Người Nhật thay đổi xu hướng tiêu dùng

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Siêu thị bán hàng giá rẻ Seiyu giờ đây đã trở thành nơi mua sắm ưu thích của người Nhật

Cách đây không lâu, nhiều người Nhật đã mua nhiều dưa hấu với giá 100 đô la Mỹ một quả, nhiều túi xách giá trên 1.000 đô la Mỹ một cái, đến nỗi Nhật Bản là nước duy nhất trên thế giới mà hàng xa xỉ được coi là thị trường đại chúng.

Ngay cả trong thời kỳ kinh tế trì trệ suốt những năm 1990, người tiêu dùng Nhật vẫn nổi tiếng là những người ưa hàng hiệu đắt tiền. Cuộc khủng hoảng kinh tế lần này đã làm một điều mà những cuộc suy thoái trước không làm được là biến người Nhật trở thành những khách hàng tằn tiện và điều đó ảnh hưởng tới việc làm ăn của những công ty bán hàng vào Nhật.

Giá rẻ lên ngôi, hàng hiệu gặp khó

Trong bảy năm hoạt động ở Nhật thông qua một công ty con mang tên là Seiyu, tập đoàn bán lẻ Wal-Mart của Mỹ chưa từng có lãi. Nhưng từ tháng 11 năm ngoái, doanh số của Seiyu liên tục tăng mỗi tháng và năm nay, nhà bán lẻ này hy vọng sẽ có được lợi nhuận. Không chỉ Seiyu mà gần như các nhà bán lẻ hàng giá rẻ đều công bố doanh thu tăng, có vài trường hợp tăng trưởng đến hai chữ số.

 Đổi lại, các cửa hàng xa xỉ phẩm, từng thống trị ở đây, đang lao đao. Doanh số của tập đoàn LVMH Hennessy, chủ sở hữu nhãn hiệu túi xách Louis Vuitton từ lâu vẫn được người Nhật ưa thích, đã giảm 20% trong sáu tháng đầu năm 2009. Tháng 12 năm ngoái, khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu bùng phát, Louis Vuitton đã phải hủy kế hoạch mở thêm một cửa hàng mới ở Tokyo.

Trong những năm 1970, 1980 và ngay cả khi nền kinh tế trì trệ trong suốt những năm 1990, nhiều người tiêu dùng Nhật đã bỏ ra những khoản tiền khổng lồ để mua túi xách Louis Vuitton và khăn quàng cổ Hermès - dù có phải hy sinh các kỳ nghỉ, các chuyến du lịch, có khi giảm cả tiền ăn uống và thuê nhà.

Giờ đây, theo báo cáo của Công ty tư vấn McKinsey, thị trường hàng cao cấp Nhật Bản, trị giá khoảng 15 - 20 tỉ đô la Mỹ, là một trong những thị trường bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Các nhà phân tích, nhà kinh tế và người tiêu dùng đều cho rằng sự thay đổi này không phải là hiện tượng nhất thời mà sẽ kéo dài. Ngày càng có nhiều người trẻ ở Nhật, dù yêu thích thời trang, không còn thèm muốn các thương hiệu hàng cao cấp mà quay ra xài quần áo mua ở các cửa hàng đồ cũ đang mọc lên như nấm trên khắp nước Nhật.

Khoảng cách giảm phát

Ở các siêu thị, doanh số bán các loại rau rẻ tiền như đậu tương, hành tây và các loại nấm địa phương đang bắt đầu tăng. (Chẳng hạn, đậu tương bán với giá 25 xu/túi trở thành mặt hàng thay thế cho bắp cải bán với giá khoảng 4 đô la/bắp.) Và thay vì mua dưa hấu, người tiêu dùng Nhật mua chuối vì giá rẻ hơn nhiều, khiến cho lượng chuối nhập khẩu tăng kỷ lục. “Kể từ năm ngoái, tôi đã giảm mua trái cây bởi giá cao quá. Thay vì chăm chú nhìn vào nhãn hàng, tôi quan tâm nhiều hơn đến giá cả”, bà Maki Kudo, 36 tuổi, thường mua sắm ở siêu thị Keikyu ở trung tâm thủ đô Tokyo nói.

Theo một khảo sát của Viện Nghiên cứu Dai-Ichi Life, tính tiết kiệm còn biểu lộ ngay cả trong những việc tưởng chừng không thể tiết kiệm được; ví dụ như doanh số ô (dù) đã tăng cao vì hiện nay nhiều người Nhật chọn cách đi bộ dưới mưa hơn là ngồi xe taxi.

