“Treo giò” 30 nhà thầu địa phương

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

30 nhà thầu bị xử lý trong vòng chưa tới 1 năm do thông thầu hoặc có dấu hiệu thông thầu là quá nhiều đối với một dự án giao thông có quy mô vốn trung bình như Dự án Giao thông nông thôn 3 (Dự án GTNT3).

 Kỷ lục đen về xử phạt

Tất cả 30 nhà thầu bị Bộ Giao thông - Vận tải (GT-VT) xử phạt đều là những nhà thầu tư nhân ở 4 tỉnh Nam Định, Lào Cai, Hà Giang và Quảng Ngãi do có những sai phạm trong quá trình tham gia đấu thầu các gói thầu xây lắp thuộc Chương trình năm thứ 2 (2008) Dự án GTNT3 sử dụng vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB). 

Cũng cần lưu ý rằng, Dự án GTNT3 do Bộ GT-VT làm chủ đầu tư chính thức khởi công vào tháng 4/2008, theo kế hoạch sẽ hoàn thành vào năm 2010. Với tổng vốnđầu tư lên tới 197 triệu USD, Dự án có mục tiêu xây dựng, cải tạo 2.290 km đường liên huyện tại 33 tỉnh phía Bắc và miền Trung, tạo dựng được ý thức bảo trì cơ sở hạ tầng của chính quyền và người dân, nâng cao năng lực của các nhà thầu tư nhân quy mô nhỏ và vừa.
Có 2 mức xử lý trong các quyết định xử phạt 30 nhà thầu tại Dự án GTNT3 do Bộ GTVT ban hành. 

Đầu tiên là xử phạt 26 nhà thầu có hành vi thông thầu cấm tham gia đấu thầu trong vòng 1 năm đối với tất cả các dự án do Bộ GT-VT làm chủ đầu tư, 3 năm đối với các dự án do WB tài trợ, phạt tiền 20 triệu đồng. Đây là những nhà thầu tham dự các gói thầu xây lắp của Dự án GTNT3 có bài thầu giống hệt nhau, kể cả lỗi chính tả/ngữ pháp. Trong số 26 nhà thầu phải lĩnh mức xử phạt hành chính nặng nhất được quy định trong Luật Đấu thầu và hướng dẫn của nhà tài trợ, có 8 nhà thầu ở tỉnh Lào Cai, 2 nhà thầu ở tỉnh Hà Giang và 16 nhà thầu ở tỉnh Quảng Ngãi. 

Mức xử phạt nhẹ hơn đối với 4 nhà thầu thuộc tỉnh Nam Định do có dấu hiệu thông thầu khi tham gia gói thầu xây dựng đường giao thông tại huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định là cấm tham gia đấu thầu các dự án do Bộ GT-VT làm chủ đầu tư và các dự án sử dụng vốn vay của WB trong thời gian 1 năm. “Sở dĩ mức phạt dành cho 4 nhà thầu Nam Định nhẹ hơn là do hồ sơ dự thầu của các nhà thầu này tại Gói thầu số RT3 - 17 -01 - 01-1/1 có biểu hiện giống nhau về hình thức hồ sơ, nhưng mức độ chỉ là ở một vài điểm”, ông Lê Đình Quang, Giám đốc Dự án GTNT3 thuộc Ban Quản lý Dự án 6, Cục Đường bộ Việt Nam lý giải.

“Việc có tới 30 nhà thầu bị xử lý tại 1 dự án trong thời gian chưa tới 1 năm thực sự là một kỷ lục “đen” của ngành GT-VT. Bản thân kỷ lục này tự nó đã cho thấy một hiện tượng bất thường trong quá trình tuyển chọn nhà thầu tại Dự án GTNT3”, ông Trần Quốc Việt, Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ GT-VT thừa nhận. Tuy nhiên, vẫn còn một điều bất thường nữa mà trong các quyết định xử phạt do Bộ GT-VT ban hành không đề cập đến, đó là việc tất cả các vi phạm nghiêm trọng này đều “qua mặt” các ban quản lý dự án tại địa phương trong quá trình chấm thầu. Các sai phạm chỉ được phát hiện khi kết quả chấm thầu được thẩm định bởi Ban Quản lý Dự án 6 - cơ quan được giao nhiệm vụ điều phối dự án.

Sai phạm chỉ do nhận thức kém? 

Về các sai phạm trên của các nhà thầu tại Dự án GTNT3, đại diện Ban Quản lý Dự án 6 lại có cách nhìn nhận, đánh giá tương đối khác. “Dự án GTNT3 có khoảng 550 gói thầu xây lắp với quy mô trung bình của 1 gói thầu có giá trị không quá 100.000 USD. Chính vì vậy, tỷ lệ sai phạm như trên không phải là quá cao, nhất là trong bối cảnh năm 2008 có tới hơn 350 gói thầu xây lắp được tổ chức tuyển chọn nhà thầu. Những vi phạm trong quá trình tuyển chọn nhà thầu xây lắp của Dự án GTNT3 lại phần lớn xuất phát từ nhận thức mang tính ấu trĩ của các nhà thầu tư nhân mới bắt đầu tham gia đấu thầu” , ông Quang bình luận.

Theo các chuyên gia, cùng với quy mô nhỏ, các hạng mục xây lắp tại Dự án có mục tiêu là nâng cấp các tuyến đường liên huyện, liên xã, yêu cầu kỹ thuật không cao, nên các gói thầu này gần như được mặc định là dành cho các nhà thầu nhỏ tại địa phương, nơi triển khai dự án. Ngoài hạn chế về nhận thức pháp luật về đấu thầu, việc phải làm các hồ sơ dự thầu theo đúng hướng dẫn của nhà tài trợ thực sự đã vượt quá khả năng của các nhà thầu nhỏ địa phương.

Nhận định này là có cơ sở bởi, theo điều tra, 4 bài thầu có một số điểm giống nhau tại gói thầu diễn ra trên địa bàn tỉnh Nam Định xuất phát từ việc các nhà thầu do không có đủ trình độ đã ngẫu nhiên cùng thuê 1 đơn vị tư vấn trên địa bàn làm hồ sơ thầu. Trong trường hợp này, việc nhà thầu bị phạt có nguyên nhân không nhỏ từ sự thiếu chuyên nghiệp và trách nhiệm của đơn vị tư vấn.

“Những vi phạm mang tính ấu trĩ của các nhà thầu dân doanh mới bắt đầu tham gia đấu thầu tại Dự án GTNT3 không có gì mới. Trong quá khứ, tại 2 dự án có mục tiêu tương tự do Bộ GT-VT làm chủ đầu tư là Dự án GTNT1, GTNT2 được triển khai từ trong giai đoạn 1999 - 2004 đều xảy ra những hiện tượng tương tự. Chính vì vậy, việc các doanh nghiệp tư nhân và một bộ phận ban quản lý dự án tại các tỉnh “chậm lớn” về khả năng tổ chức, kiểm soát hoạt động đấu thầu dù đã từng được thử thách qua các dự án ODA tương tự mới là điều bất thường lớn nhất tại Dự án GTNT3”, ông Quang bình luận.

(Theo Anh Minh // Báo đầu tư )