Nâng cao hiệu quả công tác chống buôn lậu ở các Khu kinh tế cửa khẩu

Khu kinh tế - thương mại đặc biệt Lao Bảo và Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo là  hai  trong  số  ít  Khu KT cửa khẩu được thành lập thời gian qua. Các Khu KT cửa khẩu có đặc thù là khu phi thuế quan, hàng hóa lưu thông trong khu vực này được ưu đãi một số chính sách về thuế như miễn thuế VAT, thuế xuất nhập khẩu... Ðiều này đã mang lại sự phát triển, tạo điều kiện nâng cao đời sống cư dân biên giới trong Khu KT. Sau khi Chính phủ cho phép hàng hóa, dịch vụ từ các khu chức năng khác trong Khu KT cửa khẩu và hàng hóa, dịch vụ từ nội địa Việt Nam đưa vào khu phi thuế quan thuộc Khu KT cửa khẩu được áp dụng mức thuế suất, thuế giá trị gia tăng 0%, thì tình hình buôn lậu và gian lận thương mại từ Khu KT thông qua cổng B (cổng đi vào nội địa), lại có dấu hiệu gia tăng phức tạp. Lợi dụng chính sách thuế, một số doanh nghiệp đã đưa cà-phê bột, sữa tươi, xà-phòng..., đặc biệt là điện thoại di động, sim card di động từ nội địa vào Khu KT, sau đó đến cơ quan thuế làm thủ tục hoàn 10% thuế VAT. Trong khi đó, số hàng đưa vào Khu KT lại được vận chuyển ngược vào nội địa theo nhiều chiêu thức khác nhau và lại đưa trở lại Khu KT theo kiểu quay vòng. Qua kiểm tra nghiệp vụ tại một số doanh nghiệp nhập điện thoại di động (ÐTDÐ) trong Khu KT Lao Bảo cho thấy, đa phần đều được xuất bán ngay sau khi đưa vào. Hóa đơn thường tập trung vào vài cá nhân với số lượng lớn. Thực tế, việc đưa ÐTDÐ từ nội địa vào Khu KT Lao Bảo không phải phục vụ nhu cầu của cư dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội ở đây, mà lại tạo ra kẽ hở cho buôn lậu hoạt động.

Theo thống kê của Cục Hải quan Quảng Trị, trong năm 2009, các doanh nghiệp đã đưa vào Khu KT Lao Bảo 55 nghìn chiếc ÐTDÐ với số tiền lên đến 4,3 triệu USD. Cục trưởng Hải quan Quảng Trị Lê Văn Tới cho biết, mặc dù biết có tình trạng quay vòng ÐTDÐ để hưởng thuế VAT, nhưng việc phát hiện bắt giữ là điều khó khăn, do địa hình phức tạp, dân cư qua lại Khu KT rất đông, trong khi ÐTDÐ là mặt hàng nhỏ gọn, dễ cất giấu. Trong năm 2009, Hải quan Khu KT Lao Bảo chỉ bắt được bốn vụ vận chuyển ÐTDÐ ngược lại nội địa với số lượng hơn 100 chiếc. Tại Khu KT cửa khẩu Cầu Treo, theo  thống kê của Hải quan, chỉ tính từ tháng 12-2009 đến nay, có hàng nghìn chiếc ÐTDÐ được đưa từ nội địa vào Khu KT với số tiền hơn hai tỷ đồng. Cùng với ÐTDÐ, những mặt hàng điện tử, điện lạnh, rượu... cũng thẩm lậu vào nội địa qua cổng B, theo chiêu thức "mưa dầm thấm lâu". Do địa hình Khu KT rộng, đông dân cư sinh sống nên buôn lậu trá hình diễn ra bằng nhiều cách, như mỗi người chuyển một hai chiếc nồi cơm điện hoặc máy lạnh về "phục vụ nhu cầu của gia đình" là điều các cơ quan chức năng rất dễ phát hiện nhưng lại rất khó xử lý. Ðặc biệt, việc thực hiện chính sách của Nhà nước cho phép miễn thuế với lượng hàng trị giá hai triệu đồng/người/ngày đối với cư dân biên giới, đã ảnh hưởng lớn đến công tác chống buôn lậu.

Hải quan Quảng Trị và Hà Tĩnh đã có nhiều đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác chống buôn lậu và khai thác tối đa lợi thế của Khu KT đem lại. Trước mắt, hai ngành Thuế và Hải quan thống nhất kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu sửa đổi chính sách hoàn thuế GTGT đối với một số mặt hàng nhập vào khu kinh tế như ÐTDÐ và cho phép thành lập Chi cục Hải quan Khu KT cửa khẩu Hà Tĩnh, nhằm tăng thẩm quyền và biên chế. Vừa qua, sau khi kiểm tra hoạt động của hai cửa khẩu Lao Bảo và Cầu Treo, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh các biện pháp chống buôn lậu và gian lận thương mại qua cửa khẩu cũng như xây dựng cơ chế, chính sách phát huy tối đa lợi thế của Khu KT.