công ty tái cơ cấu, chuyển đổi sở hữu đã có những chuyển biến tích cực. Không những ổn định, phát triển được sản xuất, một số doanh nghiệp chỉ sau một thời gian rất ngắn đã có lợi nhuận khá cao, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, đóng góp thuế cho ngân sách địa phương, hoàn trả các khoản nợ tồn đọng cho Công ty.

 

Với việc triển khai hoạt động mua nợ gắn với tái cơ cấu doanh nghiệp khách nợ, Công ty đã có những đóng góp tích cực trong việc củng cố, sắp xếp lại và chuyển đổi sở hữu các doanh nghiệp, đặc biệt là các DNNN thua lỗ không còn vốn nhà nước, không đủ điều kiện để CPH, giúp các doanh nghiệp đó tránh khỏi bị phá sản, xử lý được cơ bản các tồn tại tài chính, cơ cấu lại hoạt động sản xuất kinh doanh để tiếp tục tồn tại và phát triển có hiệu quả hơn.

 

Thông qua hoạt động này, Công ty cũng đã góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, ổn định chính trị ở một số địa phương, vùng, miền trong nền kinh tế. Việc tái cơ cấu lại 11 doanh nghiệp đã tiếp tục tạo việc làm ổn định và bảo đảm quyền lợi cho gần 4.000 người lao động. Bên cạnh đó, việc tái cơ cấu lại (không để phá sản) Nhà máy Mía đường Sơn La và Nhà máy Mía đường Kon Tum đã giúp ổn định sản xuất và đời sống cho 5.248 hộ nông dân (chủ yếu là bà con dân tộc thiểu số) sống bằng nghề trồng mía trên địa bàn tỉnh Sơn La, Kon Tum, Gia Lai.

 

Hoạt động mua bán nợ gắn với tái cơ cấu lại doanh nghiệp khách nợ còn bảo đảm được tối đa quyền lợi của Nhà nước trong tiến trình xử lý nợ tồn đọng và lành mạnh hóa tình hình tài chính doanh nghiệp. Thông qua hoạt động này, các khoản nợ đọng thuế, nợ bảo hiểm xã hội và kinh phí công đoàn đều được giải quyết và thanh toán triệt để với Nhà nước.

 

Việc cơ cấu lại tài chính các DNNN làm ăn thua lỗ, mất hết vốn nhà nước không đòi hỏi chi phí từ ngân sách nhà nước, đồng thời giúp nhà nước tiết kiệm được những khoản chi phí để xử lý các vấn đề chính trị, xã hội, đặc biệt là chi phí giải quyết việc làm, lao động dôi dư phát sinh từ việc phá sản doanh nghiệp, ngăn chặn việc phát sinh thêm những tổn thất tài chính đối với Nhà nước.

 

Mặc dù mỗi hoạt động kinh doanh của Công ty trong suốt 5 năm qua đều mang nặng nhiệm vụ chính trị là giúp lành mạnh hóa tình hình tài chính doanh nghiệp, thúc đẩy quá trình sắp xếp và chuyển đổi DNNN, nhưng Công ty vẫn luôn bảo đảm song song vấn đề hiệu quả kinh tế. Chính vì vậy, trong 5 năm hoạt động, Công ty  liên tục có lãi với mức lãi năm sau cao hơn năm trước, số tiền thuế Công ty đóng góp vào ngân sách Nhà nước cũng ngày càng tăng.

 

Năm 2008, mặc dù bối cảnh nền kinh tế có nhiều khó khăn, ảnh hưởng xấu đến hoạt động sản xuất kinh doanh của hầu hết các doanh nghiệp, nhưng Công ty vẫn phấn đấu đạt mức lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận của năm 2007. Chính vì vậy, Công ty luôn bảo đảm được việc bảo toàn và phát triển nguồn vốn được Nhà nước giao. Có thể khẳng định, các hoạt động kinh doanh của Công ty trong 5 năm qua đã có những đóng góp tích cực đối với nền kinh tế, và hoàn toàn phù hợp với mục tiêu thành lập Công ty.

 

Cùng với việc hoàn thành tốt nhiệm vụ kinh doanh, Công ty cũng đã thực hiện tốt công tác xã hội - từ thiện. Với đội ngũ 130 cán bộ, nhân viên trong toàn Công ty, trong 5 năm hoạt động Công ty đã tổ chức nhiều hoạt động xã hội - từ thiện thiết thực thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn, tương thân tương ái, đã quyên góp được hơn 300 trăm triệu đồng ủng hộ các hoạt động từ thiện như ủng hộ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt, ủng hộ nạn nhân bị nhiễm chất độc da cam, xây dựng Quỹ quà tặng cuộc sống, ủng hộ xây dựng các nghĩa trang liệt sĩ thuộc các tỉnh miền trung, khu vực Tây Nguyên,...

 

Với những đóng góp tích cực đối với nền kinh tế và đối với xã hội trong suốt 5 năm qua, tập thể cán bộ nhân viên Công ty Mua bán nợ đã được Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính tặng thưởng nhiều bằng khen. Ðặc biệt, năm 2008 Công ty đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba.

 

Năm 2008, nền kinh tế thế giới và Việt Nam đã trải qua nhiều khó khăn làm nhiều doanh nghiệp có nguy cơ phá sản, tình hình nợ xấu trong lĩnh vực ngân hàng có xu hướng tăng lên. Tình hình này có thể còn tác động xấu đến nền kinh tế trong năm 2009.

 

Trong bối cảnh đó, để thật sự trở thành công cụ tài chính hữu hiệu góp phần giúp Chính phủ, lành mạnh tình hình tài chính doanh nghiệp, và đẩy nhanh tiến trình sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu DNNN, là nhiệm vụ rất nặng nề đối với Công ty trong năm 2009.

 

Tuy nhiên, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương trong việc tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của Công ty, sự hợp tác tích cực từ các doanh nghiệp, sự đoàn kết thống nhất và nỗ lực của tập thể cán bộ, nhân viên trong toàn Công ty, Công ty sẽ tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong năm 2009.

 

[ Trở về]