Xoay xở trong cuộc chiến chống hàng nhái

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Các mặt hàng thời trang cao cấp luôn là loại hàng hóa bị nhái thương hiệu nhiều nhất trên các chợ điện tử. Ảnh: Lê Toàn

Các doanh nghiệp sử dụng kênh bán hàng trực tuyến trên Internet hiện đang phải đối mặt với tình trạng ăn cắp bản quyền, nhái mẫu sản phẩm ngày càng gia tăng và lan rộng. Trong khi thị trường hàng hóa, dịch vụ trên mạng vẫn đang thiếu một hành lang pháp lý cụ thể và chặt chẽ, các biện pháp xử phạt chưa đủ sức răn đe, các doanh nghiệp chỉ biết chấp nhận thực tế và tự xoay xở bảo vệ mình trong cuộc cạnh tranh bất hợp lý này.

Theo đại diện nhiều doanh nghiệp thương mại điện tử, tình trạng ăn cắp bản quyền, mẫu hàng hóa đang diễn ra tràn lan tại nhiều trang web bán hàng trên mạng. Với những loại sản phẩm, dịch vụ mà nhà sản xuất, nhà cung cấp phải thường xuyên thay đổi mẫu mã, kiểu dáng như quần áo, phụ kiện thời trang, giày dép, hoa tươi hay các loại bánh thì tình trạng ăn cắp mẫu mã tại các chợ điện tử càng diễn ra trầm trọng hơn.

Ăn cắp bản quyền công khai

Bà Nguyễn Thị Thùy Vũ, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Thế Giới Hoa Tươi, chủ sở hữu trang web www.thegioihoatuoi.com.vn nói rằng chỉ riêng trong lĩnh vực cung cấp hoa tươi, nhiều doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến đã bất lực trước tình trạng ăn cắp mẫu thiết kế. Nhiều trang web kinh doanh hoa tươi khác đã sử dụng mẫu của Thế Giới Hoa Tươi để chào bán cho khách hàng, thậm chí sử dụng luôn nguyên mẫu thông tin giới thiệu về các loài hoa, nội dung điều khoản thanh toán… rồi công bố rằng giá bán rẻ hơn so với hoa của công ty bà vài chục ngàn đồng một mẫu, bà Vũ cho biết.

Chia sẻ ý kiến của bà Vũ, ông Bùi Ngọc Quang, Giám đốc Công ty cổ phần Điện Hoa Việt Nam, cho biết nhiều trang web không chỉ ăn cắp mẫu hoa mà còn sử dụng cả bảng phí dịch vụ mà doanh nghiệp ông đã xây dựng từ kết quả của các cuộc khảo sát thực tế.

Các chuyên gia thương mại điện tử cho rằng tình trạng ăn cắp dữ liệu thông tin, hình ảnh và kiểu dáng sản phẩm trên các trang web bán hoa một cách tràn lan bắt nguồn từ lỗi của nhiều bên. Trong thực tế, nhiều công ty, cửa hàng hoa tươi muốn bán hàng trên mạng nhưng lại không đầu tư cho đội ngũ thiết kế trang web riêng mà thường đặt hàng các công ty thiết kế web.

Đôi lúc, các nhà thiết kế web sử dụng hình ảnh, tư liệu sẵn có trên Internet mà không quan tâm đến vấn đề bản quyền, nên đã tạo ra một loạt các trang web bán hoa tươi trực tuyến na ná nhau về chức năng, chủng loại hoa, tiện ích... Ngược lại, cũng có trường hợp nhà kinh doanh hoa muốn người thiết kế web nhái theo một trang web đã có thương hiệu để “ăn theo”.

Trên nhiều trang web kinh doanh trực tuyến các mặt hàng thời trang như quần áo, giày dép, túi xách thì tình trạng bán hàng nhái mẫu mã, ăn cắp bản quyền càng phổ biến và công khai hơn. Ví dụ, các mẫu túi xách, quần áo, mắt kính… gắn mác là các thương hiệu đẳng cấp quốc tế như Louis Vuitton, Gucci, Chanel, Fendi… được giới thiệu là hàng thật 100% xách tay từ nước ngoài về nhưng giá bán chỉ bằng một phần mười, thậm chí một phần trăm so với giá bán trên các trang web chính thống.

Dưới góc độ của một doanh nghiệp quản lý các trang web bán hàng trực tuyến như chodientu.vn, eBay.vn , ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Giải pháp Phần mềm Hòa Bình (PeaceSoft), nói rằng các trang mua bán trực tuyến là sàn giao dịch mở, hoạt động với mạng lưới trên toàn quốc nên bất kỳ cá nhân và doanh nghiệp nào cũng đều có thể tham gia. Do số lượng người bán, hàng hóa và cả người mua tham gia vào các chợ điện tử quá lớn nên dù nhà quản lý trang web có kiểm tra thường xuyên vẫn không ngăn chặn được hết những trường hợp vi phạm.

