Luật pháp lại bị xem thường

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Xuất khẩu cát xây dựng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long gần đây tăng đến chóng mặt. Thống kê chỉ trong tám tháng đầu năm nay tại hải quan Cần Thơ, lượng cát xuất khẩu đã lên đến gần chín triệu tấn, gấp bảy lần so với cả năm ngoái và 15 lần so với năm 2007. Đó là chưa tính đến hơn 5,6 triệu tấn cát tạm nhập tái xuất của Campuchia, nhưng không ai dám chắc đây có thật là khai thác từ Campuchia hay không, vì nước này đã cấm xuất khẩu cát.

Trước tình hình đó, tỉnh Cần Thơ đã kiến nghị Chính phủ cho tạm ngưng xuất khẩu cát. Sau đó, đề xuất này của tỉnh cũng được Bộ Xây dựng ủng hộ và bộ cũng có đề xuất tương tự.

Thật ra, từ đầu tháng 10 năm ngoái Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ban hành chỉ thị số 29/CT-TTg yêu cầu ngưng xuất khẩu cát xây dựng. Chỉ thị này chỉ cho phép những doanh nghiệp ký hợp đồng xuất khẩu trước ngày 30-11-2008 được tiếp tục thực hiện hợp đồng.

Tuy vậy, hoạt động xuất khẩu cát không những vẫn tiếp diễn trong năm nay, mà còn với quy mô lớn hơn rất nhiều. Lãnh đạo một số địa phương cho rằng, quy định trên đã tạo ra kẽ hở, và doanh nghiệp đã lợi dụng nó bằng cách lùi ngày ký hợp đồng trên giấy tờ để tiếp tục xuất khẩu cát.

Thật ra, việc thông báo trước thời điểm áp dụng các luật lệ mới là điều hợp lý nhằm tránh cho doanh nghiệp bị bất ngờ khi chính sách thay đổi.

Điều đáng nói là, lẽ ra cơ quan thực thi luật pháp ở các địa phương phải siết chặt quản lý chẳng hạn như yêu cầu mọi doanh nghiệp phải kê khai hợp đồng xuất khẩu đã ký trước ngày lệnh cấm xuất khẩu có hiệu lực và như vậy sẽ chẳng có lỗ hổng nào cho doanh nghiệp lách.

Bên cạnh đó, việc buông lỏng quản lý còn thể hiện ở ý thức chấp hành luật lệ chưa nghiêm ở cấp địa phương. Tại buổi làm việc với đoàn kiểm tra liên ngành của hai Bộ Xây dựng và Tài nguyên - Môi trường, đại diện Cục Hải quan Cần Thơ cho biết khi địa phương này siết chặt quản lý việc xuất khẩu cát, thì doanh nghiệp lại chuyển đến hải quan của tỉnh khác để làm thủ tục xuất hàng đi.

Cát xây dựng không phải là nguồn tài nguyên tái tạo, việc khai thác cát ồ ạt sẽ gây ra những tác hại khôn lường vê môi trường, như gây ra tình trạng sạt lở đất ở các vùng ven sông. Hơn nữa, nhu cầu tiêu thụ cát trong nước, đặc biệt là ở khu vực TPHCM, rất lớn. Do vậy, ngừng xuất khẩu cát, ít ra là ở những vùng có nhu cầu lớn nhưng nguồn cung lại hạn chế như ở miền Nam, là điều cần phải làm. Chính phủ đã có một quyết định kịp thời về vấn đề này, chỉ đáng tiếc là nó đã không được thực thi nghiêm túc.

Không chỉ có cát, hoạt động xuất khẩu nguồn tài nguyên không tái tạo khác cũng đang diễn ra khá phổ biến. Việc khai thác và xuất khẩu ồ ạt, với công nghệ khai thác lạc hậu, các loại quặng titan, sắt, than... không những làm cạn kiệt, gây lãng phí lớn nguồn tài nguyên của nước nhà, mà còn gây nên những tác hại to lớn về môi trường. Hàng loạt những cánh rừng tự nhiên, rừng dương và phi lao chắn cát đã bị phá hủy do hoạt động này, góp phần tạo nên những trận lũ quét và lở đất kinh hoàng trong những năm qua.

Đã đến lúc Việt Nam cần xem xét lại chính sách xuất khẩu tài nguyên dưới dạng thô. Tốt nhất là nên ngừng xuất khẩu tất cả, để tránh khi công nghiệp nội địa phát triển lại phải đi nhập nguyên liệu, như đang diễn ra với ngành gỗ.

Thời báo Kinh tế Sài Gòn