Hồi kết cho thuế xe tải van

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Sau hơn một năm tranh cãi, rốt cuộc Bộ Tài chính vừa chính thức kiến nghị Thủ tướng “xin” thôi không truy thu khoản tiền 26,6 tỷ đồng thuế TTĐB đối với mặt hàng xe tải van.

Mặc dù Bộ Tài chính, do “yếu lý”, đã phải “nhượng bộ” các doanh nghiệp nhập khẩu. Song, hiện doanh nghiệp vẫn còn phải chờ ý kiến kết luận của Thủ tướng Chính phủ. Nhưng vấn đề không chỉ có vậy.

Xe tải hay xe chở người

Khái niệm này đã được tranh luận khá dai dẳng cả chục năm nay. Bởi việc phân biệt xe tải hay xe chở người sẽ liên quan đến việc có được nhập khẩu hay không (trước năm 1999 xe chở người dưới 24 chỗ ngồi không được nhập khẩu); mức thuế nhập khẩu (xe tải khác và xe chở người khác); và có phải chịu thuế TTĐB hay không? (Theo qui định hiện hành, thuế TTĐB có chức năng đánh vào xe có chức năng chính là chở người. Ô tô dùng để vận tải hàng hóa không thuộc đối tượng chịu thuế này).

Việc tranh cãi không đi đến thống nhất khiến chính sách quản lý thuế đối với mặt hàng này luôn thay đổi với rất nhiều văn bản hướng dẫn gây thiệt hại cho doanh nghiệp và khó khăn cho cơ quan thực hiện.

Để thống nhất, tháng 8/2006 Bộ Tài chính có Văn bản số 10156/BTC-TCHQ xin ý kiến Thủ tướng. Thủ tướng chỉ đạo (Văn bản số 1340/TTg-KTTT) rằng, Bộ Giao thông căn cứ vào 4 cơ sở sau: Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của Việt Nam; Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi hiện hành; Nguyên tắc phân loại của Tổ chức Hải quan Thế giới; Tiêu chuẩn Việt Nam với ô tô để “cùng Bộ Tài chính phân loại” đối với loại ô tô có tính năng lưỡng dụng để thực hiện các chính sách thuế liên quan. Với 4 cơ sở được chỉ ra, loại xe này được xác định là xe tải và thu thuế nhập khẩu như đối với xe tải, không thu thuế TTĐB.

Lưỡng công dụng - lưỡng cách tính

Thực tế với 4 văn bản mà Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ ngành chức năng căn cứ để xác định phân loại hàng hóa nói trên, không có khái niệm xe “vừa chở người, vừa chở hàng”. Nguyên tắc phân loại của Tổ chức Hải quan Thế giới cũng như Tiêu chuẩn Việt Nam với ô tô đều xác định đây là xe tải. Do hiểu rất rõ rằng, theo quy định, thuế TTĐB chỉ đánh vào xe có chức năng chính là chở người nên Bộ Tài chính đã “cho rằng” đây là loại xe thứ 3, xe lưỡng tính (vừa có chức năng chở người vừa có chức năng chở hàng). Theo đó, khi nhập khẩu xe này (được căn cứ vào 4 cơ sở nói trên) chúng được “gọi” là xe tải. Nhưng để tính thuế TTĐB, nó lại trở thành lưỡng tính (có chức năng chở người).

Với quan điểm đó, cơ quan này đã ban hành hàng loạt các văn bản hướng dẫn thu thuế TTĐB đối với xe tải van, mức tương ứng của loại xe từ 16 đến 24 chỗ ngồi. Để “danh chính ngôn thuận” cơ quan này cũng báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội thông qua luật thuế TTĐB số 27 (tháng 11-2008) trong đó có quy định xe thiết kế vừa chở người vừa chở hàng có mức thuế TTĐB 15%, thay cho các văn bản hướng dẫn dưới Luật đã được ban hành suốt một thời gian dài trước đó.

Không thu được

Luật đã được Quốc hội thông qua, theo quy định mặt hàng xe tải van thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB. Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại vướng mắc cũ cần được giải quyết.

Việc phân loại đối với loại xe có tính năng lưỡng dụng theo Danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu, Biểu thuế ưu đãi, và nguyên tắc phân loại của Hải quan Thế giới chỉ phù hợp để thực hiện chính sách thuế nhập khẩu, mà không phù hợp với chính sách thuế TTĐB.

Như đã nói ở trên, căn cứ vào 4 văn bản mà Thủ tướng yêu cầu, từ 1-2006, xe tải van nhập khẩu được xác định là xe tải, không phải nộp thuế TTĐB. Các doanh nghiệp đã nhập khẩu (khoảng 1174 xe) và thực hiện nghĩa vụ thuế theo đúng quy định của nhà nước (thuế nhập khẩu xe tải, không thu thuế TTĐB). Thế nhưng, ngày 21-7-2008, Bộ Tài chính lại có văn bản chỉ đạo thu thuế TTĐB (mức 15%) đối với loại xe này. Và yêu cầu cơ quan hải quan truy thu.

Đương nhiên với cách làm này, các doanh nghiệp đồng loạt phản đối không chấp nhận truy thu thuế TTĐB (khoảng 26,6 tỷ đồng). Tranh cãi hơn một năm trời, đến ngày 24/3/2009 Bộ Tài chính đành trình Thủ tướng xin “thôi” không truy thu (tính từ thời điểm 1/1/2006 đến 20/7/2008). Đề xuất này cho thấy sự mẫu thuẫn của chính cơ quan này trong cách xử lý vấn đề. Nếu giữ nguyên quan điểm cho rằng đây là loại xe lưỡng tính (có chức năng chở người) phải tính thuế TTĐB (đã được Quốc Hội thông qua) thì cần phải thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, nghĩa là truy thu thuế TTĐB. Vậy sao Bộ này lại “xin” không truy thu?

Trên thực tế, nếu truy thu sẽ rất khó khăn (nếu không muốn nói là không thu được vì việc thu yếu cả về lý lẫn tình). Không những doanh nghiệp không chịu nộp mà các cơ quan chức năng khác như Bộ Công thương, Bộ Giao thông vận tải cũng không ủng hộ.

Tuy vậy, nếu không truy thu thì có nghĩa là cơ quan này mặc nhiên thừa nhận hướng dẫn của mình không hợp lý. Việc “đè” doanh nghiệp ra truy thu thuế là không có cơ sở. Điều này cũng được thừa nhận trong báo cáo gửi Thủ tướng. Báo cáo viết: “Việc doanh nghiệp không nộp thuế là do yếu tố khách quan, thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan chức năng, lỗi không phải của doanh nghiệp”. Như vậy sẽ dẫn tới sự không công bằng đối với các doanh nghiệp đã “chót” nộp thuế (đã thu được 534 triệu đồng) và sẽ phải nộp trong thời gian tới đối với mặt hàng này.

Đề xuất của Bộ Tài chính đang chờ ý kiến của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, vấn đề này xem ra không chỉ dừng lại ở việc có truy thu hay không mà còn cần làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc điều hành quản lý.

(Trích Báo cáo số 4192/BTC-CST gửi Thủ tướng Chính phủ)