“Chúng tôi có những quy định về báo cáo sản phẩm xấu và khuyến khích người tiêu dùng thông báo khi phát hiện những sai phạm” - ông Bình nói. Khi bắt gặp những trang web ăn cắp mẫu hàng của mình, các doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến thường phản ứng khá gay gắt. Họ gọi điện thoại, gửi văn bản đến địa chỉ vi phạm đề nghị gỡ bỏ toàn bộ những thông tin, dữ liệu ăn cắp bản quyền nhưng kết quả hầu như không được như mong đợi. Có những đơn vị vi phạm chịu tiếp nhận thông tin phản hồi và khắc phục theo yêu cầu nhưng có trường hợp phản ứng lại, thậm chí còn đe dọa doanh nghiệp là “nạn nhân”.

Hiện nay, có khá nhiều trang web cho thuê giao diện và mặc nhiên để người bán kinh doanh hàng nhái tràn lan. Khách hàng hoặc công ty bị ăn cắp bản quyền khi phản hồi thường chỉ nhận được câu trả lời chung chung: “Chúng tôi chỉ cho thuê giao diện web, không quản lý chất lượng hàng”. Hiện có rất ít nhà quản lý trang web dạng này thực hiện việc quản lý, kiểm soát mặt hàng kinh doanh thông qua các quy định về chất lượng hàng bán, chế độ khiếu nại…

Giải pháp là nâng cao chất lượng

Để bảo vệ những sản phẩm vật chất và sản phẩm trí tuệ (mẫu mã, kiểu dáng thiết kế) trong môi trường thương mại điện tử, các doanh nghiệp cho rằng họ chủ yếu tự xoay xở và năng động trong việc ứng dụng các sáng kiến, giải pháp phòng vệ. Nhiều doanh nghiệp kinh doanh hoa tươi đang áp dụng cách in logo, tên công ty lên các bức ảnh chụp mẫu hoa đăng trên trang web, các hình ảnh được đăng tải với dung lượng rất nhỏ để hạn chế việc sử dụng lại trên trang web khác.

Các công ty bánh kem chỉ giới thiệu mẫu bánh mới (phục vụ những ngày đặc biệt) trước 3-10 ngày. Một số doanh nghiệp lại chọn cách tư vấn, khuyến cáo người tiêu dùng ngay trên trang web của mình. Cụ thể, Milano Sài Gòn – nhà nhập khẩu và phân phối các mặt hàng quần áo, giày dép, túi xách của các thương hiệu cao cấp như Gucci, Roberto Cavalli, Blumarine, D&G… – công bố ngay trên trang web bán hàng trực tuyến của mình: “Milanogoods.com là trang web bán hàng trực tiếp duy nhất và hợp pháp của Milano Sài Gòn. Chúng tôi không có một chi nhánh nào khác. Xin quý khách lưu ý để tránh sự nhầm lẫn”, hoặc như Thế Giới Hoa Tươi: “Tôn trọng bản quyền là thể hiện lòng tự trọng và ứng xử văn minh; xâm phạm bản quyền là vi phạm pháp luật”.

Một giải pháp được nhiều doanh nghiệp lựa chọn, đó là nâng cao chất lượng dịch vụ, sản phẩm thông qua việc áp dụng những công cụ thanh toán linh hoạt hơn, thực hiện chế độ hậu mãi, chăm sóc khách hàng một cách tận tâm và chu đáo đồng thời mở thêm cửa hàng trưng bày, bán hàng trực tiếp.

Ông Bình cũng cho biết PeaceSoft quan tâm đến khía cạnh bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thông qua việc xây dựng hai bản quy định song song, áp dụng cho các nhà kinh doanh tại sàn giao dịch điện tử. Thứ nhất là quy định áp dụng cho các sản phẩm vi phạm thương hiệu, bản quyền thuộc danh mục sản phẩm cấm bán tại chodientu.vn. Thứ hai là quy định các hành động (trực tiếp và gián tiếp) vi phạm quyền sở hữu trí tuệ sẽ bị xử lý, ví dụ như gỡ bỏ hàng hóa khỏi chợ, cảnh báo hoặc khóa tài khoản của người mua…

Ngoài ra, bên thứ ba nếu bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể liên hệ với chợ điện tử để được hỗ trợ xử lý các sản phẩm vi phạm. Người tiêu dùng trong trường hợp phát hiện ra những người bán vi phạm bản quyền cũng có thể sử dụng các kênh liên lạc trực tuyến (e-mail, chat) hoặc gọi điện thoại đến tổng đài… để phản hồi với ban quản trị chodientu.vn.

Theo các chuyên gia thương mại điện tử, hành lang pháp lý về vấn đề bản quyền trên mạng thực ra đã có nhưng chế tài các trường hợp vi phạm chưa rõ ràng, cụ thể và chưa đủ sức răn đe. Trong nhiều trường hợp, các doanh nghiệp bị vi phạm bản quyền không có đủ kinh nghiệm và kiến thức để biết cách thức tiến hành các thủ tục pháp lý liên quan đến vấn đề này.