Thù lao trả cho hợp tác viên: Hạch toán vào đâu

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Các đại lý bán hàng đa cấp phải được coi là thương nhân nhận hàng hoá để làm đại lý bán

Cty cổ phần M. đã có đơn gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính, VCCI khiếu nại về một quyết định truy thu thuế đối với Cty trong các năm 2003, 2004 và 2005 với số tiền gần 90 tỷ đồng. Nguyên nhân do một khoản chi khá lớn không được thừa nhận vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Số tiền truy nêu trên bao gồm thuế GTGT, thuế thu nhập cá nhân và thuế TNDN, trong đó, thuế TNDN bị truy thu chiếm 50%.

Cty M. là DN hoạt động kinh doanh chính trong lĩnh vực thương mại và thực hiện phương thức bán hàng đa cấp. Tiền trả cho những người tham gia hệ thống, còn gọi là hợp tác viên, là khoản chi tất yếu phát sinh trong phương thức kinh doanh này. Số tiền Cty M. chi trả thù lao cho hợp tác viên qua các năm 2003; 2004; 2005 tới 104 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi kiểm tra quyết toán thuế TNDN, khoản chi trả thù lao cho hợp tác viên nêu trên chỉ được  theo mức khống chế 7% theo điểm 11, mục III, phần B Thông tư số 18/2002/TT-BTC ngày 20/2/2002 của Bộ Tài chính; và 10% theo điểm 11,mục III,phần B Thông tư số 128/2003/TT-BTC ngày 22/12/2003 của Bộ Tài chính.

Câu hỏi đặt ra là, việc không thừa nhận toàn bộ chi phí trả thù lao cho hợp tác viên vào chi phí kinh doanh của DN có cơ sở pháp lý hay không ?

Luật Thương mại năm 1997 quy định về các hành vi thương mại như sau: “Hành vi thương mại theo quy định của luật này gồm: 1- Mua bán hàng hoá; 2- Đại diện cho thương nhân; 3- Môi giới thương mại; 4- Uỷ thác mua bán hàng hoá; 5- Đại lý mua bán hàng hoá; 6- Gia công trong thương mại; 7- Đấu giá hàng hoá; 8- Đấu thầu hàng hoá; 9- Dịch vụ giao nhận hàng hoá; 10- Dịch vụ giám định hàng hoá; 11- Khuyến mại; 12- Quảng cáo thương mại; 13- Trưng bày giới thiệu hàng hoá; 14- Hội chợ, triển lãm thương mại”. Theo quy định trên, hoạt động của những người tham gia trong hệ thống bán hàng đa cấp không phải là môi giới thương mại, do đó khoản tiền trả cho hợp tác viên không phải là hoa hồng môi giới và các loại chi phí liên quan đến xúc tiến thương mại.

Các hợp tác viên trong hệ thống bán hàng đa cấp phải được coi là các cơ sơ sở đại lý của DN bán hàng đa cấp. Điều 167 Luật Thương mại năm 2005 quy định : “Bên giao đại lý là thương nhân giao hàng hoá cho đại lý bán hoặc giao tiền mua hàng cho đại lý mua hoặc là thương nhân uỷ quyền thực hiện dịch vụ cho đại lý cung ứng dịch vụ. Bên đại lý là thương nhân nhận hàng hoá để làm đại lý bán, nhận tiền mua hàng để làm đại lý mua hoặc là bên nhận uỷ quyền cung ứng dịch vụ”.

Các hợp tác viên là “thương nhân nhận hàng hoá để làm đại lý bán”. Do đó, các hợp tác viên được nhận thù lao. Điều 171 Luật Thương mại quy định về thù lao đại lý như sau:

1. Trừ trường hợp có thoả thuận khác, thù lao đại lý được trả cho bên đại lý dưới hình thức hoa hồng hoặc chênh lệch giá.

2. Trường hợp bên giao đại lý ấn định giá mua, giá bán hàng hóa hoặc giá cung ứng dịch vụ cho khách hàng thì bên đại lý được hưởng hoa hồng tính theo tỷ lệ % trên giá mua, giá bán hàng hóa hoặc giá cung ứng dịch vụ”.

 Công văn số 4907/TM-PC ngày 4/10/2004 của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) gửi Sở Thương mại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc “đề nghị tăng cường giám sát hoạt động bán hàng đa cấp”. Công văn này nêu rõ: “Quan hệ pháp lý giữa người tham gia và Cty bán hàng đa cấp là quan hệ hợp đồng đại lý về tiêu thụ sản phẩm mà không phải là quan hệ lao động. Tỷ lệ hoa hồng của phương thức kinh doanh này cao hơn hoa hồng của phương thức kinh doanh truyền thống, cụ thể có các mức hoa hồng từ 5% - 53%...”.

Vì vậy, việc chỉ thừa nhận chi phí trả thù lao hợp tác viên vào chi phí kinh doanh của DN theo tỷ lệ 7% và 10% là không thỏa đáng. Khoản chi trả thù lao cho hợp tác viên phải được hạch toán toàn bộ vào chi phí kinh doanh của DN với tên gọi “Hoa hồng đại lý bán đúng giá” nếu đảm bảo tỷ lệ cho phép từ 5% tới 53% doanh thu như hướng dẫn của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương).

Luật gia Vũ Xuân Tiền - Chủ tịch Hội đồng thành viên Cty TNHH tư vấn VFAM VN

(Theo // Diễn đàn doanh nghiệp)