Theo ông Toshihiro Nagahama, nhà kinh tế chính của Viện Dai-Ichi Life, trong năm 2008, chi tiêu bình quân của hộ gia đình Nhật đã giảm kỷ lục 69.509 yên (tương đương 762 đô la Mỹ) so với năm trước, chỉ còn 3,5 triệu yên, tương đương 38.475 đô la Mỹ và năm nay dự kiến sẽ tiếp tục giảm.

Nguyên nhân khiến tính tằn tiện của người Nhật trỗi dậy là “khoảng cách giảm phát” của nền kinh tế đã lên tới 40.000 tỉ yên - khoảng cách này hình thành do tổng nhu cầu của xã hội không theo kịp tổng sản lượng mà nền kinh tế sản xuất ra, dẫn tới tình trạng hàng hóa thừa mứa. Để đối phó, các công ty phải giảm giá bán hàng và khi họ không thu được tiền, họ phải sa thải nhân viên. Càng ít công nhân có nghĩa là nhu cầu tiêu thụ giảm, tạo ra một vòng lẩn quẩn và giá cả tiếp tục bị đẩy xuống. Tình hình kinh tế ảm đạm cũng khiến người tiêu dùng phải thắt lưng buộc bụng. Tỷ lệ thất nghiệp ở Nhật đã lên mức kỷ lục 5,7% lực lượng lao động. Hệ thống lương hưu có vấn đề cũng như nợ chính phủ phình lên khiến mọi người lo sợ về tương lai, kích thích tính tiết kiệm, ngại chi tiêu.

Cuộc chiến giá cả

Tuy nhiên, các nhà kinh tế Nhật cho rằng rất khó phá vỡ chu kỳ giảm phát khi các công ty cứ đua nhau giảm giá. Chẳng hạn, một cuộc chiến giá cả nóng bỏng đã xảy ra trên thị trường bia hơi giá rẻ - một loại bia cho người nghèo được làm từ đậu nành thay vì từ lúa mạch và cây hoa bia. Hồi tháng Bảy, Công ty Seven & I Holdings - điều hành chuỗi cửa hàng tiện lợi 7-Eleven - giới thiệu một loại bia hơi mới có giá 1,35 đô la Mỹ/lon, ngay sau đó trung tâm mua sắm Aeon cũng tung ra loại bia hơi của mình, có giá khoảng 1,09 đô la Mỹ/lon. Lập tức chuỗi siêu thị Daiei hạ giá các loại bia của mình xuống dưới 1 đô la Mỹ/lon.

Năm nay, U.G. - thương hiệu của Uniqlo, công ty bán lẻ quần áo toàn cầu nổi tiếng với áo không tay và áo thun giá rẻ - đã khơi mào một cuộc chiến quần jean giảm giá khi đưa ra thị trường loại quần jean có giá 990 yên/cái (11 đô la Mỹ). Ngay lập tức, tập đoàn bán lẻ lớn thứ hai Nhật Bản Aeon đã phản công bằng cách bán quần jean với giá 880 yên. Chuỗi siêu thị Seiyu, công ty con của Wal-Mart cũng dự định tung ra loại quần jeans có giá tương tự.

Tất nhiên, đối với một vài nhà bán lẻ, chu kỳ giảm phát này có lợi nhiều hơn có hại. Tính tiết kiệm của người Nhật đã thúc đẩy Hanjiro - hệ thống cửa hàng quần áo cũ quen thuộc với giới trẻ Nhật Bản - mở tới 19 cửa hàng từ một cửa hàng duy nhất hồi năm 1992. Hồi tháng 4, khi Hanjiro khai trương cửa hàng mới ở Saitama, giáp ranh Tokyo, đã có khoảng 1.000 thanh niên xếp hàng mua áo thun giảm giá, chỉ 290 yên/áo (khoảng 59.873 đồng).

Tính tiết kiệm này cũng có lợi cho Wal-Mart. Tháng trước, tập đoàn này công bố lợi nhuận quý 2/2009 cao hơn dự kiến. Người tiêu dùng Nhật hào hứng mua sắm những chai rượu vang có giá chỉ 6 đô la Mỹ, phân phối qua mạng lưới toàn cầu của Wal-Mart, hay bộ com-lê có giá chỉ 86 đô la Mỹ và những chiếc xe đạp có giá 87 đô la Mỹ/chiếc. “Giá cả vẫn là mối quan tâm số 1 của tôi. Tôi không cần bất kỳ cái gì đẹp đẽ”, bà Chie Kawano, một người phụ nữ lớn tuổi thường xuyên mua sắm ở cửa hàng Akabane thuộc hệ thống Seiyu ở miền bắc Tokyo nói.