Mở công nghệ cao từ cửa hẹp

Bài toán của nhà kỹ thuật

Thông lệ, bảng hỏi cho các buổi phỏng vấn doanh nghiệp mà giới phóng viên kinh tế truyền nhau chỉ quẩn quanh những con số kế hoạch, lợi nhuận. Áp đặt đúng cách nghĩ này cho cuộc hẹn phỏng vấn vội vã cuối năm với ông Nguyễn Quang Nam, Tổng giám đốc Công ty TNHH Phát triển công nghệ (CFTD Holding) trong hạn định khoảng 30 phút, một bảng hỏi rập khuôn về kế hoạch, chiến lược, lợi nhuận… được đưa ra.

"Đúng là nhiều khi, nhập sản phẩm về để bán lợi hơn nhiều so với việc bắt tay vào nghiên cứu, sản xuất một sản phẩm đã có trên thị trường. Không phải mất công thuyết phục khách hàng, vì đó hàng ngoại nhập, thói quen tiêu dùng vẫn chuộng hơn, đặc biệt đó lại là sản phẩm công nghệ. Lợi nhuận có thể tính ngay được", ông Nam bắt đầu khi nhận câu hỏi về lợi nhuận, nhưng cũng khẳng định "đó không phải là cách của chúng tôi!".

Câu chuyện về Doculab, thiết bị giám định tài liệu cho ngành hình sự, ngân hàng đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam của CFTD được kể như sự lý giải "cách của chúng tôi" trong chiến lược định hướng công nghệ cao của CFTD ngay từ ngày thành lập. Tự xác lập một cửa hẹp, tự chọn khách hàng và tự đề nghị một cuộc đua mà khách hàng là giám khảo, một cách đi lạ.

Lấn cấn vẫn ở việc lựa chọn một sản phẩm hẹp dành cho một ngành đặc biệt là hình sự cũng không rộng rãi gì có vẻ như khá rủi ro, nếu nhìn từ góc độ kinh doanh. Giả thiết rằng, sản phẩm mà công ty không vượt qua bài thi do khách hàng duy nhất này đưa ra, kế hoạch kinh doanh của CFTD có thể sẽ đảo lộn.

"Nhưng người thành công sẽ giành được vị thế độc quyền, sự tín nhiệm độc quyền từ khách hàng duy nhất. Điều này thách thức và cũng tạo động lực cho chúng tôi trong quyết định sáng chế và sản xuất Doculab tại Việt Nam, phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam", ông Nam nói.

Kế hoạch lợi nhuận và các con số buộc phải lùi bước cho chặng đường khẳng định "người Việt Nam không nhỏ", theo cách nói của ông Nam. Ý tưởng từ những năm 90 của thế kỷ trước, kết quả đầu tiên vào năm 2003, phiên bản đầu của Doculab không những "thô kệch và cồng kềnh khủng khiếp", mà còn không thể dùng được. "Khi đó, nếu nhập từ nước ngoài, chi phí cho một máy giám định tài liệu phục vụ ngành kỹ thuật hình sự là khoảng 130.000 USD/chiếc. Không có nguồn ngân sách nào đáp ứng được. Khách hàng có, thị trường có, chỉ cần chúng tôi làm được", ông Nam tiếp câu chuyện và vẫn không muốn nói về con số chi phí và doanh thu.

Chiếc chìa khoá nở hoa

Sau hơn 7 năm, bắt đầu từ hợp đồng thương mại đầu tiên với Viện Khoa học hình sự với 43 chiếc được ký kết, Doculab đã "qua mặt" sản phẩm nhập ngoại cùng loại, để trở thành thương hiệu công nghệ được áp dụng trên 63 tỉnh, thành phố, không chỉ trong kỹ thuật hình sự. Cửa đã mở với Doculab để tham gia lĩnh vực bảo mật của ngành ngân hàng, công nghiệp in tiền của Việt Nam. Doculab đã được xuất khẩu sang Australia, có mặt tại nhà máy sản xuất giấy nền cung cấp cho việc in giấy bạc của quốc gia này…

Không biết thế hệ sáng lập CFTD đầu tiên khi chia nhau phần lương với mức cao nhất là 200.000 đồng dành cho chức danh giám đốc đã hình dung sự nghiệp của mình như thế nào sau 15 năm để tiếp tục định hướng công nghệ cao. Song, thực tế là sau Doculab, các phiên bản máy đo tốc độ cả ngày lẫn đêm phát triển trên nền công nghệ nước ngoài, tích hợp các yêu cầu riêng biệt của Việt Nam và đặt sản xuất dành riêng cho Việt Nam đã khẳng định các nhà kỹ thuật đã có lời giải đặc biệt cho bài toán kinh tế.  

Hiện tại, CFTD đang triển khai kế hoạch phát triển hệ thống đỗ xe tự động đầu tiên tại Hà Nội. Dự kiến vào tháng 5/2010, hệ thống đầu tiên sẽ được Công ty lắp đặt tại Hà Nội với vai trò nhận chuyển giao công nghệ từ Nhật Bản. Một năm rưỡi sau đó, vai trò của Công ty sẽ là nhà sản xuất, cung cấp, lắp đặt thiết bị… Qua ngõ hẹp, con đường đang rộng dần ra…

"Nhiều quan điểm cho rằng, sáng chế là đi từ đầu. Đó là một cách. Nhưng nếu chúng ta không đủ nền tảng, không đủ điều kiện để khởi đầu, tại sao không chọn cách học hỏi, tận dụng nền tảng hạ tầng công nghệ để sáng tạo những tích hợp, cải tiến phù hợp với Việt Nam. Chìa khoá ở đây là cách đi", ông Nam chia sẻ.

Tới đây, chợt nhớ tới hình ảnh hút mắt nhìn của chiếc chìa khoá nở hoa đỏ trên logo của Công ty ngay chân thang máy Toà tháp Thành Công khá đông đảo trụ sở các công ty. Đúng là với chiếc chìa khoá, khái niệm rộng - hẹp trên thương trường đa nghĩa hơn vỏ nội dung thuần túy. Sự sáng tạo là không giới hạn. Công nghệ hiện đại dường như rộng chỗ cho các sản phẩm công nghệ cao "made in Việt Nam", cho các doanh nghiệp Việt Nam vốn đi sau khá dài. "Với chìa khoá của riêng mình, xác định được bước đi rõ ràng, tạo nên sự khác biệt cũng là một cách đi đầu", ông Nam nói.

Có lẽ cũng nên nhắc lại câu nói của một cán bộ cùng làm việc với ông Nam trong buổi phỏng vấn, đó là nguyên tắc "be first, be different, be best" (phải là đầu tiên, phải là khác biệt, phải tốt nhất). Sẽ là hồ đồ khi lựa chọn tất cả ba trong một để phát triển, nhưng ngành công nghệ cao của Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp như CFTD, chắc sẽ cần cả ba cách đi, để tạo tiếng nói trên thương trường, mà bắt đầu là từ thị trường nội địa.